Ηταν Φεβρουάριος του 2017 όταν στους δρόμους της Βαρσοβίας και άλλων πόλεων, ακτιβιστές κατά των αμβλώσεων ύψωναν πανό σε κεντρικά σημεία τα οποία απεικόνιζαν διαμελισμένα έμβρυα, κομμένα πόδια και χέρια αγέννητων μωρών.
Οι ακτιβιστές μαζί με την Καθολική Εκκλησία, η οποία ασκεί μεγάλη επιρροή στην πολιτική ζωή, «ενημέρωναν» τις γυναίκες πως η διακοπή της κύησης, ακόμη κι αν αυτή προέρχεται από βιασμό, ισοδυναμεί με δολοφονία.
Τρία και πλέον χρόνια μετά, η χώρα επιστρέφει στον Μεσαίωνα, στον σκοταδισμό και στον βάρβαρο αναχρονισμό. Στις 22 Οκτωβρίου το Συνταγματικό Δικαστήριο αποφάσισε την πλήρη απαγόρευση των αμβλώσεων. Αυτό σημαίνει ότι κάθε γυναίκα που ανακαλύπτει ότι φέρει έμβρυο με σοβαρές ανωμαλίες, θα πρέπει να το γεννήσει, ακόμη κι αν το παιδί δεν έχει πιθανότητα επιβίωσης.
Παρά τα περιοριστικά μέτρα για την πανδημία, οι αντιδράσεις ήταν σφοδρές πυροδοτώντας ένα κύμα μεγαλειωδών διαμαρτυριών σε όλη τη χώρα, με χιλιάδες πολίτες να συγκεντρώνονται για μέρες στους δρόμους μεγαλουπόλεων προκειμένου να διαδηλώσουν για το αυτονόητο – σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες – δικαίωμα επιλογής στη μητρότητα.
Πάγος στον νόμο
«Είναι αδιανόητο στον 21ο αιώνα οι γυναίκες να μην μπορούν να πάρουν αποφάσεις που σχετίζονται με το σώμα τους» ανέφερε στο Euobserver η Μπεάτα, διαδηλώτρια στο Βρότσλαβ.
Υπό το βάρος της κατακραυγής, η συντηρητική κυβέρνηση αναγκάστηκε να υποχωρήσει. Εβαλε «πάγο» στον νόμο, ο πρωθυπουργός Ματέους Μοραβιέτσκι είπε ότι θα δώσει «χρόνο για διάλογο», ενώ ο πρόεδρος της χώρας Αντρέι Ντούντα αντιπρότεινε να απαγορεύεται η άμβλωση στην περίπτωση όπου το έμβρυο διαγνωστεί με σύνδρομο Down, αλλά να επιτρέπεται σε άλλες περιπτώσεις γενετικών προβλημάτων. Πάνω από όλα το συνταγματικά κατοχυρωμένο δικαίωμα προστασίας της ανθρώπινης ζωής!
Το ζήτημα ανέκαθεν αποτελούσε ταμπού για τη συντηρητική κοινωνία της Πολωνίας, όμως η νομοθεσία δεν ήταν πάντοτε αυστηρή. Τα πράγματα άλλαξαν μετά την πτώση του κομμουνισμού το 1989, όταν οι νέες κυβερνήσεις προσπάθησαν να αποκαταστήσουν την προ-κομμουνιστική τάξη.
Από το 1993
Το 1993 με τη στήριξη της Καθολικής Εκκλησίας η τότε κυβέρνηση θέσπισε νομικό καθεστώς το οποίο κατέστησε τις αμβλώσεις παράνομες.
Η νομοθεσία ισχύει μέχρι σήμερα και εξαιρεί τις περιπτώσεις βρεφικών παραμορφώσεων, κινδύνου της υγείας της εγκύου και περιστατικών αιμομιξίας ή βιασμών. Αλλά ακόμη και σε αυτές τις περιπτώσεις είναι δύσκολο να βρεθεί γιατρός που θα προχωρήσει στον τερματισμό της κύησης.
Τι κάνουν οι Πολωνές που θέλουν να τερματίσουν την εγκυμοσύνη τους; Είτε παραγγέλνουν τα λεγόμενα χάπια της επόμενης μέρας από το εξωτερικό, που στην πλειονότητα των περιπτώσεων τα πακέτα κατάσχονται στα τελωνεία, είτε επιχειρούν από μόνες τους να σταματήσουν την εγκυμοσύνη τους παίρνοντας φάρμακα χωρίς κανέναν έλεγχο και με κίνδυνο της ζωής τους.
Οσες διαθέτουν την οικονομική δυνατότητα, ταξιδεύουν ως τη γειτονική Γερμανία για να σταματήσουν την κύηση, αφού δεν υπόκεινται σε νομικές συνέπειες όπως στην Πολωνία, όπου μπορεί να τιμωρηθούν ακόμη και με φυλάκιση.
Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία στην Πολωνία κάθε χρόνο πραγματοποιούνται περί τις 1.000 αμβλώσεις, όταν τη δεκαετία του ’80 οι αμβλώσεις ανέρχονταν στις 130.000 ετησίως. Ομως, ο ακριβής αριθμός των παράνομων αμβλώσεων είναι άγνωστος, με οργανώσεις να εκτιμούν ότι είναι από 10 έως 100 φορές υψηλότερος.
«Ηθική» επανάσταση
«Εάν η δεξιά κυβέρνηση της Πολωνίας υπολόγιζε ότι η απαγόρευση θα πέρναγε απαρατήρητη εξαιτίας της έκρηξης της πανδημίας, έκανε λάθος. Η απόφαση της 22ης Οκτωβρίου προκάλεσε τις μεγαλύτερες αντικυβερνητικές διαμαρτυρίες από την πτώση του κομμουνισμού, κυρίως από νέους» αναφέρει στους «Financial Times» η μυθιστοριογράφος Μαγκνταλένα Μιτζνίκα.
Υποστηρίζει ότι το κόμμα Νόμος και Δικαιοσύνη (PiS) που ηγείται του κυβερνώντος συνασπισμού και κυβερνά στο όνομα του συντηρητισμού και των θρησκευτικών αξιών της Εκκλησίας, έχει πιθανότατα πυροδοτήσει μια «ηθική» επανάσταση άνευ προηγουμένου.
Εφοδος σε εκκλησία
Πολύ δε περισσότερο μετά και την αποκάλυψη σκανδάλων που στιγμάτισαν την πολωνική Καθολική Εκκλησία. Οι διαδηλωτές μιλούν για υποκρισία του κλήρου, ενώ σε μια πρωτοφανή κίνηση, το περασμένο Σαββατοκύριακο, οργισμένοι διαδηλωτές έκαναν έφοδο σε εκκλησία του Πόζναν και προχώρησαν σε καθιστική διαμαρτυρία με πλακάτ μπροστά στην Αγία Τράπεζα, αναγκάζοντας τον ιερέα να διακόψει τη λειτουργία.
Αντίστοιχες δράσεις έγιναν και αλλού, με τα πλακάτ να αναγράφουν συνθήματα όπως «Ας προσευχηθούμε για το δικαίωμα στην άμβλωση» και «Εχετε αίμα στα χέρια σας».
Πρόσφατη δημοσκόπηση δείχνει ότι το 66% των Πολωνών είναι αντίθετο στην απόφαση του Συνταγματικού Δικαστηρίου, ενώ το 69% επιθυμεί τη διεξαγωγή δημοψηφίσματος για τις αμβλώσεις.
