Το δημοσιευμένο μέρος της έκθεσης του αμερικανικού υπουργείου Εξωτερικών σχετικά με τις παραβιάσεις του εθνικού εναερίου χώρου της Ελλάδος με βάση τις προβλέψεις του Eastern Mediterranean and Security Partnership Act του 2019 αποτελεί, ανεξαρτήτως της πλευράς από την οποία την εξετάζει κάποιος, μία σκανδαλώδη προσέγγιση της Ουάσιγκτον επί των ελληνοτουρκικών διαφορών. Δεν γνωρίζουμε φυσικά τι περιλαμβάνει το απόρρητο παράρτημα της έκθεσης και ίσως εκεί να δίνονται ορισμένες απαντήσεις για το σκεπτικό του Στέητ Ντιπάρτμεντ.
Αναφύονται όμως μία σειρά από ζητήματα τα οποία θα έπρεπε να προκαλούν σοβαρό προβληματισμό στην Αθήνα, η οποία, όπως προκύπτει από τις υπάρχουσες πληροφορίες, στηρίζει πολλά στη στάση που θα τηρήσει το προσεχές διάστημα η Ουάσιγκτον έναντι της Τουρκίας.
Από αυτά που γνωρίζουμε με βάση το μονοσέλιδο δημόσιο μέρος της έρευνας (Report to Congress on Interference by Other Countries in the Airspace of Greece – Eastern Mediterranean and Security Partnership Act of 2019, Section 211, PL 116-94), «η κυβέρνηση των ΗΠΑ δεν είναι σε θέση να παράσχει μία λίστα επιβεβαιωμένων παραβιάσεων του ελληνικού εναερίου χώρου από την 1η Ιανουαρίου για τους ακόλουθους λόγους».
Αναφέρονται συγκεκριμένα δύο λόγοι. Ο πρώτος, που συνιστά και αδύναμο σημείο της ελληνικής επιχειρηματολογίας, είναι η διαφορά των 6 ναυτικών μιλίων χωρικών υδάτων με τα 10 ναυτικά μίλια του εναερίου χώρου.
Ο δεύτερος είναι η έλλειψη σαφήνειας ακόμη και για την έκταση της αιγιαλίτιδας ζώνης των 6 ναυτικών μιλίων στο Αιγαίο. Καλούνται δε η Ελλάδα και η Τουρκία να επιλύσουν τα εκκρεμή διμερή ζητήματα θαλασσίων ορίων με ειρηνικό τρόπο και επί τη βάση του διεθνούς δικαίου.
Η επίκληση του πρώτου λόγου από την αμερικανική πλευρά προκαλεί εύλογες απορίες και επίσης εγείρει δύο παρελκόμενα ζητήματα: αρχικά, αν ζητήθηκαν σχετικές πληροφορίες από την ελληνική πλευρά και, επιπλέον, αν η αμερικανική πρεσβεία στην Αθήνα ρωτήθηκε και, εφόσον ρωτήθηκε, αν παρείχε τις σχετικές πληροφορίες ή αν απλώς έχει επικεντρωθεί στην προώθηση των σχεδίων με την εξαγορά ναυπηγείων και την πώληση φρεγατών.
Σε αυτό το πλαίσιο, η μη μετάβαση του lame duck υπουργού Εξωτερικών Μάικ Πομπέο στην Άγκυρα προσφέρεται για πανηγυρισμούς μόνο για τους… εγχώριους ιθαγενείς. Και αν στο θέμα της διαφοροποίησης μεταξύ της αιγιαλίτιδας ζώνης και του εναερίου χώρου (6-10 ναυτικά μίλια) η αμερικανική πλευρά διαθέτει ορισμένα επιχειρήματα, τι συμβαίνει με τις παραβιάσεις εντός των 6 ναυτικών μιλίων; Σε αυτό το θέμα το Στέητ Ντιπάρτμεντ επιδεικνύει (ηθελημένη ή ακούσια, δεν είναι σαφές) άγνοια.
Και εξηγούμαστε. Από τις αρχές του 2020, έχουν πραγματοποιηθεί 368 υπερπτήσεις εθνικού εδάφους – κυρίως νησιών αλλά εσχάτως και χερσαίου εδάφους στην περιοχή του Έβρου. Το 2019 είχαν πραγματοποιηθεί 124 υπερπτήσεις, το 2018 ήταν 47 και το 2017 ο αριθμός τους ήταν 39. Συνιστούν αυτές οι κινήσεις, σύμφωνα με το αμερικανικό υπουργείο Εξωτερικών, επιβεβαιωμένες παραβιάσεις του ελληνικού εναερίου χώρου ή όχι; Είναι μία υπέρπτηση άνωθεν πχ του Αγαθονησίου παραβίαση ή όχι; Ή μήπως είναι ορισμένα ελληνικά νησιά αμφισβητούμενης κυριαρχίας κατά την αμερικανική πλευρά;
Επιπλέον, η ενημέρωση του ελληνικού υπουργείου Εξωτερικών θα μπορούσε να χαρακτηριστεί μάλλον ελλιπής. Περιορίζεται μόνο στα θαλάσσια όρια και παραθέτει τις διεθνείς συνθήκες στις οποίες στηρίζεται η ελληνική επιχειρηματολογία, αλλά δεν κάνει την παραμικρή αναφορά στον εναέριο χώρο. Τα σχετικά στοιχεία βρίσκονται στην ιστοσελίδα του ΓΕΕΘΑ – δεν είναι τόσο δύσκολο να τα βρει κανείς.
Η ελληνική αντίδραση πρέπει να είναι ψύχραιμη αλλά και ξεκάθαρη προς την αμερικανική πλευρά, παρά το γεγονός ότι η Αθήνα στηρίζει αρκετά στις σχέσεις με την Ουάσιγκτον για τη διαχείριση των ελληνοτουρκικών σχέσεων. Οι επισκέψεις και τα όμορφα λόγια, είτε από τον Μάικ Πομπέο είτε από τον Τζέφρι Πάιατ, δεν αρκούν για να καλύψουν τα ελλείμματα.
