Το τέλος του Τραμπ δεν σημαίνει το τέλος του τραμπισμού

«Το μεγαλείο της Αμερικής δεν έγκειται

στο ότι είναι πιο πεφωτισμένη από τα άλλα έθνη,

αλλά στην ικανότητά της να διορθώνει τα λάθη της».

Αλεξίς ντε Τοκβίλ, Η Δημοκρατία
στην Αμερική, κεφάλαιο ΧΙΙΙ

Το άρθρο αυτό γράφεται ακριβώς τη μέρα της τελετής ορκωμοσίας του νέου προέδρου Τζο Μπάιντεν. Με την ταχύτητα που τρέχουν τα γεγονότα στον κόσμο και ειδικά στις ΗΠΑ, μπορεί στο μεταξύ η επικαιρότητα να έχει φέρει στο φως και άλλα κατακλυσμιαία γεγονότα, ελπίζω όμως όχι όπως εκείνο της 6ης Ιανουαρίου 2021 με την εισβολή του πλήθους στο Καπιτώλιο. Οι εικόνες αυτές σόκαραν την υφήλιο. Οι ΗΠΑ, ο φάρος της δημοκρατίας, δέχεται εισβολή στο Καπιτώλιο; Ανήκουστο. Η 1/6, όπως γράφονται οι χρονολογίες στις ΗΠΑ, θα προστεθεί μαζί με την 9/11 στις πιο μαύρες μέρες στην ιστορία της χώρας.

Οπως έγραψε ο «New Yorker», ο υπουργός Εξωτερικών της Βενεζουέλας Jorge Arreaza – ενός κράτους που προσπαθεί με κόπο να σταθεί στα πόδια του – έστειλε μια προειδοποίηση σχετικά με την πολιτική πόλωση στις Ηνωμένες Πολιτείες. Μια ευχή στους Αμερικανούς να βρουν «έναν νέο δρόμο προς τη σταθερότητα και την κοινωνική δικαιοσύνη». Ο πρόεδρος της Ζιμπάμπουε Emmerson Mnangagwa, μιας χώρας που πέρυσι βρέθηκε στα πρόθυρα της κατάρρευσης, καθώς η ανεργία έφτασε το 90% και ο πληθωρισμός πλησίασε το 800%, χώρα την οποία κάποτε ο Τραμπ είχε επικρίνει, έγραψε στο Twitter: «Τα χθεσινά γεγονότα έδειξαν ότι οι ΗΠΑ δεν έχουν ηθικό δικαίωμα να τιμωρήσουν ένα άλλο έθνος υπό το πρόσχημα της υπεράσπισης της δημοκρατίας». Τέλος, ο Βιάτσεσλαβ Βολοντίν, πρόεδρος της ρωσικής Δούμας και στενός σύμμαχος του προέδρου Βλαντίμιρ Πούτιν, τόνισε: «Μετά τα γεγονότα που εξελίχθηκαν μετά τις προεδρικές εκλογές, δεν έχει νόημα να αναφερόμαστε στις ΗΠΑ ως υπόδειγμα δημοκρατίας». Το αμερικανικό όνειρο γίνεται κομμάτια στις μικρές και μεγάλες οθόνες όλου του κόσμου.

Στο ίδιο άρθρο η δημοσιογράφος Robin Wright σημείωσε πως κανένας από τους εμπειρογνώμονες – ακόμη και μεταξύ εκείνων που από καιρό ανησυχούσαν για την πολιτική διάβρωση στην Αμερική – δεν προέβλεψε την άνευ προηγουμένου επίθεση από τους ίδιους τους αμερικανούς πολίτες στο δικό τους Κογκρέσο, η οποία μάλιστα ενθαρρύνθηκε από τον τέως πρόεδρο, σε μια ομιλία μπροστά στον Λευκό Οίκο. Υπάρχει πράγματι μια λέξη για να περιγράψει αυτό που έγινε: autogolpe, ένα πραξικόπημα που ξεκινά ή διευκολύνεται από τον εκλεγμένο ηγέτη μιας χώρας με σκοπό είτε να καταλάβει πρόσθετες εξουσίες είτε να καταλάβει τον απόλυτο έλεγχο του κράτους. Προέρχεται από τα ισπανικά και αρχικά συνδέεται με τη Λατινική Αμερική, ονομάζεται επίσης «αυτο-πραξικόπημα» (self-coup).

Ο Τραμπ μπορεί τελικά να έπεσε, ο τραμπισμός όμως καλά κρατεί. Ο ένας στους δύο Ρεπουμπλικανούς και ο ένας στους έξι αμερικανούς πολίτες συμφωνεί με την εισβολή στον ναό της αμερικανικής δημοκρατίας.

Σε παλαιότερο άρθρο είχα ασχοληθεί με την περίφημη QAnon. Μια τραγελαφική θεωρία συνωμοσίας που έχει εξελιχθεί σε δυναμική ομάδα που ακολουθεί τον τραμπισμό. Δεν είναι μόνον μέλη της που στηρίζουν τη λογική του προγλωσσικού χαμηλής ευφυΐας και προβληματικού ψυχισμού πρώην προέδρου. Οι οπαδοί του τον ακολουθούν, όπως ακολουθούν τον αρχηγό τα μέλη μιας σέχτας. Πώς όμως είναι δυνατόν η σέχτα να αριθμεί δυνητικά εβδομήντα τέσσερα εκατομμύρια άτομα;

Ο όρος σέκτα, ή σέχτα, προέρχεται από το λατινικό secta, από το ρήμα sequor που σημαίνει «ακολουθώ», περιγράφει μια ομάδα προσώπων με ίδιες πεποιθήσεις που ισότιμα παίρνουν αποφάσεις. Βέβαια, οι οπαδοί του Τραμπ, ενώ ανήκουν στην απροσδιόριστη σέχτα «Τραμπ», είναι ένα μείγμα διαφορετικών υποομάδων: QAnon, νεο-ναζί, ακροδεξιοί, οπαδοί της λευκής ανωτερότητας, τύποι που ντύνονται live action χαρακτήρες, βάφοντας τα πρόσωπά τους, μέχρι και κάποιοι που δήλωσαν πως ζούμε το νέο 1776 και θα υπάρξει «…είτε επανάσταση, είτε εμφύλιος». Η εικονογραφία των τραμπιστών είναι κωμικοτραγική. Τα σύμβολά τους εμπεριέχουν καπέλα Βίκινγκ, σύμβολα της «Νοτίων» του εμφυλίου πολέμου, φράσεις του Τραμπ, ναζιστικά σύμβολα κ.τ.λ.

Οπως σημειώνει και ο νευρολόγος και οικονομικός αναλυτής William J. Bernstein στην εξαιρετική πλατφόρμα Literary Hub, είμαστε καταδικασμένοι να περιηγηθούμε στον κόσμο της Διαστημικής Εποχής με το μυαλό της Εποχής του Λίθου. Λόγω αυτού του έμφυτου βιολογικού αναχρονισμού, ο άνθρωπος δεν είναι παρά ένας πίθηκος που μιμείται, λέει ιστορίες και καταδικάζει ηθικά άλλους.

Η πλειονότητα των σοβαρών παραγόντων στην πολιτική σκηνή των ΗΠΑ προσπάθησαν να βρουν έναν συνταγματικό ζουρλομανδύα για να απομακρύνουν ισόβια τον Τραμπ από κάθε προεδρικό αξίωμα. Το impeachment ψηφίστηκε, δεύτερο στη θητεία του. Ολος ο κόσμος ελπίζει να έχει ανοίξει ο δρόμος ώστε να μην είναι παρών στην εκλογή του 2024.

Ο αποκλεισμός του πρώην προέδρου καταρχήν από το αγαπημένο του Twitter, και κατ’ επέκταση από όλα τα σημαντικά σόσιαλ μίντια, αφαίρεσε από τον Τραμπ τη βασική του δημόσια παρουσία. Φυσικά, η υπόθεση αυτή ανοίγει μια τεράστια συζήτηση για τον ρόλο των social tech γιγάντων, οι οποίοι έβγαλαν ουκ ολίγα εκατομμύρια από τον Τραμπ και τους υποστηρικτές του.

Μια βόλτα όμως στα βαθιά ελληνικά σόσιαλ μίντια μου αποκάλυψε πως υπάρχουν αρκετοί που (ακόμη) υποστηρίζουν τον Τραμπ, και τον αποσυνδέουν από την τραγική 6/1. Ξέρουμε ότι το πολιτικό οικοσύστημα των κοινωνικών δικτυών στην Ελλάδα νοσεί (όπως άλλωστε σε όλο τον κόσμο), ωστόσο αποτελεί έναν καθρέφτη της πραγματικότητας, η οποία είναι ακόμη πιο τοξική από την ψηφιακή της αντανάκλαση.

Τέλος, αναφερόμενοι στην αμερικανική δημοκρατία, κάποιοι μίλησαν για επιθανάτιους ρόγχους (υπερβολή), άλλοι πως η δημοκρατία δεν είναι μια δεδομένη κατάκτηση, αλλά μια συνεχής διεκδίκηση (πράγμα που έχει πολύ σοβαρή βάση). Οπως και να έχει, η δημοκρατία στις ΗΠΑ έχει βαθιές ρίζες και στέρεους θεσμούς που διαχρονικά έχουν αποδείξει την ικανότητά τους να τη στηρίζουν ακόμη και σε πρωτόγνωρες καταστάσεις, όπως η συγκεκριμένη. Παρακολουθούμε με κομμένη την ανάσα.

Ο κ. Αλέξης Σταμάτης είναι συγγραφέας.