Μεγάλη ευκαιρία για να αποκολληθεί η χώρα από την οικονομική κρίση που έχει προκαλέσει ο κορωνοϊός και να περάσει η Ελλάδα στην ψηφιακή εποχή και στην πράσινη ανάπτυξη παρέχουν τα 31,9 δισ. ευρώ που θα φτάσουν στη χώρα μας από τα ευρωπαϊκά ταμεία τα επόμενα πέντε χρόνια.
Η κυβέρνηση ολοκλήρωσε τον σχεδιασμό για τα έργα, τα προγράμματα και τις μεταρρυθμίσεις που θα χρηματοδοτηθούν από το Ταμείο Ανάκαμψης, υπέβαλε το σχέδιο στις Βρυξέλλες, το οποίο αναμένεται να εγκριθεί έως το τέλος του έτους, και ξεκινά μια τεράστια προσπάθεια να ενημερώσει και να κινητοποιήσει ιδιωτικούς πόρους που θα αναλάβουν το βάρος των επενδύσεων που απαιτεί η υλοποίησή του.
Αντιμετώπιση προκλήσεων
Το ελληνικό σχέδιο που παρουσιάζει σήμερα εκτενώς «Το Βήμα» – όπως όλα τα σχέδια των ευρωπαϊκών χωρών – περιλαμβάνει δράσεις για την αντιμετώπιση των προκλήσεων, με πρώτη την ύφεση που προκάλεσε η πανδημία, οι οποίες ταυτόχρονα όμως συνεισφέρουν στην πράσινη ανάπτυξη και στην ψηφιακή μετάβαση.
Ειδικό βάρος δίνεται στη στήριξη του Εθνικού Συστήματος Υγείας που – όπως αποδείχθηκε αυτή τη δύσκολη περίοδο – αποτελεί τεράστιο κεφάλαιο για τη χώρα.
Το σχέδιο ανάκαμψης περιέχει «μεταρρυθμίσεις και επενδύσεις προς ενίσχυση της αποτελεσματικότητας και της ανθεκτικότητας του Συστήματος Υγείας, προκειμένου να παρέχει υπηρεσίες υγείας υψηλής ποιότητας.
Στις μεταρρυθμίσεις και επενδύσεις αυτές συμπεριλαμβάνονται: ένα ολοκληρωμένο σύστημα πρόληψης, η αναβάθμιση της πρωτοβάθμιας περίθαλψης, η εισαγωγή θεραπευτικών πρωτοκόλλων στο σύστημα ηλεκτρονικής συνταγογράφησης, καθώς και η δημιουργία ατομικού ηλεκτρονικού φακέλου υγείας για κάθε ασθενή».
Το σχέδιο αποτελείται από μια συνεκτική δέσμη μεταρρυθμίσεων και επενδύσεων, αλλά υπάρχουν όροι, προϋποθέσεις και αυστηρά χρονοδιαγράμματα.
Ενδεικτικά αναφέρεται ότι για να επωφεληθούν από την υποστήριξη του Ταμείου, και να χρηματοδοτηθούν οι μεταρρυθμίσεις που θα υλοποιήσει το Δημόσιο και οι επενδύσεις που θα γίνουν από το Δημόσιο και ιδιώτες θα πρέπει να εφαρμοστούν έως το 2026.
Βασικές αρχές
Οι αιτήσεις για την εκταμίευση των χρημάτων πραγματοποιούνται σε εξαμηνιαία βάση, μέχρι το 2026.
Η έγκριση για την εκταμίευση των χρημάτων προκύπτει κατόπιν διενέργειας σχετικής αξιολόγησης, η οποία θα βασίζεται στους (ποσοτικούς) στόχους και στα (ποιοτικά) ορόσημα.
Η Επιτροπή κρίνει, εντός δύο μηνών από την παραλαβή του αιτήματος, εάν τα σχετικά ορόσημα/στόχοι έχουν εφαρμοστεί.
Η εκταμίευση δεν ολοκληρώνεται αν δεν έχουν επιτευχθεί ικανοποιητικά οι στόχοι και τα ορόσημα.
Υποβάλλεται έκθεση σε εξαμηνιαία βάση στο πλαίσιο της διαδικασίας του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου.
Οι άξονες της ανάπτυξης
Οι βασικοί άξονες στους οποίους θα στηριχθεί η προσπάθεια ταχείας ανάκαμψης της οικονομίας, η οποία όπως αποτυπώθηκε στον προϋπολογισμό του 2021 εφέτος λόγω της πανδημίας οδηγήθηκε σε ύφεση 10,5%, είναι η μετάβαση στην πράσινη οικονομία, ο ψηφιακός μετασχηματισμός πρωτίστως της δημόσιας διοίκησης, η στήριξη της απασχόλησης και ο εκσυχρονισμός του πλαισίου που θα επιτρέψει την προσέλκυση ιδιωτικών επενδύσεων στη χώρα μας.
Σε ό,τι αφορά τις ιδιωτικές επενδύσεις και τον θεσμικό μετασχηματισμό, το σχέδιο περιλαμβάνει μεταξύ άλλων: σημαντικές μεταρρυθμίσεις και επενδύσεις για την καταπολέμηση της φοροδιαφυγής, που περιλαμβάνουν ψηφιοποίηση, εκσυγχρονισμό του πλαισίου, δράσεις κατά του λαθρεμπορίου, ηλεκτρονική διασύνδεση των ταμειακών μηχανών και των POS με τις φορολογικές αρχές και χρήση τεχνητής νοημοσύνης για τη διευκόλυνση των φορολογικών ελέγχων. Ενέργειες προς εκσυγχρονισμό του πλαισίου διαχείρισης των δημόσιων οικονομικών, ώστε να βελτιωθούν η αποτελεσματικότητα των δημοσίων επενδύσεων, η διαφάνεια και η καταπολέμηση της διαφθοράς.
Η απασχόληση
Στον πυλώνα απασχόλησης, δεξιοτήτων και συνοχής, οι επενδύσεις και οι μεταρρυθμίσεις του σχεδίου περιλαμβάνουν, μεταξύ άλλων:
Μεταρρύθμιση της αγοράς εργασίας, που ενισχύει τη δημιουργία θέσεων εργασίας και τη διατήρησή τους σε περιόδους κρίσης.
Προώθηση σύγχρονων Ενεργητικών και Μη Ενεργητικών Πολιτικών για την Αγορά Εργασίας (Active & Passive Labour Market Policies), αποσκοπώντας σε ενεργοποίηση της αγοράς εργασίας, δημιουργία νέων θέσεων εργασίας και δικτύου προστασίας κατά της ανεργίας.
Μεταρρύθμιση του Συνταξιοδοτικού μέσω ενός ανταποδοτικού συστήματος επικουρικών συντάξεων.
Τα πλέον σύγχρονα προγράμματα κατάρτισης και επανακατάρτισης για την αύξηση της απασχόλησης που δίνουν έμφαση στην ανάπτυξη ψηφιακών δεξιοτήτων.
Μεταρρύθμιση στα συστήματα επαγγελματικής εκπαίδευσης και μαθητείας.
Μεταρρυθμίσεις και επενδύσεις που ενισχύουν την αυτονομία των ελληνικών πανεπιστημίων, τις επιδόσεις τους στην έρευνα και την ποιότητα της πανεπιστημιακής εκπαίδευσης, περιλαμβανομένης και της σύνδεσής της με την αγορά εργασίας.
Tα 15 μεγάλα έργα και μεταρρυθμίσεις
Ξεκάθαρο τοπίο για το πού θα κατευθυνθούν οι πόροι του Ταμείου Ανάκαμψης ώστε να αλλάξει το κέντρο βάρους της οικονομίας σε παραγωγικές δραστηριότητες υψηλής προστιθέμενης αξίας και επενδύσεις σε υποδομές και ιδιωτικές επενδύσεις με εξαγωγικό προσανατολισμό προκειμένου να ενισχυθεί η ανταγωνιστικότητά της και ταυτόχρονα να αυξηθεί άμεσα η απασχόληση και να βελτιωθεί η ποιότητα ζωής στις πόλεις, στα νησιά και στην επαρχία δημιουργεί ο κατάλογος των 15 μεγάλων έργων και μεταρρυθμίσεων που περιλαμβάνει το ελληνικό σχέδιο ανάκαμψης.
Οι μεγάλες παρεμβάσεις είναι οι εξής:
1 Ενεργειακή αναβάθμιση κτιρίων:
Εκτενές πρόγραμμα επιδότησης επενδύσεων που αυξάνουν την ενεργειακή αποδοτικότητα των κατοικιών, καθώς και κτιρίων του ιδιωτικού και δημόσιου τομέα. Το πρόγραμμα συμβάλλει στον περιορισμό της κλιματικής αλλαγής και στη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας, μειώνει το ενεργειακό κόστος για τα νοικοκυριά, τις επιχειρήσεις και το κράτος, και κινητοποιεί πολύ σημαντικούς πρόσθετους ιδιωτικούς πόρους που επενδύονται στην ελληνική οικονομία.
2 Διασύνδεση νησιών:
Διασύνδεση της Κρήτης και των Κυκλάδων με το δίκτυο μετάδοσης ηλεκτρικής ενέργειας της ηπειρωτικής χώρας. Η υλοποίηση των διασυνδέσεων θα αφήσει ισχυρό οικολογικό και αναπτυξιακό αποτύπωμα: εξασφαλίζει την απρόσκοπτη ενεργειακή τροφοδότηση των νησιών, μειώνοντας το κόστος για τα νοικοκυριά και τις επιχειρήσεις και την εξάρτηση της χώρας από εισαγωγές, και καθιστά δυνατή την πλήρη αξιοποίηση του δυναμικού ανανεώσιμων πηγών ενέργειας των θαλάσσιων περιοχών.
3 Δίκτυα 5G:
Η δημοπράτηση του φάσματος για την ανάπτυξη των δικτύων 5G θα αναβαθμίσει τις αναπτυξιακές δυνατότητες στη χώρα. Μέσω του καινοτόμου επενδυτικού ταμείου «Φαιστός», ένα τέταρτο των εσόδων της δημοπράτησης κατευθύνεται στην ανάπτυξη ενός οικοσυστήματος εταιρειών με αντικείμενο υπηρεσίες και εφαρμογές που βασίζονται στο 5G. Παράλληλα, σχεδιάζεται η κάλυψη των ελληνικών αυτοκινητοδρόμων του Διευρωπαϊκού Οδικού Δικτύου από δίκτυα 5G.
4 Ψηφιακή αναβάθμιση ελληνικών επιχειρήσεων:
Αναβάθμιση της ψηφιακής υποδομής των επιχειρήσεων της χώρας, ιδίως των μικρών και μεσαίων, που περιλαμβάνει την προμήθεια ψηφιακού εξοπλισμού και λογισμικού και τη δημιουργία, βελτίωση και περαιτέρω επέκταση των ψηφιακών υπηρεσιών τους. Η ψηφιακή αναβάθμιση των επιχειρήσεων θα συνδυαστεί και με την εκπαίδευση και κατάρτιση των απασχολουμένων στις επιχειρήσεις.
5 Ψηφιοποίηση ΑΑΔΕ – καταπολέμηση φοροδιαφυγής:
Μεταρρυθμίσεις για την καταπολέμηση της φοροδιαφυγής και την ενίσχυση της κοινωνικής δικαιοσύνης μέσω της ψηφιακής αναβάθμισης της ΑΑΔΕ. Επέκταση της χρήσης ταμειακών μηχανών που επικοινωνούν online με POS και με την ΑΑΔΕ, φορολογικά κίνητρα για ηλεκτρονικές συναλλαγές, ψηφιακά εργαλεία για φορολογικούς ελέγχους, αναβάθμιση του Taxisnet, σε συνδυασμό με το νέο πλαίσιο για την αντιμετώπιση του λαθρεμπορίου και τα ψηφιακά εργαλεία που θα αναπτυχθούν για τον σκοπό αυτόν. Τελικός στόχος η διεύρυνση της φορολογικής βάσης και η δημιουργία του αναγκαίου δημοσιονομικού χώρου για τη μείωση των φορολογικών συντελεστών.
6 Επαγγελματικά λύκεια:
Ολιστική μεταρρύθμιση στην επαγγελματική εκπαίδευση, κατάρτιση και διά βίου μάθηση. Διαρθρωτικές αλλαγές αποσκοπούν στην ενίσχυση της διασύνδεσης των ΕΠΑΛ με την αγορά, στην ενσωμάτωση πρόσφατων τεχνολογικών εξελίξεων και τελικά στην αναβάθμισή τους με απώτερο στόχο τη μείωση της ανεργίας με τη δημιουργία καλά αμειβόμενων θέσεων εργασίας για τους μαθητές που επιλέγουν την επαγγελματική εκπαίδευση.
7 Νέο πλαίσιο και περιεχόμενο προγραμμάτων κατάρτισης και επανακατάρτισης:
Μεταρρύθμιση των προγραμμάτων κατάρτισης/ επανακατάρτισης που συνδέει την αμοιβή των εκπαιδευτικών φορέων με τα αποτελέσματα των εκπαιδευομένων στο πλαίσιο ενός αξιόπιστου συστήματος πιστοποίησης. Το πλαίσιο εφαρμόζεται στα προγράμματα κατάρτισης/επανακατάρτισης του συνόλου του εργατικού δυναμικού και δίνει έμφαση σε δεξιότητες υψηλής ζήτησης στην αγορά εργασίας, με στόχο την αύξηση της απασχόλησης και της παραγωγικότητας.
8 Τοπικά και ειδικά πολεοδομικά σχέδια:
Η υλοποίηση της μεταρρύθμισης του πολεοδομικού και χωροταξικού σχεδιασμού περιλαμβάνει την εκπόνηση και θεσμοθέτηση Τοπικών και Ειδικών Πολεοδομικών Σχεδίων για το σύνολο των δήμων της χώρας, καθώς και ειδικών όρων δόμησης για περιοχές της χώρας. Η μεταρρύθμιση περιλαμβάνει επίσης την εκπόνηση μελετών οριοθέτησης των οικισμών προ του ’23, καθώς και μελετών για τον χαρακτηρισμό των δημοτικών οδών. Με την υλοποίηση των μεταρρυθμίσεων αυτών επιταχύνονται ή/και αυτοματοποιούνται οι πολεοδομικές υπηρεσίες προς τους πολίτες και τις επιχειρήσεις.
9 Υποδομές μεταφορών:
Ανάπτυξη υψηλής ποιότητας, πολυτροπικών, έξυπνων και ανθεκτικών στην κλιματική αλλαγή υποδομών μεταφορών, στις οποίες περιλαμβάνονται εμβληματικές επενδύσεις σε οδικούς άξονες του Διευρωπαϊκού Οδικού Δικτύου, όπως το βόρειο τμήμα του Ε-65 και ο Βόρειος Οδικός Αξονας Κρήτης, καθώς και νέα τμήματα εθνικής οδοποιίας. Επίσης επενδύσεις σε λιμένες, αερολιμένες και σε συνδυασμένες πολυτροπικές μεταφορές.
10 Ατομικός ηλεκτρονικός Φάκελος Υγείας & Εθνικό Πρόγραμμα Πρόληψης «Σπύρος Δοξιάδης»:
Οι δύο συμπληρωματικές μεταρρυθμίσεις στοχεύουν στη θωράκιση της υγείας και στη βελτίωση της ποιότητας ζωής των πολιτών. Περιλαμβάνουν μεταξύ άλλων την ανάπτυξη ενός ενοποιημένου ατομικού ηλεκτρονικού φακέλου υγείας που θα τροφοδοτείται από το σύνολο των πηγών που διαθέτουν δεδομένα υγείας για κάθε πολίτη, καθώς και πολιτικές πρόληψης, όπως η διαμόρφωση ενός εθνικού προγράμματος εμβολιασμών, και κίνητρα για την έγκαιρη ανίχνευση νοσημάτων.
11 Διαφορετικότητα:
H καταπολέμηση διακρίσεων μέσα από εξειδικευμένα ψηφιακά προγράμματα κατάρτισης για εργοδότες και εργαζομένους τόσο στον ιδιωτικό όσο και στον δημόσιο τομέα θα συμβάλουν στην αποδοχή της διαφορετικότητας στον εργασιακό χώρο, στην άμβλυνση στερεοτύπων αλλά και στην αύξηση της παραγωγικότητας μέσα από τη σύνθεση διαφορετικών δεξιοτήτων και αντιλήψεων.
12 Επιτάχυνση απονομής δικαιοσύνης:
Η επιτάχυνση στην απονομή δικαιοσύνης ενισχύει τις αναπτυξιακές προοπτικές της χώρας και διεκπεραιώνεται μέσα από δράσεις όπως η ενίσχυση των θεσμών εναλλακτικής επίλυσης διαφορών, η αναδιοργάνωση των διοικητικών υπηρεσιών των δικαστηρίων, η λειτουργία ειδικών τμημάτων, η ενίσχυση και κατάρτιση των δικαστικών υπαλλήλων, η ψηφιοποίηση διαδικασιών και η συστηματική συλλογή και επεξεργασία στατιστικών στοιχείων για την αποτελεσματική αξιολόγηση του συστήματος.
13 Σύνδεση της έρευνας των πανεπιστημίων με την παραγωγή & ενίσχυση της βασικής έρευνας:
Στρατηγικός στόχος του σχεδίου είναι αφενός να ενισχυθούν οι δεσμοί μεταξύ ακαδημαϊκής έρευνας και παραγωγικής διαδικασίας και αφετέρου να στηριχθεί η βασική έρευνα με αύξηση των διαθέσιμων κονδυλίων και επενδύσεις σε υποδομές και τεχνολογίες αιχμής.
14 Πολιτισμός:
Ανάδειξη του πολιτιστικού και δημιουργικού τομέα ως ολοκληρωμένου, βιώσιμου αναπτυξιακού μοχλού τοπικών κοινωνιών, που δημιουργεί θέσεις εργασίας και οικοσυστήματα επιχειρηματικότητας και εκπαίδευσης, συμβάλλοντας στην κοινωνική συνοχή. Αξιοποίηση συγκριτικών πλεονεκτημάτων βάσει στρατηγικού σχεδιασμού ανά περιοχή, ανάπτυξη ψηφιακών μοντέλων πολιτιστικής παραγωγής και διανομής, καθώς και καινοτόμων υπηρεσιών και προϊόντων.
15 Ιδιωτικές επενδύσεις:
Χρηματοδοτικά εργαλεία για ιδιωτικές επενδύσεις που ενισχύουν την ανταγωνιστικότητα της ελληνικής οικονομίας και αναβαθμίζουν το παραγωγικό μοντέλο της χώρας. Η επιλεξιμότητα προσδιορίζεται με βάση συγκεκριμένες οικονομικές κατευθύνσεις, για παράδειγμα την αύξηση των εξαγωγών και τη μεγέθυνση των επιχειρήσεων, επενδύσεις στους τομείς των πράσινων και ψηφιακών τεχνολογιών, στην έρευνα και ανάπτυξη, στα βιομηχανικά πάρκα κ.ο.κ.
