Μπορεί σήμερα να είναι η λέξη που παγκοσμίως κυριαρχεί. Αλλά νομίζω ότι ο πρώτος ίσως που παγκοσμίως την ανέσυρε από την ταπεινή αφάνεια και της έδωσε πολυδιάστατη μάλιστα προσέγγιση και ποιοτικό βάθος θα πρέπει να είναι ο νούμερο ένα έλληνας στυλίστας διανοούμενος Γιάννης Ευσταθιάδης με το τελευταίο βιβλίο του, με τίτλο «Μακρόβια» (εκδόσεις Μελάνι). Συγκεντρώνοντας σ’ έναν μικρό τόμο επιμελώς επιλεγμένα μικρόβια (όπως επίκαιρα τα χαρακτηρίζει) κείμενά του για μακρόβιας αντοχής θέματα, περιέλαβε σε αυτά και τη λέξη που σήμερα βρίσκεται, κυριολεκτικά μάλιστα, στο στόμα κάθε ανθρώπου στον πλανήτη μας: τη μάσκα. Η ποιοτική αξιολόγηση του αναγνωστικού κοινού αυτής της στήλης με ενθαρρύνει να παραχωρήσω τον χώρο της στο κείμενο αυτό, που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό «4 Τροχοί» πολλά χρόνια πριν ενσκήψει ο κορωνοϊού:
«Παρατηρώ με προσοχή τα πλάνα με τους Κινέζους που κυκλοφορούν φορώντας ιατρική μάσκα στο στόμα. Η μάσκα καλύπτει και τη μύτη, αφήνοντας ελεύθερο μόνο ένα φοβισμένο απλανές βλέμμα.
Οσο περισσότερο βλέπω την εικόνα, τόσο περισσότερο αυτή η μάσκα μοιάζει με το φίμωτρο που από παιδιά θυμόμαστε να εφαρμόζουν σε αγριόσκυλους. Μόνο που ενώ στους σκύλους το φίμωτρο εμποδίζει το δάγκωμα από μέσα προς τα έξω, στην περίπτωση των ανθρώπων θαρρείς και το φίμωτρο προστατεύει από το δάγκωμα ενός αόρατου εχθρού από έξω προς τα μέσα (ας φανταστούμε την εικόνα ενός Κινέζου με μάσκα που βγάζει για βόλτα έναν σκύλο με φίμωτρο).
Το αινιγματώδες του κόσμου τούτου συνίσταται ακριβώς σε αυτό. Πως σε μια εποχή κατά την οποία, βοηθούσης της τεχνολογίας, όλα αποκαλύπτονται μαγικά, όλο και περισσότερο τα ατομικά και μονήρη οφείλουν να καλύπτονται. Λιγότερα φιλιά, λιγότερες χειραψίες, λιγότεροι εναγκαλισμοί, λιγότερες ομιλίες εν τέλει, αφού ακόμα και η ομιλία μπορεί να παράγει θανατηφόρα αύρα.
Από ετών η ερωτική συνεύρεση οφείλει να περιβάλλεται με ανάλογες προφυλακτικές «μάσκες», ενώ, τώρα, το σφράγισμα του στόματος και οι λοιπές προστασίες σε άλλα μέλη (π.χ. γάντια) μεταβάλλουν την επικοινωνία, στην καρδιά του αιώνα της επικοινωνίας, σ’ ένα αποστειρωμένο παιχνίδι απελπισμένης ανταλλαγής κατανόησης. Επικοινωνούμε απομακρυνόμενοι ο ένας από τον άλλο (σε καίριο σημείο επινοήθηκε το Διαδίκτυο, μολονότι και αυτό υποφέρει από τους δικούς του ιούς).
Με τις αποτρεπτικές μάσκες μας σκύβουμε όλοι σαν δεξιοτέχνες χειρουργοί πάνω από το ασθενές σώμα της ανθρώπινης επαφής. Απαγορευμένοι έρωτες, απαγορευμένες κουβέντες, απαγορευμένες προσεγγίσεις: Ιδού η πιο ανεπίσημη και οικειοθελής λογοκρισία που συναιρείται με μια ματιά στο στόμα.
Στόμα, όργανο ακριβείας που συμπυκνώνει όλες τις ηδονές: εκείνη της ομιλίας, την άλλη του έρωτα, την «εικονική» του χαμόγελου, την τελευταία, αλλά όχι έσχατη, της τροφής. Είσοδος και έξοδος λόγων, εμπειριών μνήμης, μεταβάλλεται αργά, αλλά σταθερά, σε απόρθητο οχυρό που ανοίγει πια μόνο με τη χρήση απόρρητων κωδίκων.
Ισως γι’ αυτό – προαισθανόμενος το αδιέξοδο – πριν από λίγους μήνες ένας από τους μεγαλύτερους γάλλους μαγείρους αυτοκτόνησε: ταυτίζοντας αριστοτεχνικά το στόμα με την τροφή, αλλά και τον θάνατο. Πυροβολήθηκε συμβολικά σ’ αυτό ακριβώς το σημείο».
Ενα κατά κάποιον τρόπο προφητικό κείμενο του Ευσταθιάδη.
