Η νέα νομοθεσία με την επωνυμία «Πρόληψη χρηματοδότησης της διάδοσης όπλων μαζικής καταστροφής» προκάλεσε έκπληξη στην Τουρκία.
Το νομοσχέδιο, το οποίο ψηφίστηκε στην εθνοσυνέλευση στις 27 Δεκεμβρίου και θα πρέπει τώρα να επικυρωθεί από τον πρόεδρο Ερντογάν για να τεθεί σε ισχύ ως νόμος, επικρίνεται έντονα εντός και εκτός Τουρκίας μιας και με πρόσχημα την «καταπολέμηση της χρηματοδότησης της τρομοκρατίας» οι τουρκικές αρχές αποκτούν το δικαίωμα να παρεμποδίζουν το έργο και τις δραστηριότητες των ΜΚΟ στη χώρα.
Η αμφιλεγόμενη νομοθεσία επιτρέπει, για παράδειγμα, στο υπουργείο Εσωτερικών να αντικαταστήσει με διαχειριστές μέλη του διοικητικού συμβουλίου των ΜΚΟ, καθώς και να αναστείλει τις δραστηριότητες των οργανώσεων αν μέλη της διώκονται με την κατηγορία της τρομοκρατίας.
Διάφορες ΜΚΟ συμπεριλαμβανομένης της τουρκικής Διεθνούς Αμνηστίας και της Ομοσπονδίας Ενώσεων Γυναικών στην Τουρκία προειδοποιούν ότι οι ακτιβιστές υπέρ των ανθρωπίνων δικαιωμάτων κατηγορούνται συχνά στη χώρα για τρομοκρατία και πως η νέα νομοθεσία βασίζεται σε αμφιλεγόμενους ορισμούς του τι είναι τρομοκρατία. Ο επικεφαλής του τουρκικού παραρτήματος της Διεθνούς Αμνηστίας Ταρίκ Μπείχάν δηλώνει ότι «το νέο νομοσχέδιο αφήνει πολλά περιθώρια ερμηνείας του τι θεωρείται τρομοκρατία και απέχει παρασάγγας από διεθνή πρότυπα».
Εκατοντάδες ΜΚΟ ανέστειλαν από το 2016 τη λειτουργία τους
Οι κατηγορίες για τρομοκρατία στην Τουρκία έχουν συχνά ως στόχο να εξουδετερώσουν πολιτικούς της αντιπολίτευσης, ακτιβιστές της κοινωνίας των πολιτών, αλλά και δημοσιογράφους. Χιλιάδες δημοσιογράφοι, δικηγόροι, πολιτικοί της αντιπολίτευσης και άλλοι παραμένουν στη φυλακή χωρίς να έχουν κατατεθεί σε βάρος τους συγκεκριμένες αποδείξεις. Από την απόπειρα πραξικοπήματος το 2016 και την επιβολή κατάστασης έκτακτης ανάγκης εκατοντάδες ΜΚΟ ανέστειλαν τη λειτουργία τους στην Τουρκία.
Ο Οζτούρκ Τουρκντογάν, πρόεδρος της Τουρκικής Ένωσης Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, επισημαίνει ότι κατά μέσο όρο 300.000 άνθρωποι κάθε χρόνο διώκονται από τις δικαστικές αρχές για συμμετοχή σε τρομοκρατική οργάνωση βάσει του άρθρου 314/2 του τουρκικού ποινικού κώδικα.
Ο πρόεδρος της Τουρκικής Ένωσης Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων δηλώνει: «Σε ένα τέτοιο περιβάλλον οι επικεφαλής των ΜΚΟ δεν μπορούν να αισθάνονται ασφαλείς. Αυτό σημαίνει ότι οι αρχές αποκτούν τεράστιο μοχλό πίεσης κατά των οργανώσεων και των εκπροσώπων τους. Κατά μία έννοια ο νέος νόμος θέτει τις οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών υπό την εποπτεία του Υπουργείου Εσωτερικών».
Προβληματική η στάση της Άγκυρας έναντι ανθρωπίνων δικαιωμάτων
Ο Οζτούρκ Τουρκντογάν προσθέτει ότι προηγούμενες διώξεις, συμπεριλαμβανομένων εκείνων που αφορούσαν τις διαδηλώσεις στο πάρκο Γκεζί ή κατά του τούρκου επιχειρηματία και φιλανθρώπου Οσμάν Καβαλά, καθώς και υποθέσεις από το 2017 σχετικά με τις συλλήψεις συμμετεχόντων σε διάσκεψη στην Πρίγκηπο δείχνουν ότι ο τρόπος με τον οποίο η Άγκυρα διαχειρίζεται το ζήτημα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων είναι, όπως λέει, «τουλάχιστον προβληματικός».
Τον Ιούλιο ο πρώην πρόεδρος της τουρκικής Διεθνούς Αμνηστίας Τανέρ Κίλιτς καταδικάστηκε σε ποινή φυλάκισης άνω των έξι ετών με την κατηγορία της συμμετοχής σε «τρομοκρατική οργάνωση». Τρεις άλλοι ακτιβιστές υπέρ των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, ο Γκιουνάλ Κουρσούν, ο Ιντίλ Εζέρ και ο Οζλέμ Νταλκιράν καταδικάστηκαν επίσης για σχέσεις με τρομοκρατική οργάνωση σε κάθειρξη ενός έτους και 13 μηνών. Στο μεταξύ ωστόσο αφέθηκαν ελεύθεροι έως ότου εκδικαστεί η έφεση που κατέθεσαν.
Η αντιπολίτευση αντιτίθεται στο νομοσχέδιο
Τρία κόμματα της αντιπολίτευσης υπέβαλαν γραπτώς την αντίθεσή τους στο νομοσχέδιο του κυβερνώντος ΑΚΡ. Το κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης CHP χαρακτηρίζει «αντισυνταγματικά» άρθρα του νομοσχεδίου, το φιλοκουρδικό κόμμα HDP κάνει λόγο για «καθεστώς καταστολής» και το δεξιό IYI για «ανέντιμα άρθρα».
Η Κανάν Γκιλί, πρόεδρος της Ομοσπονδίας Ενώσεων Γυναικών Τουρκίας, θεωρεί ότι το νέο νομοσχέδιο πλήττει ιδίως οργανώσεις που δραστηριοποιούνται υπέρ των ανθρωπίνων δικαιωμάτων των γυναικών, των ΛΟΑΤΙ+ και των δικαιωμάτων των προσφύγων: «Στο παρελθόν αντιμετωπίσαμε κατηγορίες για τρομοκρατία ή κατασκοπία ακόμα και για περιπτώσεις που απλά υψώσαμε τη φωνή μας υπέρ του σεβασμού και της εφαρμογή της Σύμβασης της Κωνσταντινούπολης».
Σύμφωνα με την Κανάν Γκιλί μια από τις σημαντικότερες επιπτώσεις του νέου νομοσχεδίου είναι ότι διασφαλίζει στο υπουργείο Εσωτερικών, με δικαστική απόφαση, τη δυνατότητα να αναστείλει τις δραστηριότητες μιας οργάνωσης χωρίς ωστόσο να της παρέχεται δικαίωμα άσκησης έφεσης.
Πελίν Ουνκέρ, Κωνσταντινούπολη
Επιμέλεια: Στέφανος Γεωργακόπουλος
