Ο ενθουσιασμός κοπάζει: η διεθνής ερευνητική ομάδα που έγινε πρωτοσέλιδο τον Σεπτέμβριο με τον ισχυρισμό ότι η Αφροδίτη ίσως φιλοξενεί ιπτάμενα μικρόβια αναθεωρεί τώρα τα ευρήματά της.
Η επίμαχη μελέτη που δημοσιεύτηκε στο Nature Astronomy εντόπιζε στην ατμόσφαιρα του αφιλόξενου πλανήτη ίχνη φωφινίου, μιας τοξικής ένωσης που παράγεται στη Γη σχεδόν αποκλειστικά από ζωντανούς οργανισμούς.
Η ανακάλυψη δημιούργησε υποψίες ότι ολόκληρες βιόσφαιρες μικροβίων μπορεί να ζουν στα σύννεφα της Αφροδίτης, μακριά από την αφιλόξενη επιφάνεια που βράζει στους 400 βαθμούς Κελσίου και δέχεται βροχές θειικού οξέος.
Ο ισχυρισμός για την παρουσία φωσφινίου αντιμετωπίστηκε με επιφύλαξη, και τουλάχιστον τέσσερις μελέτες που εξέτασαν το θέμα απέτυχαν να επιβεβαιώσουν τα ευρήματα.
Η διεθνής ομάδα που υπέγραφε τη δημοσίευση στο Nature Astronomy είχε βασιστεί σε δεδομένα του ραδιοτηλεσκοπίου Alma στη Χιλή. Όμως στις 16 Νοεμβρίου οι διαχειριστές του ALMA ανακοίνωσαν ότι τα δεδομένα είχαν επηρεαστεί από ένα σφάλμα στο καλιμπράρισμα του τηλεσκοπίου.
Οι ερευνητές αναγκάστηκαν έτσι να επαναλάβουν την ανάλυση και έσπευσαν να δημοσιεύσουν τα αναθεωρημένα αποτελέσματα το ίδιο βράδυ στην υπηρεσία προδημοσίευσης arXiv.org.
«Δουλεύαμε σαν τρελοί» είπε η Τζέιν Γκριβς του Πανεπιστημίου του Κάρντιφ στη Βρετανία, επικεφαλής της ομάδας, μιλώντας σε συνεδρίαση του Venus Exploration Analysis Group, ενός φόρουμ της NASA για την Αφροδίτη.
Η νέα ανάλυση δείχνει ότι το φωσφίνιο υπάρχει μεν στην ατμόσφαιρα της Αφροδίτης, ωστόσο η μέση συγκέντρωσή του είναι μόλις 1 μέρος ανά δισεκατομμύριο, επτά φορές χαμηλότερη από ό,τι είχε ανακοινωθεί αρχικά.
Σε αντίθεση με την αρχική δημοσίευση, οι ερευνητές δεν κάνουν λόγο για ανακάλυψη φωσφινίου, αλλά για ανίχνευση της ουσίας με βάση προκαταρκτικά ευρήματα που χρήζουν επιβεβαίωσης.
Ακόμα και η αναθεωρημένη μελέτη όμως πιθανότατα δεν θα πείσει όλη την επιστημονική κοινότητα: ανεξάρτητη έρευνα που έχει υποβληθεί στο Nature Astronomy εκτιμά ότι το επίμαχο σήμα ίσως δεν προέρχεται από το φωσφίνιο αλλά από το διοξείδιο του θείου, μια ένωση που αφθονεί στα σύννεφα της Αφροδίτης. Η φασματική υπογραφή των δύο αυτών ενώσεων παρουσιάζει επικάλυψη και μπορεί να οδήγησε σε εσφαλμένα συμπεράσματα, λένε οι συντάκτες της μελέτης.
Οριστική απάντηση θα μπορούσαν να δώσουν μελλοντικές παρατηρήσεις με το ραδιοτηλεσκόπιο ALMA. Ακόμα, ο Οργανισμός Διαστημικής Έρευνας της Ινδίας προγραμματίζει να εκτοξεύσει αποστολή στην Αφροδίτη το 2025, και το σκάφος θα μπορούσε να εξοπλιστεί με όργανα που μπορούν να ανιχνεύσουν φωσφίνιο.
Μέχρι τότε, το μυστήριο παραμένει.
