Τα έχουν χαρακτηρίσει και ως τις μεγάλες παιδικές χαρές της τέχνης. Γιατί στα K11 Art Malls μπορείς να ψωνίσεις, να εργαστείς, αν η εταιρεία σου διατηρεί τα πολυτελή γραφεία της σε έναν από τους ουρανοξύστες τους, να μείνεις σε κάποιο από τα διαμερίσματά τους, αλλά να δεις και τέχνη.
Οχι τη λεγόμενη τέχνη του εμπορικού κέντρου, δηλαδή ανέμπνευστα ή κακοαντιγραμμένα έργα σύγχρονης τέχνης, αλλά… the real thing: Eργα από σύγχρονους κινέζους εικαστικούς, ως επί το πλείστον, τα οποία παρεμβάλλονται σε καίρια σημεία ανάμεσα στα διάφορα καταστήματα για να ρίχνουν τη ματιά τους οι περαστικοί και αν το επιθυμούν να αναστοχάζονται πάνω σε αυτά προτού προβούν στις αγορές τους.
Για να αποκτήσουν κοσμήματα και ρούχα, gadgets και αθλητικά είδη από γνωστά τοπικά και διεθνή brands, κρατώντας ενδεχομένως τις σακούλες του σουπερμάρκετ στα χέρια, προτού ξεκινήσουν το γεύμα ή αφού τελειώσουν το δείπνο τους σε ένα από τα gourmet αλλά και fast food εστιατόρια που στεγάζονται εντός του Mall, καθ’ οδόν για μια κινηματογραφική προβολή, μια μικρή συναυλία ή κάποια άλλη από τις ποικίλες πολιτιστικές εκδηλώσεις που διοργανώνονται σε ειδικά διαμορφωμένους χώρους, και πάλι εντός των τειχών τους. Αυτό είναι το πολυπρισματικό σύμπαν των K11 Art Malls τα οποία βρίσκονται στη μακρινή Κίνα και συνιστούν την «πλήρη αγοραστική εμπειρία» για τον σύγχρονο καταναλωτή.
Εξ ου και αυτοχαρακτηρίζονται μουσεία-χώροι λιανικής πώλησης (Museum-Retail Spaces), για να δίνουν έμφαση στην καλλιτεχνική προδιάθεση της οργανωμένης καταναλωτικής εμπειρίας. Με πράξεις αλλά και με λόγια. «Καθώς η ΤΕΧΝΗ βρίσκεται στην καρδιά του DNA μας, πασπαλίσαμε τον χώρο με έργα τέχνης που εμπνέουν ώστε να απολαύσετε την ΤΕΧΝΗ όσο ψωνίζετε» αναγράφεται με πηχυαία γράμματα στην ιστοσελίδα του K11 Art Mall του Χονγκ Κονγκ, το οποίο άρχισε να λειτουργεί το 2009.
Εναν χρόνο δηλαδή προτού δημιουργηθεί και το Ιδρυμα Τέχνης Κ11 Art Foundation ή KAF (2010), το οποίο έχει ως στόχο να κάνει επί της ουσίας αυτό που ευαγγελίζονται και τα εμπορικά κέντρα. Να προωθήσει δηλαδή τη σύγχρονη τέχνη που παράγεται από τη νέα γενιά των κινέζων καλλιτεχνών όχι μόνο εντός αλλά κυρίως εκτός των συνόρων της χώρας.
Προκειμένου να επιτευχθεί αυτή η αποστολή, το KAF, με καλλιτεχνική του διευθύντρια τη Βένους Λάου, έχει δημιουργήσει ένα δίκτυο συνεργασιών με τα μεγαλύτερα μουσεία και ιδρύματα του εξωτερικού. Ας αναφέρουμε ενδεικτικά τη Βασιλική Ακαδημία Τεχνών ή τη Serpentine Gallery στο Λονδίνο, το Πομπιντού και το Palais de Tokyo στο Παρίσι, το New Museum και το ΜοΜΑ PS1 στη Νέα Υόρκη.
Στο πλαίσιο αυτής της συνεργασίας, οι πιο διάσημοι επιμελητές σύγχρονης τέχνης, όπως ο Χανς Ούλριχ Ομπριστ (καλλιτεχνικός διευθυντής της Serpentine), άρχισαν να επιμελούνται εκθέσεις στο KAF και να προσδίδουν το προσωπικό τους κύρος, όπως και αυτό του πολιτιστικού οργανισμού που αντιπροσωπεύουν. Από την αρχή της δημιουργίας του μέχρι σήμερα, το KAF έχει διοργανώσει περισσότερες από εξήντα εκθέσεις που προωθούν τη σύγχρονη κινεζική τέχνη. Το πιο πρόσφατο επίτευγμά του, απότοκο μιας επένδυσης που διήρκεσε δέκα χρόνια και 2,6 δισ. δολάρια, είναι το K11 Musea, στο Victoria Dockside του Χονγκ Κονγκ, ένα κτίριο-μεγαθήριο που δημιουργήθηκε από ένα σύνολο εκατό αρχιτεκτόνων και designers, το οποίο ούτε λίγο ούτε πολύ περιλαμβάνει 250 καταστήματα, 70 εστιατόρια, 40 εγκαταστάσεις καλλιτεχνών και ένα ευρύ φάσμα εκπαιδευτικών προγραμμάτων. Εξωτερικά, εκεί όπου ο Τζέιμς Κόρνερ, ο αρχιτέκτονας τοπίου υπεύθυνος για το High Line στη Νέα Υόρκη, έχει διαμορφώσει τον πεζόδρομο μπροστά στο λιμάνι, ο Ρεμ Κούλχας έχει σχεδιάσει έναν μινιμαλιστικό χρυσό κύβο που λειτουργεί ως υπαίθριο café. Ο δε αρχιτέκτονας του συμπλέγματος είναι ο Φορθ Μπάγκλεϊ των KPF, του γραφείου που σχεδίασε τη γειτονιά Hudson Yards στη Νέα Υόρκη.
Ο ταλαντούχος κ. Τσενγκ
Κάπως έτσι τα Mall Τέχνης σε Χονγκ Κονγκ, Σανγκάη (από το 2013), Γκουανγκτζού (από το 2018), ή ένα ολόκληρο προάστιο με κτίρια K11 στην Ουχάν από το 2010, άρχισαν να διαγράφουν μια ιλιγγιώδη πορεία προς την κορυφή του κόσμου της τέχνης. Είναι κάτι που οφείλεται βέβαια στη φιλοδοξία του ιδρυτή της καλλιτεχνικής βιομηχανίας K11, τον μόλις 41 ετών Εϊντριαν Τσενγκ. Ο κ. Τσενγκ είναι δισεκατομμυριούχος, κάτι που μάλλον δεν εκπλήσσει κανέναν, ο οποίος δραστηριοποιείται μέσω μιας αυτοκρατορίας ακινήτων και κοσμημάτων (της κτηματομεσιτικής New World Development και της πολυεθνικής Chow Tai Fook), αμφότερες κολοσσιαίες επιχειρήσεις που ιδρύθηκαν από τον παππού του.
Ποιος είναι ο απώτερος, ευγενής στόχος του κ. Τσενγκ, ο οποίος τον περασμένο Απρίλιο δώριζε 10 εκατ. μάσκες για να τις προμηθεύονται οι κάτοικοι του Χονγκ Κονγκ από ειδικά αυτόματα μηχανήματα προς αντιμετώπιση του κορωνοϊού; Ο νεαρός δισεκατομμυριούχος θέλει να είναι ένας από εκείνους, αν όχι ο μοναδικός, που θα τοποθετήσουν την Κίνα στο επίκεντρο της παγκόσμιας καλλιτεχνικής σκηνής. Επίσης θέλει να είναι ένας από τους βασικούς παίκτες οι οποίοι θα διαμορφώσουν τη σύγχρονη κινεζική κουλτούρα που θα περιβάλλει την Generation Ζ και τους millennials, τις γενιές οι οποίες αποτελούν και το καταναλωτικό κοινό που ενδέχεται να ψωνίσει σε ένα K11 Art Mall ή να επισκεφθεί μια από τις εκθέσεις του. Και για να μιλάμε συγκεκριμένα, στην περίπτωση της αχανούς χώρας των περίπου ενάμισι δισεκατομμυρίου κατοίκων, σε αυτές τις γενιές περιλαμβάνονται λίγοι και εκλεκτοί γόνοι πλούσιων οικογενειών, πολυταξιδεμένοι ευειδείς νέοι και νέες στο στυλ των πρωταγωνιστών της επιτυχημένης ταινίας «Crazy Rich Asians» (2018), οι οποίοι έχουν σπουδάσει σε ένα μεγάλο πανεπιστήμιο της Μ. Βρετανίας ή σε ένα αντίστοιχο της Ivy League στις ΗΠΑ και έχουν επιστρέψει στη χώρα τους για να συνεχίσουν μια προσοδοφόρα οικογενειακή παράδοση ή για να ξεκινήσουν μια καινούργια.
Περίπου δηλαδή όπως ο Τσενγκ, ο οποίος είναι απόφοιτος του Χάρβαρντ με Bachelor of Arts και ειδίκευση στις Σπουδές της Ανατολικής Ασίας και πλέον και μέλος του διοικητικού συμβουλίου οργανισμών όπως το Public Art Fund και το ΜοΜΑ PS1 της Νέας Υόρκης. Ευκαιρίες υπάρχουν σε μια οικονομία που εξελίσσεται ιλιγγιωδώς, με όλες τις συνεπακόλουθες ραγδαίες κοινωνικές ανισότητες που αναδύονται για να συνοδεύσουν τέτοια οικονομικά θαύματα. Οπως έχει δηλώσει ο Τσενγκ στην ιστοσελίδα Artsy: «Οι άνθρωποι γίνονται πλουσιότεροι, γι’ αυτό και πρέπει να αποκτήσουν μια αντίστοιχη πολιτιστική ταυτότητα. Είμαστε περήφανοι για τη χώρα μας και πιστεύουμε ότι ο σύγχρονος κινεζικός πολιτισμός είναι πολύ σημαντικός, όχι μόνο όσον αφορά την τέχνη του αλλά και την αρχιτεκτονική και το design του. H νέα γενιά θέλει να συμβάλει στη διαμόρφωση αυτής της νέας ταυτότητας».
Kάπως έτσι, αργά και μεθοδικά, ο Τσενγκ έχει καταφέρει να εδραιώσει την παρουσία της αυτοκρατορίας του στον διεθνή χώρο της τέχνης. Είτε αγοράζοντας έργα αιχμής σε μεγάλες φουάρ, είτε αναλαμβάνοντας τη χορηγία της διοργάνωσης εκθέσεων καλλιτεχνών. Οπως του κινέζου εικαστικού Τσενγκ Ραν στο New Museum το 2016 ή την έκθεση της Λιάνγκ Γουανγουέι στo πλαίσιο της 57ης Μπιενάλε της Βενετίας το 2017 και του Τιανζούο Τσεν στο Palais de Tokyo το 2015. Και για να αποδείξει ότι όντως είναι παιδαγωγικός ο προσανατολισμός του Κ11, στα Malls έχουν πραγματοποιηθεί εκθέσεις αφιερωμένες σε μεγάλους ζωγράφους όπως ο Σαλβαδόρ Νταλί (2015) ή ο Κλοντ Μονέ (2014).
Αμφότερες φιλοξενήθηκαν στο K11 της Σανγκάης, σε συνεργασία με το Gala – Salvador Dalí Foundation και το Μουσείο Μαρμοτάν Μονέ στο Παρίσι, και προσείλκυσαν έναν αριθμό επισκεπτών της τάξης των 200.000. Στο μεταξύ, ο Τσενγκ δεν έχει σταματήσει να επεκτείνει την αυτοκρατορία του, ενώ βέβαια το όραμά του για το μέλλον δεν είναι καθόλου μικρό και ας φτάνει για την ώρα μέχρι το κοντινό 2022. Εως τότε σκοπεύει να έχει δημιουργήσει ένα ευρύ οικοσύστημα τέχνης Κ11 σε οκτώ μεγάλες πόλεις της Κίνας, στις οποίες θα αναπτυχθούν 16 ακόμη πρότζεκτ, μέσω των οποίων η χώρα του θα κατακτήσει τον κόσμο της τέχνης ακριβώς όπως έχει κάνει και με εκείνον της οικονομίας.
