«Ο πολιτισμός δεν είναι τα πάντα», αναγράφεται σε μία ταμπέλα έξω από έναν κινηματογράφο, «όμως δίχως πολιτισμό, δεν έχει τίποτα αξία». Η πανδημία του κορωνοϊού έχει αφήσει έντονα τα σημάδια της στον τομέα του πολιτισμού και των τεχνών. Όσα ενθαρρυντικά λόγια κι αν εκφράζουν στις δηλώσεις τους οι πολιτικοί, οι διαστάσεις της δυσκολίας που αντιμετωπίζουν οι καλλιτέχνες συνοψίστηκε στην άποψη ότι θα βρουν «δημιουργικές» λύσεις για να βγουν από την κρίση.
Συναυλίες
Ο όρος «μέτρα υγειονομικού ενδιαφέροντος» ίσως είναι ένας από αυτούς που θα μείνουν στην ιστορία χαρακτηρίζοντας το 2020. Μετά το πρώτο λοκντάουν, διάφορα μέτρα και στρατηγικές έκαναν την εμφάνισή τους σε χώρους όπου φιλοξενούνται εκδηλώσεις. Για να παραμείνουν ανοιχτοί για το κοινό έπρεπε να ακολουθήσουν αυστηρούς κανόνες. Για παράδειγμα η επιβλητική Φιλαρμονική του Έλβα στο Αμβούργο, έκανε εκδηλώσεις καθημερινά, οι οποίες όμως απέφεραν ελάχιστα κέρδη, καθώς το κοινό είχε, λόγω των μέτρων, μειωθεί δραματικά.
Streaming
Νυχτερινά κλαμπ, ορχήστρες και θέατρα αντέδρασαν άμεσα, προσαρμόζοντας το πρόγραμμά τους στις ανάγκες της εποχής και προσφέροντας ονλάιν εκδηλώσεις. Χαρακτηριστικό παράδειγμα τα κλαμπ του Βερολίνου, τα οποία ενώνοντας τις δυνάμεις τους εισέβαλλαν στα σαλόνια μας με το σύνθημα «United we Stream». Το παράδειγμά τους ακολούθησαν και διάφορες ορχήστρες ανά τον κόσμο, όπως και διάσημα φεστιβάλ, σαν εκείνο του Φεστιβάλ Μπαχ, το οποίο διοργανώνεται κάθε χρόνο στην Λειψία. Μάλιστα, ο διάσημος πιανίστας Ιγκόρ Λεβίτ πραγματοποίησε συναυλίες από το σαλόνι του σπιτιού του, ενώ ο Αλεξάντερ Ίσκιν επέτρεψε στους θεατές να παρακολουθήσουν την δουλειά του, αφήνοντας την κάμερα ανοιχτή για 50 ημέρες!
Εικονική πραγματικότητα
Το Κρατικό Θέατρο στην πόλη Άουγκσμπουργκ προσέφερε τη δυνατότητα να παρακολουθήσει κανείς από το σπίτι του παραγωγές με τη βοήθεια τεχνολογίας VR και ακουστικών εικονικής πραγματικότητας. Το 2021 το θέατρο θα παρέχει τη δυνατότητα μάλιστα και σε θεατές από άλλες πόλεις να νοικιάσουν τον απαραίτητο εξοπλισμό, ώστε να μπορεί να παρακολουθήσει τις μελλοντικές παραστάσεις. Πρόκειται για τεχνολογικά μέσα, τα οποία επέλεξαν μάλιστα και αρκετά μουσεία κατά τη διάρκεια του λοκντάουν, ώστε να καταστήσουν εφικτές τις …εικονικές επισκέψεις.
Αβέβαιες εποχές και ένα κακό προαίσθημα…
Το σενάριο η πανδημία του κορωνοϊού να έχει μακροχρόνια επίδραση στις Τέχνες δεν είναι καθόλου απίθανο. Πώς επεξεργάζονται ζωγράφοι και τραγουδιστές, συγγραφείς και ηθοποιοί τις εμπειρίες και τις αλλαγές στην κοινωνία και τον τρόπο ζωής; Κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού, μία έκθεση στο Μπρέγκεντς της Αυστρίας έθεσε το ερώτημα και διοργάνωσε μία έκθεση με θέμα την επισφάλεια στην ζωή των καλλιτεχνών από την αρχή της πανδημίας: «Ενώ οι επιστήμονες επιχειρούν να προσφέρουν λύσεις, η Τέχνη είναι αυτή που απεικονίζει τις πραγματικές δυσκολίες της κρίσης», γράφει στη σελίδα του στο ίντερνετ το εκθεσιακό κέντρο. Πολλοί καλλιτέχνες έστειλαν πρόσφατα έργα με προβληματισμούς σχετικά με την κρίση και την πανδημία, ενώ άλλοι συμμετείχαν με παλαιότερα έργα, μερικά αντανακλώντας τον σκεπτικισμό της τεχνολογικής προόδου και την μελαγχολία – ίσως ως ένα προαίσθημα της πανδημίας.
Νεολογισμοί
Η γλώσσα, τέλος, ως πολιτισμικό αγαθό καθορίζει τον τρόπο με τον οποίο επικοινωνούμε. Σήμερα λέξεις όπως «επιδημιολόγος» και «καραντίνα» βρίσκονται στο καθημερινό μας λεξιλόγιο. Πριν την πανδημία πόσο συχνά ερχόμασταν σε επαφή με όλους αυτούς τους όρους; Δεν αποκλείεται μάλιστα, οδεύοντας στο 2021 και τους μαζικούς εμβολιασμούς, κάποια στιγμή να αναφερθούμε και σε μία «οδό Εμβολίου»…
Τόρστεν Λάντσμπεργκ
Επιμέλεια: Χρύσα Βαχτσεβάνου
