«Από Ευρωπαϊκή Ένωση δύο ταχυτήτων ως μια Ένωση χωρίς Ουγγαρία και Πολωνία». Αυτό εκτιμά το πρακτορείο «Bloomberg» ότι μπορεί να συμβεί μακροπρόθεσμα ως αποτέλεσμα του βέτο στο οποίο επιμένουν η Βουδαπέστη και η Βαρσοβία στον κοινοτικό προϋπολογισμό. Η αρνησικυρία των δύο κρατών στο σχέδιο ύψους 1,8 τρισεκατομμυρίων ευρώ της ευρωπαϊκής οικονομίας αποτελεί τροχοπέδη στην υλοποίηση του επόμενου επταετούς κοινοτικού προϋπολογισμού (2021-2027) και του Ταμείου Ανάκαμψης, που θα ανακούφιζε τις ευρωπαϊκές οικονομίες από τις επιπτώσεις της πανδημίας. Ταυτόχρονα, δημιουργεί μια δυναμική, η οποία μπορεί να αλλάξει ριζικά την φυσιογνωμία της ΕΕ.
Τι διακυβεύεται
Το βέτο των δύο χωρών στον ευρωπαϊκό προϋπολογισμό σχετίζεται με τη διασύνδεση της εκταμίευσης ευρωπαϊκών πόρων με την τήρηση των θεμελιωδών αξιών της Ένωσης, όπως του κράτους δικαίου, της ελευθερίας του Τύπου, της ανεξαρτησίας της δικαιοσύνης και των ατομικών δικαιωμάτων. Η Ουγγαρία και η Πολωνία είναι άλλωστε οι μόνες δύο χώρες που «διερευνώνται επίσημα για πιθανές σχετικές παραβιάσεις», ενώ όταν το περασμένο καλοκαίρι συμπεριελήφθη ο συγκεκριμένος όρος στα Συμπεράσματα του μαραθωνίου Ευρωπαϊκού Συμβουλίου κράτησαν μεσοβέζικη στάση.
Οι κυβερνήσεις των δύο ανατολικοευρωπαϊκών χωρών εκτιμούν ότι η πρόταση της ΕΕ αποτελεί παραβίαση της εθνικής τους κυριαρχίας και φρένο στα εγχώρια πολιτικά τους σχέδια. Ισχυρίζονται δε ότι ο μηχανισμός κυρώσεων αντιστρατεύεται την Συνθήκη Λειτουργίας της της ΕΕ και απαιτείται ομοφωνία για την επιβολή τους. Σύμφωνα με το δημοσίευμα του «Bloomberg», η ΕΕ έκρινε σκόπιμο να υπάρξει «ένα πιο αποτελεσματικό εργαλείο» συμμόρφωσης των κυβερνήσεων με τα κοινά πρότυπα, καθώς στο παρελθόν επικρίθηκε για τη χρηματοδότηση κρατών μελών που υπονόμευαν τις αξίες της.
Προκειμένου η ΕΕ να υπερκεράσει τις οικονομικές συνέπειες της πανδημίας, οι πιο πλούσιες χώρες της, όπως η Γερμανία, έβαλαν «πλάτη» για να συγκεντρωθούν τα κεφάλαια για την ανάκαμψη της ευρωπαϊκής οικονομίας. Έτσι, κρίθηκε απαραίτητη η διασύνδεση των εκταμιεύσεων με τον όρο για την επικράτηση του κράτους δικαίου στα κράτη-μέλη, ως «δικλίδα» ασφαλείας. Αυτό σήμαινε ότι τα χρήματα των φορολογούμενων των πιο πλούσιων κρατών δεν θα γίνουν «βορά» των επιλογών κυβερνήσεων που η ΕΕ δεν εμπιστεύεται.
Ταμείο Ανάκαμψης και σενάρια «πολλών ταχυτήτων»
Η ΕΕ θα επιχειρήσει να ξεπεράσει το βέτο των δύο χωρών σε ότι αφορά στο Ταμείο Ανάκαμψης, ωστόσο για τον προϋπολογισμό είναι απαραίτητη η ομοφωνία των κρατών-μελών. Διαφορετικά, η ΕΕ θα λειτουργεί με μηνιαίους προϋπολογισμούς που θα βασίζονται στο προηγούμενο Πολυετές Δημοσιονομικό Πλαίσιο, κάτι που θα δημιουργήσει οικονομικά προβλήματα και βαθιά πολιτική κρίση. Σημειώνεται ότι οι δύο χώρες που θα λάμβαναν πόρους ύψους 180 δις την περιόδο 2021-2027, πλέον, κινδυνεύουν να μείνουν εκτός των ευεργετημάτων του Ταμείου Ανάκαμψης, εφόσον επιλεγεί επιλεγεί η λύση της σύστασης του ταμείου μέσω της ενισχυμένης συνεργασίας.
Οι παραπάνω εξελίξεις, σύμφωνα με το «Bloomberg», μπορεί να δώσουν ώθηση σε μια Ευρώπη «δύο ταχυτήτων», με μια ομάδα χωρών να προχωρά σε στενότερη ενοποίηση και τις υπόλοιπες να παραμένουν εκτός. Παράλληλα, το ενδεχόμενο αποχώρησης Ουγγαρίας και Πολωνίας από την ΕΕ είναι υπαρκτό και στόχος των κυβερνήσεων, όπως τονίζουν οι αντιπολιτεύσεις στις δύο χώρες.
