Καθημερινές διατροφικές επιλογές, περιβαλλοντικοί παράγοντες, φαρμακευτικές ουσίες και ψυχολογικές καταστάσεις μπορεί να επηρεάσουν την εμφάνιση και την εξέλιξη της ακμής. Έρευνες έχουν καταδείξει ότι η τροποποίησή τους, ανάλογα βέβαια και με το τι είναι εφικτό για τον καθένα, μπορεί βοηθήσει τους ασθενείς να θεραπευτούν. Γι’ αυτό, πριν από οποιαδήποτε πρόταση θεραπείας, θα πρέπει να υπάρχει ένας ειλικρινής και εκτενής διάλογος μεταξύ ασθενή και δερματολόγου για την πιθανότητα αλλαγής αυτών των επιβλαβών συμπεριφορών.
«Η ακμή εκτιμάται ότι επηρεάζει 1 στους 10 ανθρώπους, καθιστώντας την, την όγδοη πιο διαδεδομένη νόσο παγκοσμίως. Οι επιδημιολογικές μελέτες έχουν δείξει ότι είναι πιο συχνή στους έφηβους και στους νεαρούς ενήλικες, με τις γυναίκες να την εμφανίζουν συχνότερα και στις πιο σοβαρές μορφές της. Η θυλακική υπερκεράτωση, οι τροποποιήσεις του μικροβιώματος, η αύξηση της παραγωγής σμήγματος εμπλέκονται στην παθογένειά της. Οι έφηβοι είναι πιο επιρρεπείς στην ανάπτυξη της πάθησης, λόγω της αύξησης των ορμονών. Ωστόσο, η ακμή μπορεί να παρουσιαστεί και σε ενήλικες τόσο εξαιτίας ορμονικών παραγόντων όσο και λόγω λήψης κάποιων φαρμάκων αλλά και υιοθέτησης ορισμένων συνηθειών», μας εξηγεί ο δερματολόγος-αφροδισιολόγος Δρ. Χρήστος Στάμου. «Η φλεγμονώδης αυτή πάθηση είναι ο λόγος εμφάνισης ενός ευρέως φάσματος συμπτωμάτων, συμπεριλαμβανομένων των λευκών και μαύρων στιγμάτων, βλατίδων, φλυκταινών και κύστεων, τα οποία έχουν σημαντικές επιπτώσεις στην επιδερμίδα (π.χ. ουλές). Πέραν, όμως, των αισθητικών βλαβών, η νόσος μπορεί να έχει συναισθηματικές, επαγγελματικές, ψυχοκοινωνικές και πιθανές ψυχιατρικές συνέπειες, συμπεριλαμβανομένης της κατάθλιψης. Λόγω της ορατής φύσης της, η ακμή έχει σημαντικό αντίκτυπο στην ποιότητα ζωής του ασθενούς και στην αυτοεκτίμησή του. Οι πάσχοντες έχει αποδειχθεί ότι έχουν υψηλότερα επίπεδα άγχους από τον γενικό πληθυσμό, αισθάνονται κοινωνικά απομονωμένοι και σε κάποιες περιπτώσεις μπορεί να επηρεάσει μέχρι και τον εργασιακό τομέα, τη δυνατότητα π.χ. πρόσληψής τους. Ο εντοπισμός των ανθρώπων που κινδυνεύουν από αυτά μπορεί να συμβάλει στη μείωση της νοσηρότητας που σχετίζεται με την ακμή», συμπληρώνει.
Τι δείχνουν οι έρευνες
Μια πρόσφατη έρευνα σε περισσότερους από 6.500 ανθρώπους που παρουσιάστηκε στο τελευταίο συνέδριο της Ευρωπαϊκής Ακαδημίας Δερματολογίας και Αφροδισιολογίας, εξέτασε τόσο τους ενδογενείς όσο και τους εξωγενείς παράγοντες οι οποίοι δύνανται να επηρεάσουν τη νόσο. Από τα ευρήματά της διαπιστώθηκε ότι η πλειονότητα των πασχόντων από ακμή επιδίδονται στην κατανάλωση γαλακτοκομικών προϊόντων, αναψυκτικών και γλυκών.
Όπως επισημαίνει ο Δρ. Στάμου, η συγκεκριμένη μελέτη επιβεβαιώνει παλαιότερες που έχουν καταλήξει στο ίδιο συμπέρασμα. Μια ανασκόπηση που πραγματοποιήθηκε σε 78.500 άτομα, το 2018 από τους Juhl, Bergholdt, Μiller και άλλους για να εκτιμηθεί η συσχέτιση της πρόσληψης γαλακτοκομικών προϊόντων και της ακμής σε παιδιά, εφήβους και νεαρούς ενήλικες (ηλικίες 7-30 ετών) έδειξε ότι τόσο το γάλα όσο και το γιαούρτι και το τυρί αυξάνουν τις πιθανότητες για εμφάνιση ακμής.
Όσον αφορά στα γλυκά, η ίδια η ζάχαρη δεν προκαλεί ακμή, αλλά τόσο αυτή όσο και τα τρόφιμα υψηλού γλυκαιμικού δείκτη οδηγούν σε φλεγμονή. Καταναλώνοντας τρόφιμα όπως το λευκό ψωμί, οι καραμέλες, τα τηγανητά, τα αναψυκτικά κ.ά. προκαλείται αύξηση στα επίπεδα της ινσουλίνης που επιδεινώνει περαιτέρω τη φλεγμονή. Οι απότομες αυξήσεις της αυξάνουν την έκκριση σμήγματος, συμβάλλοντας στην απόφραξη των θυλάκων.
Έκτος από τη διατροφή, στην πρόσφατη αυτή έρευνα φάνηκε ότι το μεγαλύτερο ποσοστό των πασχόντων υπέφεραν από άγχος. Πράγματι, το άγχος είναι χαρακτηριστικό μεγάλου μέρους του ενήλικου, κυρίως, πληθυσμού. Έχει ενοχοποιηθεί για αύξηση των συμπτωμάτων και των φλεγμονών στους πάσχοντες από ακμή, αλλά και από άλλες δερματικές παθήσεις, όπως η ψωρίαση ή το έκζεμα. «Σε απάντηση στο στρες, το σώμα παράγει περισσότερα ανδρογόνα, τα οποία διεγείρουν τους αδένες παραγωγής λίπους του δέρματος, που μπορεί να οδηγήσουν σε ακμή», διευκρινίζει ο Δρ. Στάμου.
Η έκθεση σε ατμοσφαιρική ρύπανση αποδείχθηκε άλλος ένας ενοχοποιητικός παράγοντας. Υπάρχουν ολοένα και περισσότερες ενδείξεις ότι οι ρύποι, το μίγμα δηλαδή των χημικών ουσιών και αερίων που εκπέμπονται στην ατμόσφαιρα από φυσικές και ανθρωπογενείς πηγές, ασκούν τα επιβλαβή αποτελέσματά τους, δημιουργώντας οξειδωτικό στρες μέσω της δημιουργίας φλεγμονής, η οποία μπορεί να οδηγήσει σε ακμή. Ωστόσο, ο ακριβής μηχανισμός δεν έχει ακόμη διευκρινιστεί.
Τα αποτελέσματα ήταν σύμφωνα και με τις μέχρι σήμερα γνώσεις μας για την επίδραση του καπνού. Επιβεβαίωσαν ότι δεν υπάρχει καμία επιρροή.
Η χρήση αναβολικών στεροειδών είναι γνωστός ενοχοποιητικός παράγοντας για την εμφάνιση της ακμής. Στη συγκεκριμένη μελέτη φάνηκε ότι σχεδόν το 12% των πασχόντων λάμβαναν τέτοιες ουσίες. Παλαιότερη μελέτη ωστόσο έχει δείξει ότι το 50% των χρηστών αναπτύσσουν ακμή.
Η θεραπεία
Παρά τη λανθασμένη άποψη ορισμένων ότι «η ακμή πρέπει να κάνει τον κύκλο της», η θεραπεία είναι αναμφισβήτητα η καλύτερη επιλογή. Κι αυτό διότι χωρίς θεραπεία, είναι πολύ πιθανό να εμφανιστούν στην επιδερμίδα διχρωμίες και μόνιμες ουλές.
«Υπάρχουν πολλές αποτελεσματικές θεραπείες που περιλαμβάνουν εφαρμογή τοπικών κρεμών / σκευασμάτων και λήψη φαρμάκων. Η επιλογή εξαρτάται από τον τύπο και τη σοβαρότητα της πάθησης. Στις μέρες μας διατίθενται επίσης μια σειρά εξελιγμένων θεραπειών που γίνονται σε επίπεδο ιατρείου, οι οποίες περιλαμβάνουν χημικά πίλινγκ και λέιζερ. Από τις αποτελεσματικότερες είναι η φωτοθεραπεία, η οποία ανώδυνα και ακίνδυνα θέτει σε έλεγχο την ακμή και βελτιώνει την όψη της επιδερμίδας, απαλλάσσοντας σε πολλές περιπτώσεις από την ανάγκη λήψης φαρμάκων. Το ίδιο αποτελεσματικό στη διόρθωση των ουλών είναι και το παλμικό λέιζερ, το οποίο μπορεί να προσφέρει ένα λείο και καθαρό δέρμα», καταλήγει ο Δρ. Χρήστος Στάμου.
