Πέρα από κάθε αμφιβολία, η παγκόσμια οικονομία βιώνει από τις αρχές του 2020 το μεγαλύτερο shock μετά τη Μεγάλη Υφεση του 1929. Η πανδημία της COVID-19 αδρανοποίησε την οικονομία και σταμάτησε την ομαλή λειτουργία της αγοράς επιταχύνοντας και διευρύνοντας τις ανισότητες μεταξύ των μικρών-μεσαίων και των μεγάλων επιχειρήσεων αλλά και μεταξύ των εργαζομένων. Η πανδημία κινητοποίησε τεράστια αποθέματα κρατικών και δημόσιων πόρων για την υποστήριξη των εθνικών οικονομιών δημιουργώντας τις προϋποθέσεις για την ανάπτυξη μιας νέας οικονομικής κοσμοθεωρίας που θα έχει περισσότερο στον πυρήνα της το κράτος και την παρέμβασή του στην πραγματική οικονομία.
Η πανδημία βρήκε την ελληνική οικονομία σε μια διαδικασία κατά την οποία είχε εδραιώσει τη δυναμική της. Μάλιστα, με βάση τις αρχικές προβλέψεις για το 2020, πριν από τον κορωνοϊό, αναμενόταν μια ακόμα εξαιρετική τουριστική σεζόν, η οποία σε συνδυασμό με τη βελτίωση του επιχειρηματικού περιβάλλοντος προβλεπόταν ότι θα επιταχύνει τις οικονομίες κλίμακας τόσο των επιχειρήσεων όσο και της οικονομίας γενικότερα. Ομως η πανδημία αποτελεί μια τομή για τη σύγχρονη ελληνική οικονομική ιστορία. Η συρρίκνωση του ΑΕΠ (μείωση κατά -11,7% για το τρίτο τρίμηνο του 2020), η μείωση των εξαγωγών (κατά -7,9%) αλλά και η συμπίεση που δέχεται ο κύκλος εργασιών του λιανικού εμπορίου, λόγω και του δεύτερου lockdown, τεκμηριώνουν την αβεβαιότητα που βιώνουν οι επιχειρήσεις. Παράλληλα η πανδημία ενισχύει την ένταση των μεγα-τάσεων της παγκόσμιας οικονομίας, όπως ο ψηφιακός και ο πράσινος μετασχηματισμός, αλλά και οι προκλήσεις του διεθνούς εμπορίου.
Στο δυσμενές αυτό πλαίσιο, η μικρή και μεσαία επιχειρηματικότητα προσπαθεί να ισορροπήσει μεταξύ της βραχυχρόνιας βιωσιμότητας των υποχρεώσεων και της μακροπρόθεσμης προοπτικής των μεγάλων μετασχηματισμών. Ιδιαίτερα για το εμπόριο, το 2020 φεύγει με τις επιχειρήσεις να τελούν υπό ένα καθεστώς «αγωνιώδους προσμονής», η οποία συνεπάγεται ένα εκρηκτικό κοκτέιλ αυξημένων υποχρεώσεων, χαμηλών τζίρων και οξυμένης αβεβαιότητας.
Μπορεί το 2021 να μεταβάλει την κατάσταση αυτή; Η αλήθεια είναι πως η μεγάλη εικόνα είναι ιδιαίτερα θολή και οποιαδήποτε πρόβλεψη μοιάζει με προφητεία σε κινούμενη άμμο. Σε μεγάλο βαθμό αυτό αποτυπώνεται και στον προϋπολογισμό ο οποίος συντάχθηκε κάτω από τη δαμόκλειο σπάθη των ακραίων συνθηκών της πανδημίας. Η σημαντικότερη παράμετρος είναι η επιτυχής, και σε έναν βραχυπρόθεσμο ορίζοντα, οριστική αντιμετώπιση του ιού. Το εμβόλιο μοιάζει με την πυξίδα για τη Γη της Επαγγελίας καθώς θα συμβάλει στην απομείωση της αβεβαιότητας και θα σημαίνει την επανεκκίνηση της οικονομίας και της κοινωνίας. Η αντιμετώπιση της υγειονομικής κρίσης είναι η αναγκαία συνθήκη για το ξέφωτο της οικονομίας και της αγοράς.
Οι πόροι από το Ταμείο Ανάκαμψης αλλά και το REACT-EU (γύρω στα 6,4 δισ. ευρώ) που αναμένεται να εισρεύσουν στην πραγματική οικονομία εντός του 2021 μπορούν να ενισχύσουν την ανασυγκρότηση της ελληνικής οικονομίας και την επαναδιαμόρφωση ενός νέου, περισσότερο συμπεριληπτικού, μοντέλου ανάπτυξης. Μία από τις βασικές προϋποθέσεις αυτού του μοντέλου είναι οι ευρωπαϊκοί πόροι να συμβάλλουν στην απομείωση των ανισοτήτων μεταξύ των επιχειρήσεων οι οποίες πυροδοτήθηκαν από την πανδημία της COVID-19 και αναμένεται να ενισχυθούν έτι περαιτέρω λόγω της διττής πρόκλησης του ψηφιακού και του πράσινου μετασχηματισμού. Μια ψηφιακή και πράσινη μετάβαση χωρίς αποκλεισμούς μπορεί να αποτελέσει την ασφαλιστική δικλίδα της επόμενης ημέρας.
Ο κ. Γιώργος Καρανίκας είναι πρόεδρος της ΕΣΕΕ.
