Κινεζικές τσάντες χειρός και ηλεκτρονικές συσκευές, ιταλικά παπούτσια και τυριά, γαλλικά αρώματα και κρασιά, σκωτσέζικα κασμίρια και ουίσκι είναι μερικά από τα εισαγόμενα στις ΗΠΑ προϊόντα που εργαλειοποίησε τα τελευταία χρόνια ο Ντόναλντ Τραμπ για να βάλει, όπως εξαρχής ευαγγελιζόταν, ως πρώτη προτεραιότητα στην πολιτική του την προστασία των αμερικανικών επιχειρήσεων και των θέσεων εργασίας («Πρώτα η Αμερική»). Ωστόσο, ο «άνθρωπος των δασμών», όπως αυτοαποκαλείται, ετοιμάζει βαλίτσες στον Λευκό Οίκο. Οπως άλλωστε βαλίτσες ετοιμάζει και ο νικητής των εκλογών, ο Τζο Μπάιντεν. Αυτός βέβαια με προορισμό την προεδρική κατοικία.
Ιδιοι στόχοι, άλλα μέσα
Ο Τραμπ ακολούθησε μια απόλυτα εσωστρεφή πολιτική εξωτερικού εμπορίου, ωθώντας τη Μέκκα του καπιταλισμού και της παγκοσμιοποίησης προς τον απομονωτισμό. Εύλογα ανακύπτει το ερώτημα αν επί Μπάιντεν κάτι θα αλλάξει στην πολιτική αυτή. Και τι θα αλλάξει. Ο κόσμος – η Δύση ακριβέστερα, διότι Πεκίνο και Μόσχα μοιάζουν να συμμερίζονται με τον Τραμπ το σοκ της απώλειας – απευθύνει ήδη στον εκλεγέντα πρόεδρο προσκλήσεις για συνεργασία και για βελτίωση των διεθνών εμπορικών σχέσεων.
Κατ’ αρχάς θα παρατηρούσε κανείς ότι οι προτεραιότητες του Μπάιντεν δεν διαφέρουν και τόσο από εκείνες του Τραμπ. Ούτε εξάλλου και τα συνθήματα σε ό,τι αφορά το εμπόριο: «Αγοράστε αμερικανικά» προτρέπει τους Αμερικανούς ο επόμενος πρόεδρος. Και με την ανεργία στις ΗΠΑ να έχει υπερδιπλασιαστεί τους μήνες της πανδημίας, η κεντρική προεκλογική υπόσχεση που έδωσε στους συμπολίτες του είναι να προστατεύσει το επίπεδο ζωής τους.
Φθηνά εργατικά χέρια
Εν ολίγοις, ο Μπάιντεν επίσης απειλεί να «τιμωρήσει» τις αμερικανικές επιχειρήσεις που μεταφέρουν την παραγωγή τους σε χώρες με φθηνά εργατικά χέρια. Και εμφανίζεται εξίσου επιφυλακτικός όσο και ο Τραμπ – αν και πιο κόσμιος βεβαίως – απέναντι στις επιδιώξεις της Κίνας στη διεθνή πολιτική και οικονομική σκηνή και στο εμπόριο. Αν όμως οι στόχοι του απερχόμενου και του εκλεγέντος προέδρου των ΗΠΑ είναι grosso modo κοινοί, τα μέσα για να τους πετύχουν διαφέρουν παρασάγγας.
Ο Τραμπ σκέπτεται και ενεργεί σαν μοναχικός λύκος. Αντιμετωπίζει τους άλλους συλλήβδην ως εχθρούς, απειλεί και δασμολογεί τους πάντες αδιακρίτως και προκαταβολικώς ή εκβιάζει την Ευρώπη, ας πούμε, να συστρατευθεί μαζί του στον πόλεμο που έχει κηρύξει κατά της Huawei, για παράδειγμα.
Οι παλαιοί σύμμαχοι
Ο Μπάιντεν πιστεύεται ότι θα σεβαστεί τους παλαιούς συμμάχους των ΗΠΑ, όπως είναι οι Ευρωπαίοι, και ότι θα επιδιώξει συνεργασίες. Κάτι τέτοιο προεξοφλεί ο υπουργός Εξωτερικού Εμπορίου της Γαλλίας Φρανκ Ριστέρ. «Περιμένουμε βελτίωση στις μεταξύ μας σχέσεις, συστράτευση σε ζητήματα όπως η βιώσιμη ανάπτυξη, προσβλέπουμε ακόμα και σε κοινές δράσεις διεθνώς» δήλωσε στο Reuters ο γάλλος υπουργός.
Ο Ριστέρ δεν είναι ο μόνος που περιμένει από τον Μπάιντεν να τείνει κλάδο ελαίας στην ΕΕ. Κάτι, βέβαια, που δεν σημαίνει ότι επί των ημερών του θα λυθούν ως εκ θαύματος ευρωατλαντικές εμπορικές διαφορές δεκαετιών, όπως είναι η «κόντρα» για τις κρατικές επιδοτήσεις στους κορυφαίους αεροδιαστημικούς ομίλους, την Boeing και την Airbus. Η συγκεκριμένη διαμάχη προϋπήρχε του Τραμπ, όμως ο νυν πρόεδρος ήταν αυτός που «απασφάλισε» επιβάλλοντας δασμούς σε ευρωπαϊκά προϊόντα πολυτελείας αξίας 7,5 δισ. δολαρίων.
Εν κατακλείδι, δεν είναι μόνο οι δεσμοί των ΗΠΑ με τους μεγάλους εμπορικούς εταίρους τους, την Κίνα και την ΕΕ πρωτίστως, που αναμένεται να αναθεωρηθούν επί τα βελτίω. Είναι και η γενικότερη στάση της Ουάσιγκτον σε ό,τι αφορά το διεθνές εμπόριο που ελπίζεται ότι θα αλλάξει επί Μπάιντεν. Ο Τραμπ περιφρονούσε εκ πεποιθήσεως κάθε διεθνή θεσμό και έχει καταφερθεί επανειλημμένα κατά του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου (ΠΟΕ). Επί Μπάιντεν η διεθνής κοινότητα ελπίζει να ανοικοδομήσει σχέσεις εμπιστοσύνης και συνεργασίας. Και η αλλαγή αυτή θα μπορούσε ιδανικά να ξεκινήσει από το διεθνές εμπόριο.
Τερματίζεται η «ιδιαίτερη σχέση» Τραμπ – Τζόνσον
Αμηχανία επικρατεί στην Ντάουνινγκ Στριτ μετά την εκλογή Μπάιντεν στις ΗΠΑ. Ο βρετανός πρωθυπουργός Μπόρις Τζόνσον είχε οικοδομήσει πολύ καλές σχέσεις με τον απερχόμενο πρόεδρο Τραμπ – αν και από διαφορετικούς πολιτισμικούς πλανήτες, οι δύο ηγέτες έχουν μια ιδιότυπη «χημεία».
Αντιευρωπαϊστής εκ πεποιθήσεως, ο Τραμπ στήριξε αναφανδόν ένα Brexit δίχως συμφωνία υποσχόμενος διμερείς εμπορικές συμφωνίες και κάθε άλλη στήριξη στον Τζόνσον. Ο ιρλανδικής καταγωγής Μπάιντεν δεν υποστηρίζει την έξοδο της Βρετανίας από την ΕΕ και προειδοποίησε το Λονδίνο ότι δεν πρόκειται να υπογράψει καμία εμπορική συμφωνία αν τεθεί εν αμφιβόλω η Συμφωνία της Μεγάλης Παρασκευής του 1998 για την ειρήνευση στη Βόρεια Ιρλανδία.
Ευρωπαϊκά αντίποινα για την Boeing σε αμερικανικές εισαγωγές
Βιομηχανικά προϊόντα, όπως τρακτέρ και συναφή γεωργικά μηχανήματα, αλλά και βιομηχανοποιημένα τρόφιμα, όπως κέτσαπ και συσκευασμένους χυμούς πορτοκαλιού, αξίας 4 δισ. δολαρίων, που εισάγονται κάθε χρόνο στην Ευρώπη δασμολόγησαν από την περασμένη Τρίτη οι Βρυξέλλες. Οι κυρώσεις, που σημειωτέον έχουν την έγκριση του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου, επιβλήθηκαν από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή σε αντίποινα για τις επιδοτήσεις που έχει χορηγήσει η αμερικανική κυβέρνηση στην Boeing. Και ως απάντηση βεβαίως για τις δασμολογήσεις ευρωπαϊκών εισαγόμενων προϊόντων στις ΗΠΑ που επέβαλε το 2019 ο πρόεδρος Τραμπ.
Η ΕΕ πάντως, εν όψει μάλιστα της αλλαγής φρουράς στον Λευκό Οίκο, εκφράζει την ελπίδα να ξεπεραστούν οι εμπορικές διαφορές με την Ουάσιγκτον και, πρωτίστως, να καθίσουν και πάλι οι δύο πλευρές στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων.
«Ελπίδα μας είναι η άρση των εμπορικών κυρώσεων και των δασμολογήσεων ταυτόχρονα και από τις δύο πλευρές. Θα είναι μια αμοιβαία επιτυχία και μια νίκη της λογικής, ιδιαίτερα στη σημερινή συγκυρία που οι οικονομίες μας πλήττονται από τις επιπτώσεις της πανδημίας» δήλωσε ο αρμόδιος για εμπορικά θέματα επίτροπος της ΕΕ Βάνλτις Ντομπρόβσκις. Τα αμερικανικά αεροσκάφη που θα εισάγονται στην Ευρώπη θα επιβαρύνονται με δασμούς 15%, ενώ με συντελεστή 25% θα επιβαρυνθούν μια σειρά αμερικανικών προϊόντων, όπως είναι τα γεωργικά τρακτέρ, ο καπνός, η κέτσαπ, οι πορτοκαλάδες, οι γλυκοπατάτες και τα… τραπέζια των καζίνων.
Προσδοκία των Βρυξελλών είναι με την προεδρία Μπάιντεν οι δύο πλευρές να λύσουν και κάποιες επιπλέον μεταξύ τους διαφορές που ανέκυψαν τον 21ο αιώνα, όπως είναι η φορολόγηση των ψηφιακών υπηρεσιών που παρέχουν στην ευρωπαϊκή αγορά και των κερδών των γιγαντιαίων αμερικανικών τεχνολογικών εταιρειών.
