Και όμως! Υπάρχουν ισχυρές ενδείξεις ότι… έρχεται η ανάπτυξη! Τουλάχιστον στις ΗΠΑ. Αλλά επειδή οι εξελίξεις στην αμερικανική οκονομία είναι εν πολλοίς τροχιοδεικτικές για την πορεία της παγκόσμιας οικονομίας, ευλόγως συμπεραίνει κανείς ότι οι ενδείξεις είναι ενθαρρυντικές και για τις άλλες οικονομίες. Εξάλλου η αμερικανική οικονομία είναι η κορυφαία (ακόμα) στον πλανήτη.
Αλλά και η δεύτερη οικονομία του πλανήτη, η κινεζική, που οι ειδικοί πιστεύουν ότι θα ξεπεράσει την αμερικανική και θα πατήσει κορυφή το 2028, είναι ως γνωστόν η μοναδική μεγάλη οικονομία του πλανήτη που ξεπέρασε ήδη από το 2020 την κρίση και έκλεισε τη χρονιά με ανάπτυξη 2,3%. Δικαιούται δηλαδή κανείς να ελπίζει ότι, αν οι εμβολιασμοί αποδώσουν, το 2021 θα εξελιχθεί σε μια χρονιά αποκατάστασης (από κάθε άποψη) του επιπέδου της ζωής των ανθρώπων.
Η καμπύλη των επιτοκίων
Η αισιοδοξία για την αμερικανική οικονομία εδράζεται στις παρατηρήσεις από την πορεία των αποδόσεων των ομολόγων διαφορετικής διάρκειας ωρίμασης που εκδίδει το υπουργείο Οικονομικών των ΗΠΑ. Η διαφορά της απόδοσης μεταξύ του διετούς και του δεκαετούς αμερικανικού ομολόγου έχει φθάσει στο μεγαλύτερο σημείο από τον Μάιο του 2017 – ήταν η εποχή που όλοι περίμεναν να αποδώσει στην αμερικανική οικονομία το γενναιόδωρο πρόγραμμα περικοπής των φόρων του τότε προέδρου Ντόναλντ Τραμπ.
Εν προκειμένω, η απόδοση του διετούς ομολόγου των ΗΠΑ βρίσκεται στο 0,11%, ενώ του δεκαετούς στο 1,12%. Η διαφορά βρίσκεται στο 1,01% και τείνει να διευρυνθεί καθώς αυξάνεται η απόδοση του ομολόγου 10ετούς διάρκειας.
«Η εξέλιξη οφείλεται στο γεγονός ότι η δημοσιονομική και νομισματική πολιτική στις ΗΠΑ προοιωνίζεται επιτάχυνση των αναπτυξιακών ρυθμών, αλλά και του πληθωρισμού στο μέλλον», δήλωσε στο αμερικανικό δίκτυο CNBC ο Τζιμ Κάρον, επικεφαλής διεθνών μακροοικονομικών στρατηγικών στο τμήμα επενδύσεων σταθερού εισοδήματος της Morgan Stanley Investment Management.
Ο αμερικανός αναλυτής εξήγησε ότι, με βάση την εμπειρία από ανάλογες παρατηρήσεις στην πορεία της καμπύλης των αποδόσεων των αμερικανικών ομολόγων κατά το παρελθόν, «όλα δείχνουν ότι έρχονται εκτίναξη των ρυθμών ανάπτυξης της οικονομίας και αύξησης των τιμών».
Η πανδημική μεταβλητή
Αυτή είναι η βασική αιτία διεύρυνσης της καμπύλης των επιτοκίων, μιας τάσης που ενισχύεται και από τη διαπίστωση ότι «η απαισιοδοξία για την εξέλιξη της πανδημίας του κορωνοϊού διαλύεται σταθερά όσο προχωρεί ο εμβολιασμός του αμερικανικού πληθυσμού», όπως συμπληρώνει ο Μαρκ Κάμπανα, επικεφαλής του τμήματος βραχυπρόθεσμης επιτοκιακής στρατηγικής στην Bank of America.
«Οι κίνδυνοι παράτασης του πτωτικού οικονομικού κύκλου που βιώνουμε αποδυναμώνονται με αργό ρυθμό. Με τα μυστικά της Covid-19 να μην έχουν ακόμα αποκαλυφθεί πλήρως ουδείς μπορεί να προβλέψει με ακρίβεια σε ποια κατάσταση θα βρισκόμαστε σε ένα εξάμηνο από σήμερα. Αλλά η αγορά διαισθάνεται ότι το χειρότερο σενάριο σιγά-σιγά απομακρύνεται», δήλωσε επίσης στο CNBC ο Κάμπανα.
Ο αμερικανός τραπεζικός αναλυτής υπενθύμισε ότι προσφάτως η Bank of America αύξησε την πρόβλεψή της για την απόδοση του 10ετούς αμερικανικού ομολόγου στο 1,75% στα τέλη του τρέχοντος έτους από 1,5% που ήταν η προηγούμενη πρόβλεψη.
Η πολιτική αλλαγή
Η πεποίθηση ότι τα χειρότερα βρίσκονται πίσω μας βασίζεται στις επιδημιολογικές και στις πολιτικές εξελίξεις. Αφενός δηλαδή επικρατεί η πεποίθηση ότι οι εμβολιασμοί και η έλευση της άνοιξης με την αύξηση της θερμοκρασίας στο βόρειο ημισφαίριο θα απομακρύνουν τη νέα απειλή των μεταλλάξεων του κορωνοϊού.
Αφετέρου συνυπολογίζεται η αναπτυξιακή δράση του νέου πακέτου των 1,9 τρισ. δολαρίων του Τζο Μπάιντεν για τη στήριξη της αμερικανικής οικονομίας και των νοικοκυριών, που πρόκειται να ακολουθήσει το πακέτο των 900 δισ. δολαρίων που ήδη «τρέχει» στη χώρα.
Λαμβάνοντας υπόψη και την πολιτική χαμηλών επιτοκίων και άλλα μέτρα διατήρησης συνθηκών υψηλής ρευστότητας στην αμερικανική αγορά, που εφαρμόζει η Ομοσπονδιακή Τράπεζα των ΗΠΑ (Fed), οι ειδικοί θεωρούν ότι το επόμενο χρονικό διάστημα και κυρίως το δεύτερο εξάμηνο του έτους η αμερικανική οικονομία θα αποκτήσει… κινεζικούς ρυθμούς ανάπτυξης.
Οι οικονομολόγοι που μετείχαν σε έρευνα της Moody’s Analytics και του CNBC εκτιμούν ότι στα τέλη του 2021 το αμερικανικό ΑΕΠ θα εκτιναχθεί κατά 5% υψηλότερα.
Το «τέρας» του πληθωρισμού
Ταυτόχρονα, όμως, με την αναθέρμανση της αμερικανικής οικονομίας θα γίνει «καυτός» και ο πληθωρισμός. Την Τετάρτη η πενταετής πρόβλεψη για τον πληθωρισμό, μια μέτρηση του αμερικανικού υπουργείου Οικονομικών που καταγράφει τις εκτιμήσεις για τις εξελίξεις σε ό,τι αφορά τις τιμές στις ΗΠΑ, είχε διαμορφωθεί στο 2,30. Είναι το υψηλότερο επίπεδο από τον Απρίλιο του 2013 και σημαίνει ότι ο μέσος πληθωρισμός στις ΗΠΑ την επόμενη πενταετία θα είναι 2,3%.
Τις τελευταίες δύο δεκαετίες οι Κεντρικές Τράπεζες (της Fed και της EKT συμπεριλαμβανομένων) θεωρούν ως ιδανικό πληθωρισμό για να αναπτύσσεται ομαλά μια οικονομία (να υπάρχει δηλαδή κίνητρο για παραγωγική δράση αλλά να μην «υπερθερμαίνεται» η οικονομία) ένα ρυθμό ετήσιας αύξησης των τιμών κατά ένα ποσοστό που θα… τείνει διαρκώς στο 2%, αλλά δεν θα το φθάνει.
Τούτου δοθέντος ευλόγως θα σκεφθεί κάποιος ότι ένας πληθωρισμός 2,3% κατά μέσον όρο σε ορίζοντα πενταετίας δεν είναι ό,τι καλύτερο θα περίμεναν οι καταναλωτές ή και οι αγορές (ο υψηλός πληθωρισμός, ως γνωστόν, ροκανίζει τα εισοδήματα και επίσης τα κέρδη των επιχειρήσεων και ρίχνει τις τιμές των μετοχών). Αλλά εδώ και χρόνια το πρόβλημα της Δύσης εν γένει είναι ο αποπληθωρισμός και όχι ο πληθωρισμός. Η «ιαπωνοποίηση» των οικονομιών (χαμηλοί ρυθμοί ανάπτυξης και πτώση των τιμών).
Η Τζάνετ Γέλεν
Σε ό,τι αφορά συγκεκριμένα τις ΗΠΑ η αλλαγή φρουράς στο Λευκό Οίκο και κυρίως η παρουσία μιας «πασιονάριας της απασχόλησης και της ανάπτυξης», όπως είναι η Τζάνετ Γέλεν, στο υπουργείο Οικονομικών έχουν απομακρύνει από τα κέντρα πολιτικής και οικονομικής διακυβέρνησης τις μονεταριστικές ιδέες και την πληθωριστική φοβία, θα λέγαμε.
Και η Fed, εξάλλου, δεν πρόκειται ούτε να σπεύσει να αυξήσει τα επιτόκια ούτε καν να αρχίσει την… γκρίνια για τα σχέδια δημοσιονοικής επέκτασης και δαπανών της διακυβέρνησης Μπάιντεν. Δεν είναι τυχαίο ότι ο επικεφαλής της Fed Τζερόμ Πάουελ είχε έρθει σε κόντρα με το Λευκό Οίκο και την κυβέρνηση εμφανιζόμενος πιο… ανοιχτοχέρης από τον πρόεδρο που τον διόρισε (για να διαδεχθεί την «κόκκινη τραπεζίτισσα» Τζάνετ Γέλεν, που βέβαια δεν μπορούσε να υποφέρει ο Τραμπ).
Εν κατακλείδι, η νέα πολιτική πλειοψηφία που έχει διαμορφωθεί στην Ουάσιγκτον δεν αντιμετωπίζει τον πληθωρισμό σαν «τέρας», για να θυμηθούμε τον χαρακτηρισμό του Στέφανου Μάνου. Τουλάχιστον μέχρι να ξυπνήσει από την πολυετή χειμερία νάρκη στην οποία τον έχουν βυθίσει η ύφεση και η φτωχοποίηση της μεσαίας τάξης.
