Αν περίμενε τη σειρά της για να κάνει το εμβόλιο, η Ιζαμπέλα Μεντίνα δεν θα είχε εμβολιαστεί πριν τα τέλη του καλοκαιριού.
Όμως δεν ήθελε να περιμένει.
Η Μεντίνα, μια υγιής 25χρονη γυναίκα, διέσχισε μαζί με τους γονείς της όλες τις ΗΠΑ, με αφετηρία την Ανατολική Ακτή, αφού ούτως ή άλλως ως εργαζόμενη στην βιομηχανία του κινηματογράφου, αυτό το διάστημα βρίσκεται σε διαθεσιμότητα. Αγχωμένη να επιστρέψει με ασφάλεια στη δουλειά της, η Μεντίνα αποφάσισε στα μέσα Ιανουαρίου να γίνει «ρακοσυλλέκτρια των εμβολίων», όπως αποκάλυψε στο CNN.
Βέβαια δεν έψαξε μέσα σε κάδους. Αντί να ψαχουλέψει τα σκουπίδια των νοσοκομείων για το πολύτιμο φιαλίδιο, η Μεντίνα περίμενε έξω από ένα μεγάλο φαρμακείο. Ήθελε να εξασφαλίσει ένα περισσευούμενο εμβόλιο.
Έφτασε νωρίς το απόγευμα, μαζί με μια φίλη της, προετοιμασμένη για μακρά αναμονή. Πίσω τους σχηματιζόταν ουρά. Ώρες αργότερα, όταν τα ραντεβού εμβολιασμού της ημέρας είχαν πια τελειώσει, το προσωπικό του φαρμακείου τους πρόσφερε οκτώ εμβόλια που είχαν περισσέψει. Η Μεντίνα και η φίλη της πήραν τα δύο εξ αυτών χαμογελώντας.
«Ένιωσα καλά με αυτό –και είναι καλύτερα που δεν κατέληξαν στα σκουπίδια», δήλωσε στο CNN.
Η Μεντίνα είναι μια από τα άτομα που περιγράφονται από τους χρήστες του διαδικτύου ως «κυνηγοί εμβολίων». Δηλαδή, είναι τα άτομα που περιμένουν έξω από τα φαρμακεία και τα κέντρα εμβολιασμού, ελπίζοντας πως θα καταφέρουν να «κλέψουν» ένα εμβόλιο.
Αυτό το ιδιότυπο κυνήγι ξεκίνησε μετά από δημοσιεύματα που έκαναν λόγο για δόσεις που κατέληγαν στα σκουπίδια, ενώ παράλληλα η ταχύτητα του προγράμματος εμβολιασμού, όπως και σε άλλες περιοχές του πλανήτη, δεν ήταν η επιθυμητή. Όπως λένε, οι άνθρωποι αυτοί θέλουν απλώς να σταματήσουν αυτή τη σπατάλη –κάνοντας πρόωρα το δικό τους εμβόλιο.
Πιστεύουν ότι πρόκειται για έναν διακανονισμό από τον οποίο όλοι βγαίνουν κερδισμένοι. Εμβολιάζονται, και μια δόση σώζεται από τα σκουπίδια. Όμως το κέρδος τους παραμένει σύμπτωμα της έλλειψης συντονισμού στο αμερικανικό εμβολιαστικό πρόγραμμα. Ο πρώτος γύρος εμβολιασμών κύλησε πιο αργά από το αναμενόμενο, επιβραδύνοντας το σχέδιο του Μπάιντεν για «100 εκατομμύρια εμβολιασμούς σε 100 ημέρες».
Οι τυχεροί –και προνομιούχοι- που καταφέρνουν όντως να εμβολιαστούν νωρίς είναι σίγουροι ότι αυτό που κάνουν δεν είναι λάθος. Αν και είναι βέβαιο πως φαίνεται άδικο σε εκείνους που δεν έχουν το χρόνο ή τους πόρους να «κυνηγήσουν» και τα δικά τους.
Δεν προκαλεί έκπληξη που οι κυνηγοί έχουν δεχθεί επικρίσεις για το γεγονός ότι «κόβουν δρόμο». Οι ίδιοι, όμως, υποστηρίζουν ότι αυτό που κάνουν είναι πιο ηθικό από το να αφήσουν τα εμβόλια να λήξουν.
«Ίσως είναι μια καλή λύση για εκείνους που δεν έχουν καταφέρει να υπερπηδήσουν τον διαδικαστικό εφιάλτη προκειμένου να δηλώσουν συμμετοχή και έπειτα απλώς να εμφανιστούν και να το κάνουν», υποστηρίζει η Μεντίνα μιλώντας στο CNN.
Μια «λύση» στις καθυστερήσεις των εμβολιασμών
Από κάθε άποψη, το εμβολιαστικό πρόγραμμα των ΗΠΑ έχει αποδειχθεί απογοητευτικό μέχρι στιγμής.
Αυτή τη στιγμή, στη χώρα γίνονται 1,3 εκατ. δόσεις την ημέρα, ταχύτητα εντυπωσιακή σε σύγκριση με την αντίστοιχη της Ελλάδας. Αν συνεχίσουν με αυτούς τους ρυθμούς, οι Αμερικανοί θα έχουν εμβολιάσει το 75% του πληθυσμού τους αγγίζοντας την πολυπόθητη ανοσία της αγέλης μέχρι το καλοκαίρι του 2021.
Και παρά την εξαιρετικά υψηλή ζήτηση για τα εμβόλια, τα κέντρα εμβολιασμού σε όλη τη χώρα φέρονται να πετούν τις δόσεις που δεν κατάφεραν να χορηγήσουν εγκαίρως. (Τόσο το εμβόλιο της Pfizer όσο και αυτό της Moderna αντέχουν μόνο λίγες ώρες εκτός κατάψυξης. Της Pfizer λήγει εντός δύο ωρών και της Moderna εντός 12).
Το κυνήγι εμβολίων απαιτεί να αφιερώσει κανείς ώρες, συχνά ολόκληρες ημέρες από τη ζωή του περιμένοντας για μια δόση εμβολίου που εντέλει μπορεί να μην είναι καν διαθέσιμη. Είναι τζογάρισμα. Απαιτεί χρόνο, χρήματα, διασυνδέσεις και τύχη. Όμως ορισμένοι υποστηρίζουν ότι αξίζει τον κόπο.
Ο Μπραντ Τζόνσον, φοιτητής ιατρικής στο Πανεπιστήμιο Tulane, ήθελε να διευκολύνει τον εντοπισμό των δόσεων.
Έτσι δημιούργησε μια σελίδα στο Facebook, στην οποία οι κυνηγοί της Νέας Ορλεάνης μπορούν να ανταλλάξουν πληροφορίες και… σημειώσεις για τα εμβόλια.
Όπως λέει μιλώντας στο CNN, η ιδέα του γεννήθηκε όταν ένας φίλος του που ζει στο Ισραήλ του είπε ότι υπάρχουν αντίστοιχες ομάδες στο Facebook της χώρας του, όπου οι κάτοικοι ανταλλάσσουν πληροφορίες για έξτρα δόσεις σε φαρμακεία.
«Όταν υπάρχει πλεόνασμα δόσεων που κοντεύουν να λήξουν, αγνοούν το πρόγραμμα εμβολιασμών και απλώς τα προσφέρουν στον οποιονδήποτε», εξηγεί στο CNN.
Έτσι, περίπου πριν τρεις εβδομάδες έφτιαξε τη δική του ομάδα, που πλέον μετρά σχεδόν 600 μέλη.
Όπως λέει, έχει μάθει ότι αρκετά μέλη έχουν καταφέρει να εξασφαλίσουν εμβόλια για τους ίδιους και τους γονείς τους.
Κατά τη γνώμη του, πρόκειται για μια λύση, προκειμένου να επιδιορθωθεί το «μοτίβο χάους» στο αμερικανικό σχέδιο διανομής εμβολίων.
Μέχρι τις 20 Φεβρουαρίου, οι ΗΠΑ αναμένεται να μετρούν 514.000 νεκρούς κοροναϊού. Μέχρι την Κυριακή, είχαν χορηγηθεί 20 εκατ. εμβόλια.
Το ηθικό δίλημμα του κυνηγιού εμβολίων
Επειδή το εμβόλιο έχει τόσο υψηλή ζήτηση και παράλληλα τόσο χαμηλή προσφορά, είναι δεδομένο ότι το κυνήγι εμβολίων συνοδεύεται από αισθήματα αδικίας, καθώς υγιείς άνθρωποι λαμβάνουν τις δόσεις, ακόμη και αν στην πραγματικότητα δεν τις «κλέβουν» από εκείνους που τις έχουν ανάγκη, εξηγεί η Μελίσα Γκόλντσταϊν, αναπληρώτρια καθηγήτρια στο George Washington University’s Milken Institute School of Public Health..
«Υπάρχει μια αίσθηση αδικίας, παρά το γεγονός ότι δεν καταλαβαίνουμε ακριβώς γιατί», είπε χαρακτηριστικά η Γκόλντσταϊν, που ειδικεύεται στη βιοηθική, μιλώντας στο CNN.
Δεν υπάρχει σαφής απάντηση στο ερώτημα της ηθικής των εμβολίων, με εξαίρεση συγκεκριμένα περιστατικά, όπως οι διάσημοι ασθενείς που φέρονται να δωροδόκησαν τον γιατρό τους για να κάνουν πρώτοι το εμβόλιο, σύμφωνα με δημοσίευμα του Variety.
Ωστόσο, αυτού του είδους οι ανήθικες πράξεις, δεν συγκρίνονται με το περιστατικό σε νοσοκομείο του Σιάτλ: Ένας καταψύκτης χάλασε απειλώντας να καταστρέψει εντός λίγων ωρών 800 δόσεις. Έτσι, εθελοντές συγκεντρώθηκαν μέσω εκκλήσεων στα κοινωνικά δίκτυα.
Αντίστοιχα, αυτή η κατάσταση δεν είναι το ίδιο με τις απόπειρες της Μεντίνα και άλλων κυνηγών να εξασφαλίσουν τη δόση τους.
«Μπορούμε να πούμε ότι αυτή η «επιχειρηματικότητα» είναι εντελώς λάθος;» αναρωτιέται η Γκόλντσταϊν. «Είναι δύσκολο γιατί έχουμε ένα καπιταλιστικό και αξιοκρατικό σύστημα. Ενθαρρύνουμε τους ανθρώπους να δικτυώνονται, να είναι επίμονοι και αποφασισμένοι να πάρουν αυτό που θέλουν».
Εμπλέκεται όμως και το προνόμιο: Των ελεύθερων ωρών, που θα δαπανηθούν έξω από φαρμακείο, εξηγεί η Γκόλντσταϊν. Αν μόνο εκείνοι που μπορούν να ανταποκριθούν σε αυτό –οικονομικά πρώτα από όλα- είναι οι μόνοι που καταφέρνουν να εμβολιαστούν πρόωρα, οι εμβολιαστικές ανισότητες γίνονται ακόμη σφοδρότερες.
Ο Τζόνσον ανέφερε ότι υπάρχουν άνθρωποι που μετακινούνται από τη μια πολιτεία στην άλλη για μια δόση εμβολίου, μετακινούμενοι σε περιοχές με… πολλούς αρνητές.
Δεν είναι η ιδανική λύση, τονίζει. Όμως όταν οι «άνθρωποι με κίνητρο» είναι πρόθυμοι να εμβολιαστούν ακόμη και πριν την ώρα τους, πιστεύει ότι πρέπει να το κάνουν.
«Είμαι υπέρ του να γίνονται τα εμβόλια και όχι να πετάγονται», τονίζει.
Θα μπορούσε το κυνήγι να γίνει ισότιμο;
Το κυνήγι της Μεντίνα κράτησε συνολικά τρεις ημέρες.
Υπάρχουν και άλλοι όπως εκείνοι που περνούν ολόκληρα απογεύματα στην αναμονή.
Σε βίντεο του TikTok, με περισσότερα από 1,4 εκατ. views, χορεύει κρατώντας την κάρτα εμβολιασμού της. Θα κάνει τη δεύτερη δόση στα τέλη Φεβρουαρίου.
Η ίδια δεν έχει ενδοιασμούς για την απόφασή της. Εργάζεται ως ελεύθερη επαγγελματίας, επομένως είχε το χρόνο να ψάξει για τη δόση της.
«Πραγματικά είμαι σε προνομιούχα θέση, κοινωνικοοικονομικά, από την άποψη ότι μπορώ να περιμένω ολόκληρες μέρες για αυτό το εμβόλιο», εξηγεί. «Αυτά τα εμβολιαστικά κέντρα θα έπρεπε να κάνουν καλύτερη δουλειά και να εμβολιάζουν τις κοινότητες για τις οποίες προορίζονται αυτές οι δόσεις».
Η Γκόλντσταϊν εξηγεί ότι υπάρχουν τρόποι οι πρόωροι εμβολιασμοί να γίνουν ελαφρώς πιο ισότιμοι.
Τα φαρμακεία θα μπορούσαν να διαθέτουν τα περισσευούμενα εμβόλιά τους σε σουπερμάρκετ, που απασχολούν εργαζόμενους που προέρχονται σχεδόν κατά 40% από μαύρες κοινότητες και κοινότητες Ισπανόφωνων και Ασιατών, σύμφωνα με την Αμερικανική Στατιστική Υπηρεσία.
Μέχρι στιγμής, αυτές οι ομάδες είναι και οι πλέον αδικημένες όσον αφορά τα ποσοστά εμβολιασμού, ενώ ως εργαζόμενοι της πρώτης γραμμής θα έπρεπε να είναι προστατευμένοι απέναντι στον ιό.
Κάποια κέντρα εμβολιασμού θα μπορούσαν να μεταφέρουν τα εμβόλια που κοντεύουν να λήξουν σε οίκους ευγηρίας, εμβολιάζοντας τόσο τους διαμένοντες εκεί όσο και το προσωπικό.
Και ο Μπάιντεν ήδη έχει αναφερθεί σε σχέδιο εμβολιασμού για τις φτωχότερες κοινότητες.
Προς το παρόν, όμως, τις πολύτιμες δόσεις λαμβάνει όποιος… προλάβει.
