Ιδιαίτερα κρίσιμο για την πορεία των ελληνοτουρκικών σχέσεων θα είναι το διάστημα μέχρι τη Σύνοδο Κορυφής του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου τον προσεχή Μάρτιο. Η έναρξη αυτής της δύσκολης περιόδου πραγματοποιείται σήμερα με την επανεκκίνηση των διερευνητικών επαφών, ο 61ος γύρος των οποίων θα λάβει χώρα στην Κωνσταντινούπολη.
Παράλληλα όμως θα διεξάγεται μια ευρύτερη διαδικασία στο πεδίο των ευρωτουρκικών σχέσεων, καθώς οι «27» θα εξετάσουν την πορεία τους και ίσως κληθούν να λάβουν αποφάσεις που αναμφίβολα θα έχουν συνέπειες – θετικές ή αρνητικές είναι πρόωρο να εκτιμηθεί – για την Αθήνα.
Η αποδραματοποίηση των διερευνητικών
Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι σε απόλυτη αντίθεση με το παρελθόν οι διερευνητικές επαφές έχουν δραματοποιηθεί σε υπερβολικό βαθμό τόσο σε πολιτικό επίπεδο όσο και στο επίπεδο των μέσων ενημέρωσης – όπου πολλές φορές εμφανίζονται ανυπόστατες αναλύσεις για περίπλοκα ζητήματα, χωρίς επαρκή γνώση, απλώς και μόνο για αντιπολιτευτικούς λόγους. Οπως τόνιζαν διπλωματικοί κύκλοι, τις τελευταίες ημέρες η συζήτηση έχει περιχαρακωθεί γύρω από την ατζέντα και τις τουρκικές επιδιώξεις περί διεύρυνσής της (π.χ. ώστε να συμπεριληφθεί στην ημερήσια διάταξη το θέμα της αποστρατιωτικοποίησης των νησιών), τις οποίες ορισμένοι εν Ελλάδι εκλαμβάνουν ως δεδομένο ότι θα γίνουν αποδεκτές. Στο παρελθόν, όλες οι σχετικές προσπάθειες έχουν αποκρουστεί και δεν υφίσταται, σύμφωνα με τις υπάρχουσες πληροφορίες, οποιαδήποτε σκέψη να μεταβληθεί σήμερα αυτή η πρακτική.
Παράλληλα, με αφορμή την ψήφιση του νόμου για την επέκταση των χωρικών υδάτων στα 12 ναυτικά μίλια στο Ιόνιο Πέλαγος και μέχρι το Ακρωτήριο Ταίναρο, η συζήτηση επεκτάθηκε εντελώς άκαιρα στο ενδεχόμενο επέκτασης της αιγιαλίτιδας ζώνης στην Κρήτη – νότια και ανατολικά του νησιού. Ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης έκλεισε το ζήτημα μιλώντας στην Ολομέλεια της Βουλής και τονίζοντας ότι η χώρα διατηρεί ακέραιο το δικαίωμα όταν και όπως κρίνει σκόπιμο. Ο δε ΣΥΡΙΖΑ εμφανίστηκε διατεθειμένος για υποστηρίξει έναν έντιμο διάλογο, διατηρώντας φυσικά το δικαίωμα της αντιπολιτευτικής κριτικής όπου το κρίνει σκόπιμο.
Επαναφορά του «casus belli»
Ωστόσο, ο τούρκος υπουργός Εξωτερικών Μεβλούτ Τσαβούσογλου άδραξε την ευκαιρία σε δηλώσεις που έκανε την Παρασκευή, απαντώντας στον Νίκο Δένδια και επαναφέροντας το «casus belli» για το ενδεχόμενο επέκτασης των ελληνικών χωρικών υδάτων στο Αιγαίο (αν και η περιοχή νοτίως και ανατολικά της Κρήτης δεν είναι αποκλειστικά Αιγαίο). Επιπλέον, κατηγόρησε την Ελλάδα για προκλητικές κινήσεις. Αναφέρθηκε μάλιστα, μεταξύ άλλων, στην πόντιση καλωδίων στη θάλασσα. Σύμφωνα δε με αποκλειστικές πληροφορίες του «Βήματος» η τουρκική πλευρά όντως απέστειλε πριν από μερικές ημέρες ρηματική διακοίνωση στην Αθήνα, διαμαρτυρόμενη για μια τέτοια ενέργεια στην ευρύτερη περιοχή των Δωδεκανήσων.
Σε διάλογο «με μηδενική αφέλεια»
Η Αθήνα προσέρχεται στις διερευνητικές επαφές «με μηδενική αφέλεια», όπως ξεκαθάρισε ο Πρωθυπουργός πριν από λίγες ημέρες. Δεν θα μπορούσε να είναι διαφορετικά άλλωστε, από τη στιγμή που δεν υπάρχει η παραμικρή εμπιστοσύνη στις προθέσεις της Αγκυρας. Η δε Τουρκία έχει επιδοθεί από τον Δεκέμβριο σε μια «επίθεση φιλίας» τόσο προς την ΕΕ όσο και προς τις ΗΠΑ, επιχειρώντας να αναστρέψει το επιβαρυμένο κλίμα εν μέσω πανδημίας και δυσχερούς οικονομικής κατάστασης. Ωστόσο, ειδικά ο κ. Τσαβούσογλου επιμένει σε σκληρές δηλώσεις και βάζει συνεχώς στο τραπέζι τη διεύρυνση της ατζέντας, κάτι που πριν από την έναρξη των διερευνητικών επαφών προκαλεί ενόχληση. Αλλωστε, υπάρχει το αρνητικό προηγούμενο της τριμερούς συνάντησης του Βερολίνου τον περασμένο Ιούλιο. Τότε, ο κ. Τσαβούσογλου έσπευσε «να κάψει» την εμπιστευτική συνάντηση, και αυτό μείωσε πολύ το αποτύπωμα εμπιστοσύνης εκ μέρους της Αθήνας.
Το ευρωτουρκικό μέτωπο
Ωστόσο, είναι ξεκάθαρο ότι το «μεγάλο παιχνίδι» θα διεξαχθεί στο ευρωτουρκικό μέτωπο. Ο κ. Τσαβούσογλου έχει επιδοθεί σε μια έντονη διπλωματική εκστρατεία το τελευταίο διάστημα, η οποία κορυφώθηκε την προηγούμενη Πέμπτη και την Παρασκευή με την επίσκεψή του στις Βρυξέλλες. Ο τούρκος υπουργός Εξωτερικών συναντήθηκε με τον πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Σαρλ Μισέλ, την πρόεδρο της Κομισιόν Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, τον ύπατο εκπρόσωπο για την εξωτερική πολιτική Ζοζέπ Μπορέλ, τον αντιπρόεδρο της Επιτροπής Μαργαρίτη Σχοινά και τον γενικό γραμματέα του ΝΑΤΟ Γενς Στόλτενμπεργκ.
Κομβικό σημείο το Μεταναστευτικό
Είναι σαφές ότι τόσο η ΕΕ όσο και η Τουρκία θα επιδιώξουν να επανατοποθετήσουν τις σχέσεις τους σε πιο σταθερές ράγες. Σε κομβικό σημείο των συζητήσεων εν όψει του οροσήμου του Μαρτίου αναδεικνύεται το Μεταναστευτικό και η επικαιροποίηση της Δήλωσης της 18ης Μαρτίου. Ο κ. Τσαβούσογλου ενέταξε σε αυτό το πλαίσιο την αποδοχή της επιστροφής 1.450 μεταναστών που τελεσίδικα κρίθηκε ότι δεν δικαιούνται άσυλο, ενώ πλέον στο τραπέζι τίθενται ζητήματα όπως η διεύρυνση της καλυπτόμενης περιοχής για να συμπεριλαμβάνεται ο Εβρος, αλλά και η χορήγηση κονδυλίων στην Τουρκία για να δέχεται επιστροφές και από άλλες εθνικότητες – ιδιαίτερα Αφγανούς που αποτελούν πλέον τον μεγαλύτερο αριθμό.
Σύμφωνα με ευρωπαίους αξιωματούχους, το ευρύτερο μήνυμα της κοινοτικής πλευράς είναι ότι η πρόσφατη βελτίωση της ατμόσφαιρας πρέπει να διατηρηθεί και να υπάρξει σταθερή αποκλιμάκωση της έντασης στην Ανατολική Μεσόγειο. Οι ίδιες πηγές ανέφεραν ότι το προσεχές διάστημα θα πρέπει να αναμένεται η πραγματοποίηση επίσκεψης από τον κ. Μισέλ και την κυρία Φον ντερ Λάιεν στην Αγκυρα, κατόπιν σχετικής πρόσκλησης του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν.
Η επίσκεψη Παρλί και η νέα πρόταση του Παρισιού
Η κυβερνητική στρατηγική σε σχέση με την Τουρκία δεν περιορίζεται στη διπλωματική πτυχή. Υπάρχει δεδηλωμένη απόφαση του κ. Μητσοτάκη να προχωρήσει όσο ταχύτερα γίνεται η αμυντική θωράκιση της χώρας, μέσα στο πλαίσιο που επιτρέπει και η τρέχουσα δημοσιονομική κατάσταση. Η άφιξη την προσεχή Δευτέρα στην Αθήνα της υπουργού Αμυνας της Γαλλίας Φλοράνς Παρλί, η οποία θα συνυπογράψει με τον έλληνα ομόλογό της Νίκο Παναγιωτόπουλο τη συμφωνία προμήθειας των 18 μαχητικών αεροσκαφών Rafale F3R, εντάσσεται σε αυτό το πλαίσιο.
Ωστόσο, η κυρία Παρλί δεν αναμένεται, σύμφωνα με πληροφορίες, να κομίσει η ίδια τη νέα πρόταση του Παρισιού για την προμήθεια τεσσάρων φρεγατών Belh@rra, που σύμφωνα με όσα είχαν γίνει γνωστά το τελευταίο διάστημα θα περιλαμβάνει και πρόταση για ενδιάμεση λύση (πιθανότατα δύο αναβαθμισμένες φρεγάτες Lafayette) αλλά και για τον εκσυγχρονισμό μέσης ζωής των φρεγατών ΜΕΚΟ.
