Το δεύτερο lockdown για την Ελλάδα ήρθε νωρίτερα απ’ όσο το περιμέναμε.
Σε μια χώρα με κατά βάση αραιοκατοικημένες περιοχές ανά τετραγωνικό χιλιόμετρο,
με ήπιο κλίμα και με σύνορα που μπορεί να διαχειριστεί ευκολότερα από άλλες.
Η μόνη βεβαιότητα πλέον είναι ότι η πανδημία έθεσε έναν ολόκληρο κόσμο σε
μετάβαση. Με ταχύτητα αναδιαρθρώνονται οικονομικοί κλάδοι και εισάγονται νέα
εργαλεία στα εκπαιδευτικά συστήματα και στα συστήματα υγείας. Τα συστήματα
κοινωνικής ασφάλισης βρίσκονται σε κρίση νομιμοποίησης και την ίδια ώρα, με
αφορμή την πανδημία, τίθενται εν αμφιβόλω οι εργασιακές σχέσεις, με την πλειοψηφία
των εργαζομένων να βρίσκονται απροστάτευτοι. Κυρίως όμως δοκιμάζεται για ακόμα
μία φορά το κοινωνικό κράτος και η επιχειρησιακή ικανότητα των κυβερνήσεων να
διαχειριστούν έκτακτες καταστάσεις και προκλήσεις.
Η Ελλάδα είχε την τύχη, επί κυβερνήσεων ΠΑΣΟΚ, να αντισταθεί στις φωνές
που πίεζαν για την ιδιωτικοποίηση της κοινωνικής ασφάλισης, των κοινωνικών
υπηρεσιών και τον περιορισμό των κρατικών δομών στο ελάχιστο δυνατό. Τότε
συγκροτήθηκε το κοινωνικό κράτος στη χώρα με βασικό πυλώνα το Εθνικό Σύστημα
Υγείας, θεμελιώθηκε το ασφαλιστικό σύστημα, οι δομές υποστήριξης ηλικιωμένων, η
Βοήθεια στο Σπίτι και έλαβε χώρα η εφαρμογή κοινωνικής πολιτικής που στόχο είχε
ένα προστατευτικό πλέγμα για τους πιο ευάλωτους της κοινωνίας μας. Σήμερα, αυτό
το κοινωνικό κράτος δικαίου με τις όποιες ελλείψεις και τις όποιες αδυναμίες, μας
έβγαλε «ασπροπρόσωπους» στο πρώτο κύμα της πανδημίας.
Η κυβέρνηση ωστόσο, θα έπρεπε στο διάστημα που ακολούθησε το πρώτο
κύμα της πανδημίας, να ενισχύσει περαιτέρω το ΕΣΥ με δομές (ΜΕΘ) και υγειονομικό
προσωπικό. Όχι να βλέπουμε τώρα, 5 μήνες μετά, τον υπουργό Υγείας να ανακοινώνει
έκτακτες προσλήψεις και να κάνει εκκλήσεις στους ιδιώτες γιατρούς να συμβάλλουν
στην προσπάθεια. Η επίκληση στη συνείδηση και την ατομική ευθύνη έχει ένα όριο. Η
χώρα σημείωσε καλά αποτελέσματα στο πρώτο κύμα, χάρη στην ατομική ευθύνη. Η
επένδυση στο ΕΣΥ δεν είναι λεφτά σε βαρέλι χωρίς πάτο, όπως τα χρήματα που
δόθηκαν στα ΜΜΕ, αλλά επένδυση στο μέλλον.
Δυστυχώς κατ’ αντιστοιχία και στο ζήτημα της εκπαίδευσης η πανδημία έγινε
επιταχυντής ανισοτήτων. Η τηλεκπαίδευση αναιρεί ευθέως στο συνταγματικό
δικαίωμα για δωρεάν εκπαίδευση για όλους τους μαθητές και φυσικά πλήττει κυρίως
τους ασθενέστερους οικονομικά. Να σημειώσουμε ότι το σύστημα στα ιδιωτικά
σχολεία λειτούργησε εξαρχής χωρίς προβλήματα, γεγονός που επιβεβαιώνει ότι πλέον
δεν υπάρχει ισότιμη πρόσβαση στο αγαθό της εκπαίδευσης. Παρόλα αυτά η κυβέρνηση
επιμένει να προσποιείται ότι το σύστημα τηλεκπαίδευσης λειτουργεί κανονικά για
όλους.
Παρά το γεγονός ότι πολλά νοικοκυριά (μαθητές και εκπαιδευτικοί), τόσο σε
απομακρυσμένες και αγροτικές όσο σε αστικές και ημιαστικές περιοχές,
αντιμετωπίζουν προβλήματα συνδεσιμότητας και εξοπλισμού. Αντιμετωπίζουν επίσης,
χωροταξικά προβλήματα για τη δημιουργία ενός «εικονικού» γραφείου ή σχολείου στο
σπίτι είτε εξαιτίας περιορισμένων τετραγωνικών, είτε λόγω της ύπαρξης πολλών μελών
στην οικογένεια. Είναι γνωστό επιπλέον ότι το 70% των γραμμών βασίζεται σε
συνδέσεις τεχνολογιών χαλκού και όχι οπτικής ίνας, με αποτέλεσμα οι συνδέσεις να
είναι πολύ αργές. Είχε όμως και το υπουργείο Παιδείας 5 μήνες να υλοποιήσει ένα
έκτακτο σχέδιο για την ενίσχυση δομών και προσωπικού. Τέτοιο σχέδιο δεν υπήρξε.
Όπως δεν υπήρξε σχέδιο για τη χρήση των Μέσων Μαζικής Μεταφοράς. Δεν
ενισχύθηκαν με προσωπικό και οχήματα (επιπλέον λεωφορεία) ακόμα και με
ελεγκτικούς μηχανισμούς που θα διασφαλίζουν όχι μόνο την τήρηση των μέτρων από
τους χρήστες, αλλά και την τήρηση της μειωμένης χωρητικότητας από το δίκτυο.
Αντιθέτως, φτάσαμε μήνα Οκτώβριο να ανακοινώνεται ότι το δυναμικό του ΟΑΣΑ θα
ενισχυθεί με επιπλέον λεωφορεία και οδηγούς, ενέργεια που έπρεπε να έχει υλοποιηθεί
από τους πρώτες μήνες του καλοκαιριού.
Οι παθογένειες του παρελθόντος αποκαλύπτονται σε περιόδους κρίσης, όπως
αυτή που βιώνουμε σήμερα. Όλα τα παραπάνω, ωστόσο, αποδυναμώνουν τον
ισχυρισμό του Πρωθυπουργού ότι «έγινε ό,τι ήταν εφικτό», γεγονός το οποίο
παραδέχτηκε και ο ίδιος από το βήμα της Βουλής, αφού μας επιβεβαίωσε ότι «πιθανόν
να υπήρξε εφησυχασμός» και από την κυβέρνηση μετά το τέλος του πρώτου lockdown.
Είναι ξεκάθαρο πια ότι η ατομική ευθύνη αναδεικνύεται εκεί που υστερεί το κράτος
και το χάος με το οποίο βρισκόμαστε αντιμέτωποι αυτή τη στιγμή είναι αποτέλεσμα
συνειδητών πολιτικών επιλογών.
Ο κ. Σπυρόπουλος Ανδρέας είναι Μηχανολόγος Μηχανικός Msc, Μέλος του Εκτελεστικού Πολιτικού Συμβουλίου του Κινήματος Αλλαγής.
