Σύνοδος Ε.Ε. : Αγριο παρασκήνιο για την Τουρκία στις Βρυξέλλες – Παιχνίδια Βερολίνου με τις κυρώσεις

Περίπλοκες και δύσκολες προδιαγράφονται οι διαπραγματεύσεις για το ζήτημα της επιβολής κυρώσεων και περιοριστικών μέτρων εναντίον της Τουρκίας εν όψει του προσεχούς Ευρωπαϊκού Συμβουλίου στις Βρυξέλλες στις 10-11 Δεκεμβρίου, με την Ευρωπαϊκή Ενωση (ΕΕ) να κινδυνεύει ακόμη μία φορά να εμφανιστεί κατώτερη των περιστάσεων.

Σύμφωνα δε με πληροφορίες του «Βήματος» για τις παρασκηνιακές διαβουλεύσεις στις οποίες πρωτοστατεί το τελευταίο διάστημα το Βερολίνο, καταβάλλεται προσπάθεια ως και να εγκλωβιστεί η Αθήνα σε ένα πλαίσιο διαλόγου με την Αγκυρα, με την τελευταία να παρακινείται να προβεί σε «κινήσεις καλής θελήσεως» της τελευταίας στιγμής, ώστε να αποφορτιστεί το αρνητικό κλίμα έναντι της Τουρκίας.

O Τζο Μπάιντεν

Εν αναμονή της ορκωμοσίας Μπάιντεν

Παράλληλα, το Βερολίνο πιστεύει, σύμφωνα με διπλωματικές εκτιμήσεις, ότι η ΕΕ πρέπει να αναμένει την επίσημη ανάληψη των καθηκόντων από τον Τζο Μπάιντεν πριν προβεί σε σκλήρυνση πολιτικής έναντι της Τουρκίας. Επιπλέον, εξακολουθεί να πιέζει για αξιοποίηση του «μηχανισμού απεμπλοκής» (deconfliction mechanism) που πρόσφατα συμφωνήθηκε στο ΝΑΤΟ (είχε επιδιωχθεί νέα συνάντηση του έλληνα και του τούρκου στρατιωτικού αντιπροσώπου στις 27 Νοεμβρίου που δεν πραγματοποιήθηκε) αν και αυτός δεν προσφέρει ουσιαστικά κάτι καινούργιο.

Ωστόσο, οι ίδιες πληροφορίες αναφέρουν ότι η ελληνική κυβέρνηση δεν είναι διατεθειμένη να προσφέρει «φύλλο συκής» απέναντι στην ξεκάθαρα παραβατική τουρκική στάση, αλλά και στην καιροσκοπική τακτική ορισμένων ευρωπαίων εταίρων.

Εντολή στον Μπορέλ  και επιθυμία κυρώσεων

Οπως «Το Βήμα» πληροφορείται, τρία είναι τα βασικά σημεία των ελληνικών θέσεων τα οποία έχουν ήδη αναλυθεί σε σειρά τηλεφωνικών επαφών στους εταίρους τις τελευταίες δύο εβδομάδες και θα παρουσιάσει στους ομολόγους του αύριο, κατά τη διάρκεια του Συμβουλίου Γενικών Υποθέσεων (ΣΓΥ), ο υπουργός Εξωτερικών Νίκος Δένδιας.

Καταρχήν, η Αθήνα θέλει να δοθεί μέσω των Συμπερασμάτων της Συνόδου Κορυφής (η επεξεργασία τους θα ξεκινήσει στο Coreper που θα ακολουθήσει το ΣΓΥ) σαφής εντολή στον ύπατο εκπρόσωπο της ΕΕ για την εξωτερική πολιτική Ζοζέπ Μπορέλ, αλλά και στις αρμόδιες υπηρεσίες της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, ώστε να καταθέσει γραπτώς κατάλογο περιοριστικών μέτρων/κυρώσεων. Στο σημείο αυτό πρέπει πάντως να σημειωθεί ότι η εμπιστοσύνη της ελληνικής πλευράς προς το πρόσωπο του κ. Μπορέλ (αλλά και στενών συνεργατών του) βαίνει συνεχώς μειούμενη.

Εμπορικός εταίρος της Ισπανίας

Δεν είναι λίγοι εκείνοι που θεωρούν ότι ο κ. Μπορέλ δεν μπορεί να πράξει διαφορετικά λόγω της ισπανικής καταγωγής του.
Είναι άλλωστε σαφές ότι πέραν της Γερμανίας, και άλλες χώρες, με προεξάρχουσα την Ισπανία, επιδιώκουν να αποτρέψουν «δύσπεπτες» αναφορές σε μέτρα ή κυρώσεις εναντίον της Αγκυρας. Σύμφωνα δε με πηγές από τη Μαδρίτη, η ισπανική κυβέρνηση επιθυμεί να επικρατήσει realpolitik στην προσεχή Σύνοδο Κορυφής. «Η Τουρκία είναι ένας από τους βασικούς εμπορικούς εταίρους της Ισπανίας. Η Ισπανία αύξησε τις επενδύσεις της στην Τουρκία κατά 3% ως 4% ετησίως από το 2012 ως το 2019» δήλωσαν στο «Βήμα» πηγές από την ισπανική πρωτεύουσα.

Στο τραπέζι και τα αντίμετρα

Δεύτερον, η Αθήνα θα επιθυμούσε να καταγραφούν στο κείμενο οι τομείς επί των οποίων δύνανται να υπάρξουν κυρώσεις (π.χ. περικοπές χρηματοδότησης προς την Τουρκία στο πλαίσιο της προενταξιακής βοήθειας ή του προγράμματος Horizon, αλλά επίσης στον χρηματοπιστωτικό ή και στον ενεργειακό τομέα με βάση και προτάσεις που έχουν ήδη κατατεθεί από τον περασμένο Ιούλιο και έχει εγκαίρως αποκαλύψει «Το Βήμα»), ενώ στο τραπέζι θα μπουν και τα αντίμετρα για τις σαφείς παραβιάσεις της Τελωνειακής Ενωσης ΕΕ – Τουρκίας από την πλευρά της Αγκυρας (που δεν πρόκειται για κυρώσεις καθώς προβλέπονται στο πλαίσιο της Τελωνειακής Ενωσης).
Στο πλαίσιο του άτυπου Συμβουλίου των υπουργών Εξωτερικών (Gymnich) της ΕΕ τον περασμένο Αύγουστο, ο κ. Μπορέλ είχε προφορικά αναφερθεί σε ορισμένες επιλογές (π.χ. καταχώριση πλοίων που εμπλέκονται σε παράνομες ερευνητικές δραστηριότητες, τομεακές κυρώσεις σε ενέργεια και σε χρηματοοικονομικές υπηρεσίες, μείωση ευρωπαϊκών κονδυλίων, απαγόρευση ταξιδίων κ.ά.). Εκτοτε, κυριάρχησε η αναβλητικότητα.

Λίστα με ονόματα αξιωματούχων

Υπενθυμίζεται επίσης ότι η Κύπρος είχε καταθέσει λίστα με ονόματα αξιωματούχων της Τουρκικής Κρατικής Εταιρείας Πετρελαίου (ΤΡΑΟ), αλλά από ορισμένες χώρες προβάλλεται το επιχείρημα ότι δεν πρέπει να πιεστεί υπερβολικά η ΤΡΑΟ καθώς συμμετέχει σε ενεργειακά έργα που ενδιαφέρουν την ΕΕ (π.χ. ο αγωγός φυσικού αερίου ΤΑΡ). Θα αναδειχθεί επίσης ξανά η υπόθεση της επιβολής εμπάργκο όπλων με αιχμή τα γερμανικά υποβρύχια τύπου 214. Πρέπει να θεωρείται δεδομένο ότι η κυβέρνηση θα επαναλάβει στους εταίρους της ότι άλλες χώρες, όπως οι Ηνωμένες Πολιτείες, κινούνται προς αυτή την κατεύθυνση, όπως προκύπτει και από τη νομοθεσία που υιοθετήθηκε την περασμένη Πέμπτη στο Κογκρέσο. Η δε Αθήνα αναδεικνύει σε κάθε ευκαιρία τη σημασία της σκληρής επίθεσης του αμερικανού υπουργού Εξωτερικών Μάικ Πομπέο εναντίον της Τουρκίας στο πλαίσιο του ΝΑΤΟ.

O Γάλλος πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν

Ο «πυροκροτητής» και ο ρόλος Μακρόν

Ενα τρίτο σημείο, το οποίο έχει μεγάλη σημασία για την Αθήνα, είναι αυτό της χρονικής στιγμής ενεργοποίησης των κυρώσεων.

«Ο “πυροκροτητής” (trigger) πρέπει να προσδιοριστεί με σαφήνεια» ανέφερε στο «Βήμα» υψηλόβαθμη διπλωματική πηγή. Σύμφωνα με το υπάρχον σκεπτικό, αν ο κ. Μπορέλ και η Κομισιόν καταρτίσουν μία λίστα μέτρων, σε αυτό το σημείο κρίσιμος μπορεί να αποδειχθεί ο ρόλος της Γαλλίας, που μαζί με Αυστρία, Σλοβακία και Σλοβενία κινούνται στην ίδια γραμμή με την Ελλάδα. Το Παρίσι επιθυμεί σκληρή στάση έναντι της Αγκυρας, αλλά έμπειροι παρατηρητές αναδεικνύουν την αμφιθυμία του διότι δεν θέλει να εμφανιστεί απομονωμένο και σε αντιπαράθεση με το Βερολίνο. Δεν απέκλειαν μάλιστα ότι ο γαλλογερμανικός άξονας ίσως κατέθετε κάποιου είδους συμβιβαστική πρόταση εν όψει της Συνόδου.

Ο δε πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν, που βρέθηκε ξανά την Παρασκευή στο στόχαστρο του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, θα επιθυμούσε, σύμφωνα με πληροφορίες του «Βήματος», η απόφαση για ενεργοποίηση κυρώσεων να μη ληφθεί σε επίπεδο υπουργών Εξωτερικών (π.χ. τον Ιανουάριο), αλλά σε επίπεδο ηγετών έπειτα από έκτακτη σύγκληση του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου.

Ισως η γαλλική στάση να εκπορεύεται, πέραν των πιθανών εσωτερικών υπολογισμών του κ. Μακρόν, επίσης από το γεγονός ότι η χώρα που αναλαμβάνει το ερχόμενο εξάμηνο την προεδρία του Συμβουλίου της ΕΕ είναι η Πορτογαλία, που δεν φαίνεται διατεθειμένη, ούτε μπορεί να ασκήσει μεγάλη επιρροή. Πάντως, και ο έλληνας υπουργός Εξωτερικών Νίκος Δένδιας σχεδιάζει πριν το τέλος του έτους να επισκεφθεί τη Λισαβόνα ώστε να καταστήσει σαφείς τις ελληνικές θέσεις.

Την έκδοση νέας NAVTEX ετοίμαζε η Αγκυρα

Διπλωματική πηγή ανέφερε επίσης ότι η Αγκυρα φερόταν έτοιμη να προχωρήσει και στην έκδοση νέας NAVTEX πριν από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο με καταληκτική ημερομηνία την 5η Δεκεμβρίου ώστε το «Oruc Reis» να ολοκληρώσει το τελευταίο κομμάτι των προγραμματισμένων ερευνών του στην Ανατολική Μεσόγειο. Δεν το έπραξε, αλλά ουδείς αποκλείει ότι δεν θα το κάνει την επαύριον της Συνόδου.