Το δεύτερο εξάμηνο του 2020 το Πρόγραμμα Νοτιοανατολικής Ευρώπης του Ελληνικού Ιδρύματος για την Ευρωπαϊκή και Εξωτερική Πολιτική (ΕΛΙΑΜΕΠ) και το think tank Analytica στη Βόρειο Μακεδονία, με χρηματοδότηση του Σουηδικού Υπουργείου Εξωτερικών, ανέλυσαν την πορεία των διμερών σχέσεων Ελλάδας – Βόρειας Μακεδονίας, στο πλαίσιο της έννοιας της διασυνδεσιμότητας (connectivity), για την περίοδο που ακολούθησε την υπογραφή της Συμφωνίας των Πρεσπών.
Στον τομέα της ενέργειας η διμερής διασυνδεσιμότητα αφορά προς το παρόν τα δίκτυα ηλεκτρικής ενέργειας των δύο χωρών, ενώ ιδιαίτερα σημαντικές είναι οι εξαγωγές πετρελαίου και πετρελαϊκών προϊόντων από την Ελλάδα στη Βόρεια Μακεδονία. Τα ευρήματα της μελέτης έδειξαν μια αξιοσημείωτη κινητικότητα στον τομέα της ενέργειας μετά την υπογραφή της Συμφωνίας των Πρεσπών η οποία έχει συνεχιστεί και μετά τον Ιούνιο του 2019. Έτσι, τον Σεπτέμβριο του 2019 οι υπουργοί ενέργειας των δύο χωρών διεξήγαγαν συζητήσεις για την αναβάθμιση της σύνδεσης των δικτύων ηλεκτρικής ενέργειας, όπως και για τη σύνδεση της Βόρειας Μακεδονίας στον αγωγό φυσικού αερίου TAP που διασχίζει τη βόρεια Ελλάδα. Ενώ κατά την πρόσφατη επίσκεψη του Ζόραν Ζάεφ στην Αθήνα, στα μέσα Σεπτεμβρίου, εκδηλώθηκε ενδιαφέρον και για τη συμμετοχή της Βόρειας Μακεδονίας στην κατασκευή του τερματικού σταθμού υγροποιημένου φυσικού αερίου στην Αλεξανδρούπολη, ένα project στο οποίο ήδη έχει συμφωνηθεί η συμμετοχή της Βουλγαρίας.
Η σύνδεση της Βόρειας Μακεδονίας με τον αγωγό TAP και το ενδιαφέρον της να συμμετάσχει στον τερματικό σταθμό υγροποιημένου φυσικού αερίου στην Αλεξανδρούπολη θα μειώσουν ουσιαστικά την εξάρτησή της Βόρειας Μακεδονίας από το ρωσικό φυσικό αέριο, αυξάνοντας την ενεργειακή της ασφάλεια, ενώ θα ενισχύσει και τη θέση της Ελλάδας στον τόσο σημαντικό γεωπολιτικά, ενεργειακό χάρτη της περιοχής. Μεγάλες εταιρίες, όπως η ΑΔΜΗΕ και η ΔΕΣΦΑ, επιδιώκουν, ουσιαστικά στηρίζοντας, την αναβάθμιση της ενεργειακής διασυνδεσιμότητας ανάμεσα στις δύο χώρες. Το ίδιο και τα ΕΛΠΕ, τα οποία κατέχουν μιας «στρατηγικής σημασίας» θέση στην ενεργειακή αγορά της Βόρειας Μακεδονίας.
Ιδιαίτερα τα ΕΛΠΕ, αναμένουν την επαναλειτουργία του αγωγού πετρελαίου που συνδέει τη Θεσσαλονίκη με τα Σκόπια, ο οποίος σταμάτησε το 2013, προκαλώντας μια σημαντική οικονομική ζημιά και οδηγώντας σε νομική αντιπαράθεση τα ΕΛΠΕ με τις αρχές της γειτονικής χώρας. Η αναβάθμιση της ενεργειακής συνεργασίας Ελλάδας – Βόρειας Μακεδονίας θα πρέπει να συνεχιστεί καθώς έχει σημαντικά οφέλη και για τις δύο χώρες.
Γεώργιος Χρηστίδης
Αναπληρωτής Καθηγητής, Πανεπιστήμιο Μακεδονίας
Ερευνητής, ΕΛΙΑΜΕΠ
