Η Κοινωνικά Υπεύθυνη Επένδυση (ΚΥΕ) αναφέρεται σε μια επένδυση που λαμβάνει υπόψη, εκτός από τα κριτήρια χρηματοοικονομικής απόδοσης, τα κριτήρια κοινωνικής, περιβαλλοντικής και εταιρικής διακυβέρνησης (ESG).
Ιστορικά, η ΚΥΕ έχει τις ρίζες της στην αγγλοσαξονική κοινωνία του 18ου αιώνα, ιδιαίτερα με το κίνημα Ouakers (Friends), ή στις Η.Π.Α. στα τέλη του 19ου αιώνα, όταν οι θρησκευτικές κοινότητες απαγόρευαν στους οπαδούς τους να επενδύουν σε εταιρείες όπλων, αλκοόλ ή καπνού.
Στη σύγχρονη οικονομία, η ΚΥΕ προσφέρεται από τράπεζες με τη μορφή επενδυτικών κεφαλαίων των οποίων η διοίκηση ενσωματώνει έξω-χρηματοοικονομικά στοιχεία κοινωνικού ή περιβαλλοντικού χαρακτήρα. Μπορεί να θεωρηθεί ως χρηματοοικονομική παραλλαγή της αειφόρου ανάπτυξης, προκειμένου να προσεγγίσει πελάτες ευαίσθητους σε αυτά τα κριτήρια. Ακόμη, είναι ένα τρόπος άσκησης πίεσης στις επιχειρήσεις για να βελτιώσουν τις πρακτικές τους στον τομέα αυτό.
Μεταξύ των επιλεγμένων κριτηρίων μπορούμε να βρούμε την πολιτική απασχόλησης, τις συνθήκες εργασίας, το σεβασμό στο περιβάλλον, κλπ. Ορισμένα κεφάλαια, κεφάλαια αποκλεισμού, αρνούνται να επενδύσουν σε τομείς όπως όπλα, καπνός, τυχερά παιχνίδια… Αλλά κεφάλαια, κεφάλαια αλληλεγγύης, δωρίζουν μέρος των αποτελεσμάτων τους σε έργα κοινωνικής ή βιώσιμης ανάπτυξης.
Η ΚΥΕ αποτελεί ένα ακόμη μικρό μέρος των χρηματοοικονομικών επενδύσεων, περίπου το 10% της διαχείρισης περιουσιακών στοιχείων στην Ευρώπη, αλλά με πολύ ισχυρή ανάπτυξη. Η εμπειρία δείχνει ότι αυτός ο τύπος επενδύσεων αντιστέκεται καλά σε χρηματοπιστωτικές και οικονομικές κρίσεις και ότι εγγυάται καλή επενδυτική ασφάλεια.
Εμπειρική μελέτη
Το περιοδικό L’Express (no 3620, 19-25 Νοεμβρίου 2020, σελ. 57) παρουσιάζει τη μελέτη της ΜΚΟ Reclaim Finance, που ανέλυσε 442 επενδυτικά κεφάλαια στη Γαλλία μέσω της ασφάλειας ζωής, από τα οποία 36 αναφέρονται στην ΚΥΕ. Σύμφωνα με το καταστατικό τους, τα υπεύθυνα επενδυτικά κεφάλαια χρηματοδοτούν επιχειρήσεις που σέβονται το περιβάλλον και την κοινωνία.
Αλλά τα αποτελέσματα δεν είναι συμβατά με αυτό που τα άτομα πιστεύουν ότι κάνει μια υπεύθυνη επένδυση. Με βάση την ανάλυση των 36 κεφαλαίων: 50% των ΚΥΕ υποστηρίζουν επιχειρήσεις που εκπέμπουν περισσότερο διοξείδιο του άνθρακα. Το 90% από αυτές με επιβλαβείς ή ελλείψεις πρακτικών ανθρωπίνων δικαιωμάτων. 65%, οι πιο μεγάλοι κατασκευαστές όπλων. 42%, με τη μεγαλύτερη συμμετοχή στον τομέα του άνθρακα και 87%, επιχειρήσεις που πρόσφατα εμπλέκονται σε μεγάλα σκάνδαλα. Μάλλον κακώς βαθμολογημένες σε σχέση με τα κριτήρια ESG, επιχειρήσεις όπως η Total, η Amazon ή η Bayer είναι επομένως πολύ δημοφιλείς στους διαχειριστές κεφαλαίων.
Ο διευθυντής της οικονομικής έρευνας της ΚΥΕ AG2R-la Mondiale, αναφέρει ότι αποκλείουν περίπου 45% των επιχειρήσεων που βαθμολογούνται κακώς σύμφωνα με τα κριτήρια ESG. Σε άλλα επενδυτικά κεφάλαια το όριο αποκλεισμού τοποθετείται στο 20%.
Μερικοί διαχειριστές εφαρμόζουν μια προσέγγιση best in class, οι οποίοι επιλέγουν επιχειρήσεις με τις καλύτερες βαθμολογίες στα κριτήρια ESG στον τομέα δραστηριότητας τους. Άλλοι επιλέγουν best in universe, τις καλύτερες βαθμολογίες σε όλους τους τομείς δραστηριότητας, που αποκλείουν de facto τις πιο ρυπογόνες αγορές (πετρέλαιο, άνθρακας…). Άλλη επιλογή, best effort που ευνοεί τις επιχειρήσεις που με το πέρασμα του χρόνου, βελτιώνουν σημαντικά τα αποτελέσματά τους σε σχέση με τα κριτήρια ESG.
Συμπερασματικά, η ΚΥΕ θα παίξει μεγάλο ρόλο τα επόμενα χρόνια στα πλαίσια της βιώσιμης ανάπτυξης. Για να δημιουργήσουν τα χαρτοφυλάκια τους, τα κεφάλια ESG ξεκινούν συνήθως επιλέγοντας μια σειρά από κοινωνικούς και περιβαλλοντικούς δείκτες. Αυτοί οι δείκτες προέρχονται είτε από δηλώσεις μη χρηματοοικονομικής επίδοσης που γίνονται από επιχειρήσεις, είτε από έρευνες που πραγματοποιούνται από εταιρείες ανάλυσης και πληροφοριών, όπως το Bloomberg ή το Tomson Reuters για παράδειγμα.
Το Εργαστήριο Financial Engineering του Πολυτεχνείου Κρήτης επιχειρεί αυτή τη στιγμή να κατασκευάσει ένα σύνθετο δείκτη ταξινόμησης επιχειρήσεων με βάση τα κριτήρια ESG.
Καθηγητής Κωνσταντίνος Ζοπουνίδης, Ακαδημαϊκός
Βασιλική Ακαδημία Οικονομικών & Χρηματοοικονομικών
Βασιλική Ευρωπαϊκή Ακαδημία των Διδακτόρων
Πολυτεχνείο Κρήτης & Audencia Business School, France
Υπ. Διδάκτορας Μαριάννα Εσκαντάρ
Εργαστήριο Financial Engineering
Πολυτεχνείο Κρήτης
