Το Reddit, η GameStop και η επανάσταση της ελπίδας στις αγορές

Οι αγορές δεν είναι μαγικοί μηχανισμοί, αλλά αντιπροσωπεύουν σύνολα ανθρώπων που κάνουν επενδυτικές κρίσεις, αγορές και πωλήσεις, για διαφόρους λόγους, οι οποίοι κυμαίνονται από το παράλογο έως το προφανές.

Αν κάποιος αποφασίσει να είναι μέσα σε ένα τέτοιο σύνολο, θα πρέπει τουλάχιστον να έχει εκ των προτέρων ξεκαθαρίσει ποιος είναι ο τελικός στόχος του, ώστε να μπορεί να προστατεύσει τον εαυτό του, γιατί κανείς άλλος δεν θα το κάνει.

Γενικά, καλό είναι να μένει κάνεις εκτός τέτοιων αγώνων, ειδικά όταν γίνονται αγώνες πάλης με λάσπη, αλλά η μάχη μεταξύ των Hedge Funds και των επενδυτών Reddit είναι πάρα πολύ ζουμερή για να την αγνοήσει κάνεις. Οι τελευταίες ημέρες έχουν πλημμυρίσει με ειδήσεις για το πώς οι μικροί επενδυτές, που συγκεντρώθηκαν σε διαδικτυακά φόρουμ, όχι μόνο αύξησαν τις τιμές των μετοχών που έχουν στοχεύσει αγοράζοντάς τες,(GameStop (NYSE: GME), AMC (NYSE: AMC), Blackberry (NYSE: BB) κ.λπ.), αλλά στην πορεία, οδήγησαν ορισμένα από τα αμοιβαία κεφάλαια αντιστάθμισης κινδύνου(Hedge Funds) που είχαν ανοικτές πωλήσεις στις παραπάνω μετοχές (Short Selling) γρήγορα στα όρια της χρεοκοπίας. Η ιστορία αντηχεί επειδή έχει όλα τα στοιχεία μιας μάχης του αδυνάμου ως προς τον δυνατό. Φυσικά, όπως και με τα πάντα στη ζωή, αυτή η ιστορία έχει επίσης λάβει πολιτικές προεκτάσεις, καθώς οι λαϊκιστές από όλες τις πλευρές βρήκαν ένα καινούριο όχημα.

Το βασικό ενδιαφέρον στην όλη υπόθεση είναι πως αυτό το επεισόδιο θα επηρεάσει τις αγορές στο σύνολο τους, και είναι πολύ πιθανό να έχουμε ουσιαστική παρέμβαση των ρυθμιστικών αρχών.

Πριν όμως προχωρήσουμε στην ουσία της υπόθεσης, αξίζει τον κόπο να γνωρίσουμε τους κυρίους πρωταγωνιστές αυτής της περίστασης:

-Το Reddit (Πληβείοι) είναι μια πλατφόρμα κοινωνικών ειδήσεων που επιτρέπει στους χρήστες (Redditors) να συζητούν και να ψηφίζουν για περιεχόμενο που έχουν υποβάλει άλλοι χρήστες. Είναι η πλατφόρμα που ξεκίνησε όλη αυτή την επαναστατική άσκηση που θα περιγράψουμε παρακάτω.

-Robinhood Ηλεκτρονική Πλατφόρμα αγοροπωλησίας μετοχών από τους Redditors. Βασικό πλεονέκτημα της πλατφόρμας είναι ότι επιτρέπει επενδύσεις χωρίς προμήθεια και χαμηλά ποσά επένδυσής (1$).

– Τα Hedge Funds (Πατρίκιοι) Αμοιβαία Κεφάλαια Αντιστάθμισης Κίνδυνου με ανοικτές πωλήσεις μετοχών (Short Selling).

– Το Short selling Οι ανοικτές πωλήσεις μετοχών, όπου πουλάς μια μετοχή που δεν έχεις, αλλά την δανείζεσαι, με την προσδοκία ότι θα πέσει η τιμή της και θα την αγοράσεις φθηνότερα. Σε όλες τις αγορές ισχύει η αρχή τής προσφοράς και ζήτησης για τον προσδιορισμό τής τιμής τού εκάστοτε προϊόντος.

-Οι μετοχές GameStop, AMC, Blackberry οι μετοχές στις οποίες επικεντρώθηκε το κύριο ενδιαφέρον.

– Η στρατηγική των Ανοικτές Πωλήσεις μετοχών (Short Selling)

Οι ανοικτές πωλήσεις μετοχών δεν ήταν ποτέ αγαπητές στις αγορές. Η προϋπάρχουσα δυσαρέσκεια πλέον εξαπλώνεται ευρέως, όχι μόνο μεταξύ των μικρών επενδυτών, αλλά και μεταξύ των εταιρικών CEO και πολλών θεσμικών επενδυτών. Στην πραγματικότητα, αφορά όχι μόνο στους περιορισμούς των ανοικτών πωλήσεων σε αγορές μετοχών, αλλά και σε αντίστοιχες απαγορεύσεις σε άλλα χρηματοοικονομικά προϊόντα, ειδικά σε περιόδους αναταραχών. Δεν υπάρχει κάτι εγγενώς ανήθικο στην απαισιοδοξία απέναντι στις αγορές, που εκφράζεται με τις ανοικτές πωλήσεις. Στις εύρυθμες αγορές, οι ανοικτές πωλήσεις εξυπηρετούν έναν εξισορροπητικό σκοπό, έναντι τής άκρατης και μερικές φορές αβάσιμης αισιοδοξίας. Επιπλέον, προσθέτουν ρευστότητα στο σύστημα. Με μια απλή περιγραφή: όλα όσα κάνετε σε μια ανοικτή πώληση, σε σχέση με μια συμβατική επένδυση, αντιστρέφουν την ακολουθία των ενεργειών σας – πουλάτε πρώτα και αγοράζετε αργότερα. Με την πώλησή σας, κάνατε μια συναλλαγή στην αγορά κι έτσι αυξήσατε την κυκλοφορία τού χρήματος, συμβάλετε στην πτώση τής τιμής τής μετοχής που πουλήσατε, και στείλατε το μήνυμα στην αγορά μετοχών ότι δεν πιστεύετε στην αξία αυτής τής μετοχής.

Είναι αλήθεια ότι οι επενδυτές ανοιχτών πωλήσεων μετοχών αντιμετωπίζουν δυο βασικά προβλήματα που οι αγοραστές μετοχών γενικά δεν αντιμετωπίζουν: 1) δεν υπάρχει όριο στο ποσό που μπορεί να χάσουν (ενώ ένας αγοραστής έχει όριο απώλειας το κεφάλαιο που έχει επενδύσει) και 2) έχουν πολύ λιγότερο έλεγχο στον χρόνο που μπορούν να κρατήσουν την ανοιχτή τους θέση, αφού ο ‘δανεισμός΄ των μετοχών που έχουν πωλήσει έχει ορισμένη περίοδο επιστροφής τους στον δανειστή.

Δεδομένου ότι οι επενδυτές ανοιχτών πωλήσεων μετοχών έχουν δυνητικά απεριόριστες απώλειες, όταν οι τιμές των μετοχών αυξάνονται λόγω των εκτεταμένων πράξεων αγοράς της, ενδέχεται να αναγκαστούν να αγοράσουν μετοχές στην αγορά για να καλύψουν τη θέση τους, ανεβάζοντας έτσι τις τιμές ακόμη περισσότερο. Σε μια πιεστική κατάσταση αγορών, αυτός ο κύκλος επιταχύνεται, μέχρι το σημείο όπου οι επενδυτές ανοιχτών πωλήσεων μετοχών δεν έχουν άλλη επιλογή από το να κλείσουν τη θέση τους, αγοράζοντας με μεγάλες απώλειες.

Ενώ αυτή η ιστορία συνεχίζει να εξελίσσεται, ο καλύτερος τρόπος για να την αντιληφθούμε είναι να επιλέξουμε την μια εταιρεία από τις τρεις, την GameStop (GME), και να δούμε πώς αυτή έγινε το επίκεντρο μιας τρέλλας. Σημειώστε ότι πολλά από αυτά που γράφονται παρακάτω για την GameStop θα μπορούσαν να υποστηριχθούν και για την AMC (AMC) και την Blackberry (BB), δύο άλλες εταιρείες που έγιναν στόχος στην πιο πρόσφατη φρενίτιδα.

Η GameStop έχει μια σοβαρή παρουσία σε πολλά εμπορικά κέντρα στις Ηνωμένες Πολιτείες. Πωλεί εξοπλισμό και λογισμικό τυχερών παιχνιδιών υπολογιστών, και έχει δημιουργήσει ένα επιχειρηματικό μοντέλο γύρω από την ανάπτυξη των τυχερών παιχνιδιών. Αυτό το επιχειρηματικό μοντέλο άρχισε να μην αποδίδει πριν από λίγα χρόνια, προκαλώντας σοβαρή πτώση στην κερδοφορία της εταιρείας.

Πλησιάζοντας το 2020, η εταιρεία αντιμετώπιζε ήδη μεγάλα προβλήματα, με μειωμένο αριθμό καταστημάτων και εσόδων, έχοντας παρουσιάσει καθαρές ζημίες το 2018 και το 2019.

Το 2020, η εταιρεία αντιμετώπισε πλέον μια υπαρξιακή κρίση.

Η τιμή της μετοχής της από τα 50 δολάρια το 2015 έφτασε τα 5 δολάρια τον Σεπτέμβρη του 2020. Στο τέλος του 2020, ανέβηκε στα 15 δολάρια και την 1η Ιανουαρίου του 2021 στα 17 δολάρια. Aπό τις 13 Ιανουαρίου, ξεκίνησε η τρελή άνοδος, οδηγώντας την μετοχή περιστασιακά ακόμη και στα 500 δολάρια, στις 27 Ιανουαρίου.

Προφανώς, με τα πραγματικά οικονομικά στοιχεία της GameStop να επιδεινώνονται, τα Hedge Funds ξεκίνησαν από το 2019 τις ανοιχτές πωλήσεις των μετοχών της εταιρείας, προσδοκώντας στο κλείσιμό της και σε τεράστια κέρδη για τα ίδια. Συνέχισαν τις ανοιχτές πωλήσεις ακόμη περισσότερο το 2020, σε σημείο να έχουν υπερπωλήσει την μετοχή – δηλαδή να υπάρχουν στην αγορά πωλήσεις για περισσότερες μετοχές από όσες μετοχές είχε εκδώσει η εταιρεία.

Όταν όμως οι μικροί αγοραστές που συμμετείχαν στην πλατφόρμα της Reddit συντονίστηκαν και άρχισαν μέσω της ηλεκτρονικής χρηματιστηριακής πλατφόρμας Robinhood να αγοράζουν την μετοχή της GameStop, οδηγήσαν μέσα σε λίγες μέρες την μετοχή στα 500 δολάρια, και τα Hedge Funds (Melvin Capital, Citron και άλλα), που είχαν ανοιχτές θέσεις πώλησης, στο χείλος της καταστροφής. Στις 27 και 28 Ιανουαρίου, οι ρυθμιστικές αρχές και οι πλατφόρμες συναλλαγών ενήργησαν για να περιορίσουν τις συναλλαγές στην GameStop, φαινομενικά για να επαναφέρουν τη σταθερότητα στις αγορές. Η διαπραγμάτευση τής GameStop την στιγμή που γράφτηκε αυτή η ανάρτηση κινείται στα 50 δολάρια.

Με απλά λόγια, δεν υπάρχει εύλογη εξήγηση με βάση τα πραγματικά οικονομικά χαρακτηριστικά της, που να μπορεί να δοθεί για την GameStop και να δικαιολογήσει την αξία τής μετοχής της στα 100 $, πόσο μάλλον 300 $ ή 500 $.

Μελετώντας το παρασκήνιο, αντιλαμβανόμαστε ότι δεν πρέπει να αποτελεί έκπληξη το γεγονός ότι οι δυνάμεις που παίζουν ρόλο σε άλλες πτυχές (Πολιτική, Οικονομία, Τέχνη κλπ) της ανθρώπινης συμπεριφοράς βρίσκουν το δρόμο τους και στις αγορές.

Την τελευταία δεκαετία υπάρχει μια απώλεια πίστης στους εμπειρογνώμονες (στην οικονομική, επιστημονική, χρηματοοικονομική και κυβερνητική σφαίρα)με υποβοήθηση από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Κατά τη διάρκεια του 20ου αιώνα, η πρόοδος στην εκπαίδευση και η αυξανόμενη εξειδίκευση δημιούργησαν τάξεις εμπειρογνωμόνων σε σχεδόν κάθε υποπτυχή της ανθρώπινης δραστηριότητας, από την επιστήμη στην διακυβέρνηση έως τη χρηματοδότηση / τα οικονομικά. Ως επί το πλείστον, υποθέσαμε ότι η ανώτερη γνώση και πείρα τους τους εξοπλίζει να κάνουν τις σωστές ενέργειες, και με την περιορισμένη πρόσβασή μας σε πληροφορίες, συχνά κρατηθήκαμε στο σκοτάδι, όταν αυτές η ενέργειες ήταν λανθασμένες. Η εμπιστοσύνη που υπήρχε έχει καταστραφεί από έναν συνδυασμό αλαζονείας και καταστροφικών αποτυχιών πολιτικής από την πλευρά των εμπειρογνωμόνων, με την τραπεζική κρίση του 2008 να λειτουργεί ως καμπάνα αφύπνισης. Στα χρόνια που μεσολάβησαν από τότε, έχουμε δει αυτή την απώλεια πίστης να απεικονίζεται στα οικονομικά, την πολιτική και ακόμη και την υγεία (βλ. κωρονοϊο-εμβόλια και θεωρίες συνομωσίας), ενώ οι παρεμβάσεις εμπειρογνωμόνων παραμερίζονται, αγνοούνται ή ακόμα και γελοιοποιούνται.

Επικρατεί λοιπόν μια λατρεία της αναμφισβήτητης σοφίας των μη ειδικών, σε συνδυασμό με την ενδυνάμωση τής φωνής των μη ειδικών. Διαλέγουμε τα εστιατόρια στα οποία τρώμε με βάση τις κριτικές του πλήθους, τις ταινίες που παρακολουθούμε στο Netflix και σε άλλα μέσα, τα είδη που αγοράζουμε, με βάση τις κριτικές των πελατών. Τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης διευκόλυναν τη λήψη πληροφοριών από το μη ειδικό πλήθος και την επιτάχυνση τής ανταπόκρισης από το πλήθος.

Ένας λόγος για τον οποίο οι Redditors στόχευαν στη GameStop, είναι επειδή θεωρούσαν τα αμοιβαία κεφάλαια αντιστάθμισης ως μέρος της κατηγορίας «ειδικών» και κατά συνέπεια αναξιόπιστα στο «να κάνουν το σωστό». Έτσι, χρησιμοποιήθηκαν μέσα κοινωνικής δικτύωσης για να συγκεντρώσουν και να ενισχύσουν τις απόψεις τους, έγκυρες ή άκυρες, και στη συνέχεια να ενεργήσουν ως ορχήστρα, γρήγορα και με εξαιρετική αποτελεσματικότητα, για να μετακινήσουν θεαματικά τις τιμές των μετοχών, όπως σε άλλη πρόσφατη περίπτωση, πάλι με τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, κάποιοι άλλοι συντονίστηκαν για να εισβάλουν στο Καπιτώλιο.

Οι συμπάθειες βρίσκονται μαζί με τους Redditors, αλλά προκύπτουν κάποια ερωτήματα σχετικά με το ποιο είναι το τελικό αποτέλεσμα τής όλης προσπάθειας:

Είναι η GameStop μια καλή επένδυση; Μπορεί, αν αγοράσατε τη μετοχή της στα 20$ αλλά όχι αν πληρώσατε 200$ ή 300$ ή 500$ ανά μετοχή. Τα οικονομικά στοιχεία της εταιρίας επ’ουδενί δεν υποστηρίζουν τις εξωφρενικές τιμές που είδαμε την προηγουμένη εβδομάδα.

Διδάχθηκε ένα μάθημα για τις ανοιχτές πωλήσεις μετοχών η Wall Street; Δυστυχώς, είναι πολύ αμφίβολο το κατά πόσο προέκυψε ένα τέτοιο αποτέλεσμα. Η απομάκρυνση μερικών αντισταθμιστικών κεφαλαίων (Hedge Funds) από τις αγορές θα έχει χαμηλή επίπτωση, καθώς άλλα κεφάλαια θα καλύψουν το κενό που άφησαν εκείνα. Η μεγαλύτερη απειλή για τα αμοιβαία κεφάλαια αντιστάθμισης δεν προέρχεται μεμονωμένα από ομάδες επενδυτών σαν τους Redditors ή ακόμα και τις ρυθμιστικές αρχές, αλλά από συνδυασμό άστοχων επενδύσεων και μέτριες ή αρνητικές πραγματικές αποδόσεις των εταιρειών.

Αυτή η σύντομη περίοδος έχει σίγουρα δώσει ένα σοβαρό μάθημα σε όλους μας. Καθώς η πρόσβαση σε δεδομένα και σε ισχυρά εργαλεία διευρύνεται και διευκολύνονται οι συναλλαγές, δεν πρέπει να προκαλεί έκπληξη το γεγονός ότι οι διαχειριστές χαρτοφυλακίων και οι γκουρού των αγορών ανακαλύπτουν ότι δεν είναι πλέον οι διαιτητές στο αν οι αγορές είναι φτηνές ή ακριβές: η πορεία των αγορών πλέον μπορεί να κατευθύνεται από τον συντονισμό μεμονωμένων επενδυτών.

Μια πρόβλεψη είναι ότι αυτό το επεισόδιο και άλλα παρόμοια που μπορεί να προκύψουν στο μέλλον θα επιταχύνουν τη μετάβαση από την παθητική (μέσω ειδικών) στην ενεργητική επένδυση, ειδικά από την πλευρά των επενδυτών που πληρώνουν μεγάλα έξοδα σε ειδικευμένους συμβούλους και λαμβάνουν λίγα σε αντάλλαγμα.

Το τελικό ερώτημα είναι: πρέπει να αλλάξουμε τον τρόπο αποτίμησης μια επένδυσης;

Όχι. Επειδή σχεδόν όλα όσα συζητούνται (η αυξανόμενη δύναμη των μεμονωμένων επενδυτών, η ευκολία διαπραγμάτευσης σε εφαρμογές όπως η Robinhood, η δύναμη των φόρουμ επενδύσεων στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης) είναι παράγοντες που ωθούν την τιμή, αλλά όχι και την αξία. Σημαίνει ότι η αύξηση της πρόσβασης σε δεδομένα και η χαλάρωση των συναλλαγών μπορεί να έχουν την αντίθετη επίδραση που προκαλεί η μεταβολή της τιμής σε σχέση με την αξία μιας μετοχής μακροπρόθεσμα. Έχουμε μια νέα πραγματικότητα που πρέπει να αποδεχθούμε, αλλά δεν παύει αυτή να έχει ένα ευκαιριακό χαρακτήρα. Η προσεκτική επιλογή στις στρατηγικές επενδυτικές αποφάσεις μας, περιλαμβάνει την μελέτη των πραγματικών οικονομικών στοιχείων.

* O Γιώργος Κοφινάκος, είναι Διευθύνων Σύμβουλος της StormHarbour LLP London και Επισκέπτης Καθηγητής του Rutgers Graduate School of Business, USA