Οι διαπραγματευτές του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και των κρατών μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης συμφώνησαν τις λεπτομέρειες του προϋπολογισμού της ΕΕ για το 2021-2027, κάνοντας ένα σημαντικό βήμα για την ενεργοποίηση του πακέτου ανάκαμψης ύψους 1,8 τρισ. ευρώ.

«Μια συμφωνία για την Ευρώπη. Οι διαπραγματευτές του Συμβουλίου και του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου καταλήγουν σε πολιτική συμφωνία σχετικά με το πακέτο προϋπολογισμού και ανάκαμψης της ΕΕ», δήλωσε ο εκπρόσωπος της γερμανικής Προεδρίας της ΕΕ Σεμπαστιάν Φίσερ στο Twitter, προσθέτοντας ότι η συμφωνία εξακολουθεί να χρειάζεται επίσημη έγκριση.

Η συμφωνία, η οποία βρισκόταν σε διαπραγμάτευση επί τέσσερις μήνες, περίπου, καθιστά σαφές ότι οι κυβερνήσεις μπορούν να πάρουν χρήματα στην ΕΕ μόνο εάν τηρούν το κράτος δικαίου -μια προϋπόθεση στην οποία έχουν αντιταχθεί η Πολωνία και η Ουγγαρία που βρίσκονται υπό τον έλεγχο της ΕΕ για υπονόμευση της ανεξαρτησίας της δικαστικής εξουσίας.

Παράλληλα, ανεβάζει τις δαπάνες της ΕΕ στον προϋπολογισμό στο 1,1 τρισ. ευρώ για την υγεία, την εκπαίδευση και την ασφάλεια, αυξημένες κατά 16 δισ. ευρώ σε σύγκριση με την αρχική συμφωνία των ηγετών της ΕΕ από τον Ιούλιο.

Καθιερώνει επίσης νέα, ειδικά έσοδα για τα ταμεία της ΕΕ, ώστε να μπορεί να αποπληρώσει τα 750 δισεκατομμύρια ευρώ που σκοπεύει να δανειστεί για να βοηθήσει στην ανάκαμψη μετά την πανδημία COVID-19.

«Μέχρι το 2026, θα έχουμε μια πηγή με νέα έσοδα που θα πρέπει να είναι επαρκή για να καλύψουμε το κόστος του χρέους του Ταμείου Ανάκτησης, με σκοπό να μην περικοπούν κεφάλαια και προγράμματα», δήλωσε ένας από τους κοινοβουλευτικούς διαπραγματευτές, ο Χοσέ Μανουέλ Φερνάντες.

Τις επόμενες εβδομάδες, θα συνεχίσουν οι συνομιλίες μεταξύ των νομοθετών της ΕΕ και των κυβερνήσεων σχετικά με τις λεπτομέρειες του δανεισμού των 750 δισεκατομμυρίων ευρώ, εκ των οποίων 672,5 δισ. θα διανεμηθούν μεταξύ των κυβερνήσεων ως δάνεια και επιχορηγήσεις βάσει των εθνικών τους σχεδίων ανάκαμψης που θα περιλαμβάνουν διάφορα σχέδια και μεταρρυθμίσεις.

Η Επιτροπή Προϋπολογισμών και η Επιτροπή Οικονομικής και Νομισματικής Πολιτικής ενέκριναν τους στόχους, τη χρηματοδότηση και τους κανόνες για την παροχή χρηματοδότησης από τον μηχανισμό ανάκαμψης και ανθεκτικότητας (Recovery and Resilience Facility), με 73 ψήφους υπέρ, 11 ψήφους κατά και 15 αποχές.

Οι ευρωβουλευτές ενέκριναν ακόμη τη διαπραγματευτική εντολή για την έναρξη των συνομιλιών με τις κυβερνήσεις της ΕΕ με 84 ψήφους υπέρ, 11 κατά και 4 αποχές. Επιθυμούν να ανακοινωθεί η εντολή κατά την προσεχή σύνοδο ολομέλειας στις 11-13 Νοεμβρίου, ώστε να καταστεί δυνατή η έναρξη των συνομιλιών χωρίς καθυστέρηση.

Κριτήρια για τη λήψη χρηματοδότησης

Οι ευρωβουλευτές συμφώνησαν ότι ο μηχανισμός θα πρέπει να είναι διαθέσιμος μόνο για τα κράτη μέλη που δεσμεύονται να σέβονται το κράτος δικαίου και τις θεμελιώδεις αξίες της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Τα εθνικά σχέδια ανάκαμψης και ανθεκτικότητας θα είναι επιλέξιμα για χρηματοδότηση εάν συνάδουν με έξι προτεραιότητες της ΕΕ: πράσινη μετάβαση, ψηφιακός μετασχηματισμός, οικονομική συνοχή και ανταγωνιστικότητα, κοινωνική και εδαφική συνοχή, θεσμική αντίδραση σε κρίσεις και ετοιμότητα για την αντιμετώπιση κρίσεων, καθώς και με τις πολιτικές της ΕΕ για την επόμενη γενιά, οι οποίες περιλαμβάνουν το ευρωπαϊκό θεματολόγιο δεξιοτήτων, την εγγύηση για τη νεολαία και την εγγύηση για τα παιδιά.

Σύμφωνα με τις θέσεις που εγκρίθηκαν, κάθε τέτοιο σχέδιο θα πρέπει να αξιοποιεί τουλάχιστον το 40% του προϋπολογισμού του για το κλίμα και τη βιοποικιλότητα και τουλάχιστον το 20% για ψηφιακές δράσεις.

Τα σχέδια αυτά θα πρέπει να επιφέρουν μακροχρόνια βελτίωση στις χώρες της ΕΕ τόσο από κοινωνική όσο και από οικονομική άποψη, καθώς και να περιλαμβάνουν ολοκληρωμένα πακέτα μεταρρυθμίσεων και στιβαρών επενδυτικών μέτρων.

Τομείς χρηματοδότησης

Οι ευρωβουλευτές ζητούν το ποσό των 672,5 δισ. ευρώ σε επιχορηγήσεις και δάνεια να διατεθεί για τη χρηματοδότηση εθνικών μέτρων που στοχεύουν στην άμβλυνση των οικονομικών και κοινωνικών επιπτώσεων της πανδημίας, αρχής γενομένης από την 1η Φεβρουαρίου 2020.

Επιδιώκουν η χρηματοδότηση να είναι διαθέσιμη για τέσσερα έτη (αντί για τρία, όπως πρότεινε το Συμβούλιο) και οι κυβερνήσεις της ΕΕ να μπορούν να ζητούν έως και 20% προχρηματοδότηση για τα σχέδια ανάκαμψης και ανθεκτικότητας, αντί του προτεινόμενου 10%, ώστε να μπορούν να αντιδρούν ταχύτερα και να κάνουν περισσότερα.

Διαφάνεια και επικοινωνία

Και οι δύο επιτροπές του Κοινοβουλίου ζήτησαν από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή (ως αρμόδια για την εφαρμογή του μηχανισμού) να λογοδοτεί στο ΕΚ, μεταξύ άλλων υποβάλλοντας έκθεση δύο φορές το χρόνο, στην οποία θα περιγράφεται ο τρόπος υλοποίησης των στόχων και των οροσήμων, καθώς και τα ποσά που καταβάλλονται σε κάθε χώρα της ΕΕ.

Τόνισαν επίσης ότι οι δικαιούχοι θα πρέπει να διασφαλίσουν ότι οι δαπάνες στο πλαίσιο του μηχανισμού είναι ορατές στο κοινό, χαρακτηρίζοντας σαφώς τα υποστηριζόμενα έργα ως «Πρωτοβουλία Ανάκαμψης της Ευρωπαϊκής Ένωσης».