Ευχολόγιο, οδικός χάρτης μεταρρυθμίσεων, ολοκληρωμένο αναπτυξιακό σχέδιο ή άλλη μία παράθεση ιδεών για την ελληνική οικονομία, που θα μείνει στα συρτάρια; Τι ακριβώς είναι η έκθεση της «Επιτροπής για την Ανάπτυξη της Ελληνικής Οικονομίας», η οποία ολοκληρώθηκε και παραδόθηκε στην κυβέρνηση στις αρχές της προηγούμενης εβδομάδας; Οι φιλόδοξες προτάσεις της Επιτροπής υπό τον νομπελίστα οικονομολόγο Χριστόφορο Πισσαρίδη έχουν σαφώς ένα φιλελεύθερο πολιτικοοικονομικό πρόσημο. Παρά ταύτα, η ακριβής χρήση και αξιοποίησή τους από την κυβέρνηση δεν μπορεί να θεωρείται δεδομένη.
«Δεν είναι πολιτικό κείμενο»
Ο ίδιος ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης άλλωστε επισήμανε στην τηλεδιάσκεψη, όπου παρουσιάστηκε το τελικό κείμενο της έκθεσης: «(…) δεν αποτελεί κυβερνητικό πρόγραμμα, δεν είναι πολιτικό κείμενο και γι’ αυτό και πιστεύω ότι πρέπει να μείνει έξω από την πολιτική, μάλλον θα έλεγα την κομματική, αντιπαράθεση, γιατί προφανώς είναι μια έκθεση, η οποία θα τεθεί σε δημόσιο διάλογο και δεν θεωρώ αυτονόητο ότι θα συμφωνήσουν όλοι με όσα γράφονται σε αυτό το κείμενο. Αλλά – θέλω να τονίσω – ότι είναι ανεξάρτητη οικονομική έκθεση».
Με τις αναφορές αυτές του Πρωθυπουργού συμφωνεί ο αναπληρωτής πρόεδρος της Επιτροπής, επικεφαλής του ΙΟΒΕ, καθηγητής Νίκος Βέττας. «Δική μας δουλειά είναι να κοιτάξουμε μπροστά» τονίζει και συμπληρώνει: «Εισηγούμαστε κάποιες δομικές αλλαγές, που αν δεν γίνουν στην παρούσα συγκυρία, η χώρα θα αντιμετωπίσει μεγάλο πρόβλημα στο μέλλον, πολύ μεγαλύτερο και συντομότερα από ό,τι πολλοί θεωρούν».
Η «ιδιοκτησία» των προτάσεων
Από κορυφαίους οικονομικούς παράγοντες σημειώνεται ότι η «ιδιοκτησία» του περιεχομένου της έκθεσης είναι καθοριστική παράμετρος στην παρούσα συγκυρία. «Πρόκειται για πολύ χρήσιμες κατευθυντήριες γραμμές, προς τη σωστή κατεύθυνση» λέει ο διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος, Γιάννης Στουρνάρας. Προσθέτει όμως: «Πρέπει η κυβέρνηση να τις υιοθετήσει, να τις κάνει κτήμα της και να φέρει σε πέρας ένα πρόγραμμα βασισμένο σε αυτές. Είναι αναγκαίο να διαθέτει η κυβέρνηση το κίνητρο για την προώθηση όλων αυτών των αλλαγών». Κατά τον κεντρικό τραπεζίτη, ο Πρωθυπουργός έχει ενστερνιστεί πολλές από τις προτάσεις. Δεν είναι όμως βέβαιος ο κ. Στουρνάρας ως προς το αν και κατά πόσον ισχύει αυτό για το σύνολο της κυβέρνησης.
Ο ίδιος θεωρεί ότι η έκθεση έχει πολλά ρεαλιστικά στοιχεία, όπως για παράδειγμα ο στόχος ενός μέσου ρυθμού ανάπτυξης 3,5% ή ετήσιας αύξησης της απασχόλησης κατά 1%. Και υπό αυτό το πρίσμα, ο κ. Στουρνάρας επισημαίνει ότι ο συνδυασμός των προτεινόμενων μεταρρυθμίσεων με την εισροή των περίπου 70 δισ. του Ταμείου Ανάκαμψης διαμορφώνουν μία πρωτοφανή ευκαιρία για την ελληνική οικονομία. «Αν οι προτάσεις μεταφραστούν σε ένα μελετημένο και ολοκληρωμένο σχέδιο, η κυβέρνηση θα έχει τη δυνατότητα να δημιουργήσει μία επενδυτική έκρηξη στα αμέσως επόμενα χρόνια» εκτιμά. Με αυτή την έννοια, οι στόχοι που τίθενται με ορίζοντα το 2030 προϋποθέτουν πολλές και γενναίες αλλαγές εντός της επόμενης πενταετίας, όπου θα υπάρχουν διαθέσιμοι άφθονοι ευρωπαϊκοί πόροι, όπως εξηγεί.
Το παράδειγμα με τους φόρους
Ως ενδεικτικό στοιχείο για το πώς η έκθεση θα πρέπει να συμπληρωθεί από πολιτικές αποφάσεις και μεταρρυθμίσεις, ο κ. Στουρνάρας αναφέρει την πρόταση για συγχώνευση και απλούστευση όλων των φόρων για την ακίνητη περιουσία και μεταφορά μέρους τους σε τοπικό επίπεδο. «Αυτό θα πρέπει να σημάνει και την ανάλογη περικοπή των πόρων του προϋπολογισμού που προβλέπονται για τους δήμους» εξηγεί ο διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος.
Δεν μπορεί να καταφεύγουμε σε όρους όπως «Ασφαλιστικό Πινοσέτ»
Από την πλευρά της αντιπολίτευσης, η κριτική ήταν έντονη από τη στιγμή δημοσιοποίησης της έκθεσης, με τις αναμενόμενες αναφορές σε «νεοφιλελεύθερα μανιφέστα». Αποστάσεις όμως από τη λογική αυτή παίρνει ο πρώην διευθυντής του Οικονομικού Γραφείου του Αλέξη Τσίπρα και υφυπουργός παρά τω Πρωθυπουργώ, Δημήτρης Λιάκος. «Είναι μία έκθεση εμπειρογνωμόνων, που όλοι τους είναι αξιοσέβαστοι» αναφέρει και σημειώνει ότι «το κομμάτι της διάγνωσης και περιγραφής των προβλημάτων της ελληνικής οικονομίας είναι αρκετά καλό και προς την σωστή κατεύθυνση». Ως προς το κομμάτι της αντιμετώπισης προβλημάτων, ο κ. Λιάκος, στέλεχος σήμερα της Eurobank, βλέπει μεταξύ των άλλων θετικά την πρόταση για τη δημιουργία μιας bad bank για τη διαχείριση των κόκκινων δανείων. Οπως υπογραμμίζει, ανάλογη πρόταση διατυπώθηκε και από την προηγούμενη κυβέρνηση, ενώ αποτελεί θέση και της Τράπεζας της Ελλάδας.
Για Πτωχευτικό και σχολεία
Δεν λείπουν προφανώς οι ενστάσεις για τα όσα προτείνονται στους τομείς της Παιδείας, των εργασιακών σχέσεων, του Ασφαλιστικού κ.α. Διαφωνίες εκφράζει ο κ. Λιάκος με την πρώτη μελέτη της έκθεσης, για επιμέρους προτάσεις, όπως αυτή για την πιστή εφαρμογή του νέου Πτωχευτικού Κώδικα. «Δίνεται μεγαλύτερη έμφαση στις ρευστοποιήσεις και λιγότερο στην αναδιάρθρωση» δηλώνει σχετικά.
Με επιφυλακτικότητα αντιμετωπίζει κατ’ αρχάς και προτάσεις όπως αυτή για την αυτονομία των σχολικών μονάδων. «Δεν θα υπάρχει διάκριση και ανισότητα μεταξύ σχολείων σε πλούσιους δήμους και εκείνων σε υποβαθμισμένες ή απομακρυσμένες περιοχές; Θα προτιμούσα να δω προτάσεις για τη βελτίωση της πρωτοβάθμιας και της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, προτού πάμε στο ζήτημα της αυτονομίας» αναφέρει.
Κριτική ναι, κραυγές όχι
Κατά τον κ. Λιάκο, το μείζον ζήτημα στο οποίο απαιτείται εξειδίκευση είναι οι συγκεκριμένες μεταρρυθμίσεις, με τις οποίες θα διαμορφωθούν οι προϋποθέσεις για την καλύτερη και μεγαλύτερη δυνατή απορρόφηση των χρημάτων του Ταμείου Ανάκαμψης. Ο πρώην στενός συνεργάτης του προέδρου του ΣΥΡΙΖΑ στέκεται ωστόσο ιδιαίτερα σε σημεία της έκθεσης με κάποια ιδεολογικά χαρακτηριστικά, όπως λέει. «Είναι βέβαιο ότι επί των προτάσεων για τα εργασιακά και το Ασφαλιστικό, θα υπάρξει κόντρα» αναφέρει. Ομως προσθέτει κάτι αξιοσημείωτο: «Δεν μπορεί πάντως, αν θέλουμε να διατυπώσουμε μία κριτική για τις αλλαγές στην επικουρική ασφάλιση να καταφεύγουμε σε όρους όπως “Ασφαλιστικό Πινοσέτ”».
Υπό αυτό το πρίσμα, ο κ. Λιάκος αναφέρει εμφατικά ότι η αντιπολίτευση γίνεται προς την κυβέρνηση, όχι προς την Επιτροπή και ότι η αντιπαράθεση θα πρέπει να γίνει με επιστημονικούς όρους και προφανώς, σε κάποια σημεία, με ιδεολογικά χαρακτηριστικά. «Μπορεί να υπάρχουν διαφωνίες, αλλά η συζήτηση πρέπει να είναι εποικοδομητική και δίχως κραυγές» σημειώνει. Δεν δηλώνει, πάντως, αισιόδοξος ότι αυτό θα συμβεί.
«Ελευθερο πεδίο στον τομέα έρευνας – καινοτομίας»
Βέβαιος για τη διάθεση της κυβέρνησης να υιοθετήσει τις προτάσεις, ειδικά στο κρίσιμο πεδίο της έρευνας-καινοτομίας, δηλώνει το μέλος της Επιτροπής Αρίστος Δοξιάδης (φωτογραφία), επικεφαλής της Big Pi Ventures. «Σε αυτόν τον τομέα δεν υπάρχουν τόσο ισχυρά κεκτημένα δικαιώματα και φορείς αντιδράσεων, έχουμε μάλλον ένα ελεύθερο πεδίο» λέει χαρακτηριστικά.
