Το ICOMOS, η μεγαλύτερη διεθνής ένωση για τη συντήρηση και προστασία μνημείων και τόπων πολιτιστικής κληρονομιάς, ζητά από την ελληνική κυβέρνηση να διατηρηθούν κατά χώρα τα αρχαιολογικά ευρήματα που βρέθηκαν στον Σταθμό «Βενιζέλου» του Μετρό Θεσσαλονίκης
Το Διεθνές Συμβούλιο Μνημείων και Τοποθεσιών (International Council of Monuments and Sites – ICOMOS ) είναι η παγκόσμια ένωση των ανθρώπων και φορέων που ασχολούνται με τη συντήρηση και την προστασία των μνημείων και των τόπων πολιτιστικής κληρονομιάς.
Ουσιαστικά, είναι ο θεματοφύλακας των δύο βασικών διακηρύξεων που έχουν ορίσει το πώς αντιμετωπίζουμε το ζήτημα της συντήρησης και προστασίας των μνημείων και τόπων πολιτιστικής κληρονομίας: της Χάρτας της Αθήνας και της Χάρτας της Βενετίας. Αποτελείται από εθνικές και διεθνείς επιτροπές και οι αποφάσεις που παίρνουν οι γενικές συνελεύσεις του στην πραγματικότητα καθορίζουν τον τρόπο με τον οποίο προσεγγίζονται παγκοσμίως τα ζητήματα πολιτιστικής κληρονομιάς.
Το ICOMOS αποτελεί μαζί με την Διεθνή Ένωση Προστασίας της Φύσης (IUCN) και το Διεθνές Κέντρο για τη Μελέτη, τη Συντήρηση και την Αποκατάσταση της Πολιτιστικής Ιδιοκτησίας (ICCROM), τους συμβουλευτικούς οργανισμούς της Επιτροπής Παγκόσμιας Κληρονομιάς. Μάλιστα, το ICOMOS είναι αυτό που αξιολογεί όλες τις προτάσεις για συμπερίληψη στον επίσημο κατάλογο των Μνημείων Παγκόσμιας Κληρονομιάς της UNESCO.
Γι’ αυτόν τον λόγο και όταν τοποθετείται για ένα ζήτημα η γνώμη του θεωρείται βαρύνουσας σημασίας.
Η απόφαση της 20ης Παγκόσμιας Συνέλευσης για τις αρχαιότητες στον Σταθμό «Βενιζέλου»
Στις 8 Δεκεμβρίου 2020 εγκρίθηκε με συντριπτική πλειοψηφία (επί 691 ψήφων, 621 υπέρ, 58 αποχές, 4 κατά) από τη Γενική Συνέλευση του διεθνούς ICOMOS το ψήφισμα που είχαν υποβάλει η Ελληνική Εθνική Επιτροπή και η ομάδα της Ευρώπης (Europe Group) του ICOMOS, για τις αρχαιότητες στον σταθμό «Βενιζέλου» του Μετρό Θεσσαλονίκης.
Το Ελληνικό ICOMOS με ανακοινώσεις του είχε ήδη από το 2013 τοποθετηθεί υπέρ της κατά χώρα διατήρησης των αρχαιοτήτων. Στη βάση αυτή παρενέβη επίσης κατά τη σχετική σύσκεψη (6/3/2020) της Εθνικής Επιτροπής για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου (ΕΕΔΑ N 2667/1998), όπως και άλλοι αρμόδιοι φορείς και εκπρόσωποι φορέων της Θεσσαλονίκης και ζήτησε την άμεση διεθνοποίηση του θέματος. Στη συνέχεια, στα πλαίσια της 20ης Παγκόσμιας Συνέλευσης του ICOMOS, που ολοκληρώνει σύντομα τις εργασίες της υπέβαλε πρόταση ψηφίσματος καθώς και έγγραφο με αναλυτικά τεκμηριωμένη την υποστηρικτική πληροφορία της διαδικασίας Heritage Alert. Η πρόταση ψηφίσματος είχε βασιστεί πάνω στην Ευρωπαϊκή Σύμβαση Προστασίας της Αρχαιολογικής Κληρονομιάς (European Convention for the Protection of the Archaeological Heritage
signed in Valetta 1992) και τη Χάρτα του ICOMOS για τη διαχείριση της Αρχαιολογικής Κληρονομιάς (ICOMOS Charter on Archaeological Heritage Management).
Το ψήφισμα τάσσεται κατηγορηματικά υπέρ της κατά χώρα διατήρησης των αρχαιοτήτων και καλεί την ελληνική κυβέρνηση να μην προχωρήσει στην απόσπαση του μνημειακού αυτού συνόλου, που αποτελεί αναπόσπαστο μέρος της ιστορίας της πόλης αλλά και τμήμα της Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς.
Το πλήρες ψήφισμα της 20ης Γενικής συνέλευσης του ICOMOS
«Η 20ή Γενική Συνέλευση:
Λαμβάνοντας υπόψη
Την ανησυχία που έχει εκφράσει το Ελληνικό Τμήμα του ICOMOS καθώς και αρκετές άλλες δηλώσεις ανησυχίας που έχουν εκδοθεί από εθνικούς και διεθνείς θεσμικούς, επιστημονικούς και επαγγελματικούς φορείς και οργανώσεις, και πολλές ΜΚΟ,
Αναγνωρίζοντας
Την εξαιρετική σημασία των αρχαιοτήτων στο Σταθμό Βενιζέλου, ενός πολιτιστικού συγκροτήματος που χρονολογείται από την ύστερη αρχαιότητα ως τη μεταβατική περίοδο και την πρώιμη Μεσοβυζαντινή περίοδο (4ος – 9ος αιώνας μ.Χ.) και περιλαμβάνει την κύρια μαρμαρόστρωτη ρωμαϊκή οδό, Decumanus Maximus, και το εμπορικό κέντρο της ρωμαϊκής και βυζαντινής Θεσσαλονίκης,
Επισημαίνοντας
Με ανησυχία ότι οι παρούσες προτάσεις για την εξέλιξη του έργου απειλούν την ακεραιότητα και αυθεντικότητα των αρχαιοτήτων του σταθμού Βενιζέλου στη Θεσσαλονίκη, και ότι ουσιωδώς αλλοιώνουν και υποβαθμίζουν την αξία τους ως στοιχεία της πολιτιστικής κληρονομιάς,
Λαμβάνοντας επίσης υπόψη το Σήμα Συναγερμού (Heritage Alert) του Ελληνικού Τμήματος του ICOMOS :
1. Ζητεί από την Ελληνική Κυβέρνηση να μην προχωρήσει στην υλοποίηση του παρόντος σχεδίου που προβλέπει την απόσπαση των αρχαιοτήτων, δεδομένου ότι πρόκειται για ένα μνημειακό σύνολο που αποτελεί αναπόσπαστο τμήμα της ιστορίας της πόλης της Θεσσαλονίκης και της παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς,
2. Καλεί τις ελληνικές αρχές που είναι υπεύθυνες για τη διαχείριση, την προστασία και τη συντήρηση της πολιτιστικής κληρονομιάς να αναθεωρήσουν το σχέδιο δράσης και να εφαρμόσουν πολιτικές και βέλτιστες πρακτικές σύμφωνες με τις προβλέψεις όλων των σχετικών διεθνών χαρτών, συμπεριλαμβανομένου της Χάρτας του ICOMOS για την Προστασία και Διαχείριση της Αρχαιολογικής Κληρονομιάς, τις διεθνείς συμβάσεις που έχει συνυπογράψει η Ελλάδα.
