Το αβέβαιο μέλλον, σύμφωνα με τα σχέδια κυβερνήσεων και επιστημόνων ανά τον κόσμο, τείνει να πάρει τη μορφή της «φυσαρμόνικας»· η κοινωνική και οικονομική ζωή θα… ανοιγοκλείνει με στόχο να κερδίζουν τα κράτη πολύτιμο χρόνο παίζοντας κρυφτό με τον πανδημικό ιό. Ηδη από το Σάββατο η χώρα μας μπήκε σε μια περίοδο καραντίνας, με ορίζοντα να πάρει ξανά ανάσες κανονικότητας σε τρεις εβδομάδες.
Ουδείς όμως είναι σε θέση να πει με βεβαιότητα εάν η μίνι (εφόσον δεν λάβει παράταση) καραντίνα θα αποτελέσει μία ακόμα παρένθεση ή θα μετατραπεί σε… αλυσίδα παρενθέσεων ανάμεσα στις οποίες θα μεσολαβούν περίοδοι κανονικότητας έως ότου το πολυπόθητο εμβόλιο (ή, καλύτερα, εμβόλια) μετατρέψουν την εποχή της πανδημίας σε μια μακρά, πλην όμως «κλειδωμένη» παρένθεση στην ιστορία της ανθρωπότητας.
Να παραμείνει υπό έλεγχο η κατάσταση
Πρώτος στόχος του σύντομου lockdown είναι η προάσπιση της δημόσιας υγείας, με τον καθηγητή Λοιμωξιολογίας Σωτήρη Τσιόδρα να επαναλαμβάνει σε κάθε ευκαιρία ότι «είμαστε οπαδοί της ζωής». Για να συμβεί όμως αυτό, είναι αναγκαίο να «σβήσει» η εστία στη Βόρεια Ελλάδα, να «πνιγούν» τα κύματα στην υπόλοιπη Περιφέρεια προτού προλάβουν να υψωθούν απειλητικά και να παραμείνει υπό έλεγχο η κατάσταση στην Αττική ώστε να αρχίσουν να αποσυμφορίζονται σταδιακά τα νοσοκομεία.
Και παρότι οι ειδικοί τόσο στη χώρα μας όσο και ανά τον κόσμο δηλώνουν πιο έμπειροι – καθώς το πείραμα της περασμένης άνοιξης είναι πλέον δοκιμασμένο -, παραμένουν επιφυλακτικοί για εκείνα που θα ακολουθήσουν.
Εκτός όμως από τον θεραπευτικό σκοπό του lockdown ώστε να ανακάμψει το ΕΣΥ που εξελίσσεται στον… μεγάλο ασθενή, η δεύτερη εθνική καραντίνα λαμβάνει και τον χαρακτήρα μιας προληπτικής παρέμβασης που πιθανόν να προσφέρει… ανάσα στη γιορτινή περίοδο.
Πώς θα μοιάζουν τα Χριστούγεννα
«Εκτιμούμε ότι τρεις εβδομάδες θα είναι αρκετές, και ελπίζουμε και ευχόμαστε να γίνει αυτό. Αυτό δεν σημαίνει ότι από Δεκέμβριο θα επανέλθουμε σε μια κανονικότητα. Θα πρέπει να ξανανοίγουμε την οικονομία με πολύ μεγάλη προσοχή και με πολύ μεγάλη υπευθυνότητα, για να μπορέσουμε να έχουμε Χριστούγεννα τα οποία θα μοιάζουν, έστω, με αυτό το οποίο είχαμε, ξέραμε και ζούσαμε κάθε χρόνο» ήταν τα λόγια του πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη την περασμένη Πέμπτη, αιτιολογώντας την ανάγκη της επιστροφής στην περίοδο «Μένουμε Σπίτι».
Σύμφωνα με τους επιδημιολόγους, η κατάσταση θα κριθεί και πάλι διαχειρίσιμη εάν οι «σκληροί δείκτες» πέσουν σε επίπεδα αντίστοιχα με εκείνα που καταγράφονταν στις αρχές Οκτωβρίου – όταν τα κρούσματα ήταν τριψήφια και κυμαίνονταν περίπου στα 400 και οι διασωληνωμένοι δεν ξεπερνούσαν τους 100.
Εως τότε όμως τα νοσοκομεία θα συνεχίσουν να ασφυκτιούν, με στελέχη του χώρου να καταλήγουν σε δυσοίωνες εκτιμήσεις για τον αριθμό των θανάτων που θα ακολουθήσουν αλλά και τις σκηνές «πολέμου» που αναμένεται να κατακλύσουν το ΕΣΥ.
Ετσι, στην περίπτωση που στα τέλη Νοεμβρίου ή έστω στα μέσα Δεκεμβρίου ο αριθμός ημερήσιων κρουσμάτων μειωθεί δραματικά και ο συναγερμός στα νοσοκομεία επιστρέψει στο «πορτοκαλί», πιθανότατα να αρχίσουν σταδιακά να ξεκλειδώνουν ένας- ένας οι οικονομικοί τομείς της χώρας.
Δραστηριότητες που «θρέφουν» τον ιό
Οι έλληνες επιστήμονες αισθάνονται σε κάθε περίπτωση πιο προετοιμασμένοι σε σχέση με το παρελθόν, καθώς έχουν πλέον στα χέρια τους σημαντικά «εργαλεία» παρατήρησης και μαθηματικά μοντέλα που αποτυπώνουν ποιες ανθρώπινες δραστηριότητες «θρέφουν» και συνεπακόλουθα «φουντώνουν» τον πανδημικό ιό.
Ειδικότερα μελέτη που συνυπογράφουν ο Σωτήρης Τσιόδρας, η Βάνα Σύψα και ο Δημήτριος Παρασκευής, που είναι μέλη της Επιτροπής Εμπειρογνωμόνων, αλλά και ο Σωτήριος Ρούσσος, ο Θεόδωρος Λύτρας και ο Αγγελος Χατζάκης, χαρτογραφεί σε βάθος το αποτύπωμα κάθε μέτρου ξεχωριστά, προσφέροντας πολύτιμες πληροφορίες για τη στρατηγική που πρέπει να ακολουθηθεί κατά τη διάρκεια και μετά την καραντίνα.
Σύμφωνα λοιπόν με τα συμπεράσματα των ειδικών, κατά το πρώτο lockdown το κλείσιμο των σχολείων επέδρασε κατά 18,5%, οι εργασιακοί περιορισμοί κατά 10,3% και οι περιορισμοί των δραστηριοτήτων στον ελεύθερο χρόνο κατά 24,1%. Το σύνολο όμως των παρεμβάσεων αυτών απέδωσε κατά 81%, μειώνοντας δραματικά τον Rt από το 2,38 κάτω του 1.
Εντούτοις ο περιορισμός που φαίνεται να λειτούργησε όπως το «χειρόφρενο» στη διασπορά του ιού ήταν το lockdown στις κοινωνικές συναναστροφές, οι οποίες κατά την περίοδο της πρώτης περιόδου «Μένουμε Σπίτι» συρρικνώθηκαν κατά 86,9%.
Μέτρα και αποτελεσματικότητα
Παράλληλα, οι έλληνες επιστήμονες έβαλαν στο… μικροσκόπιο και την αποτελεσματικότητα άλλων μέτρων, όπως είναι για παράδειγμα η τηλεργασία, διαπιστώνοντας ότι αποτελεί ακόμα έναν σημαντικό «σύμμαχο».
Αντίστοιχα, από τις ιχνηλατήσεις και τις επιδημιολογικές αναλύσεις έχει διαπιστωθεί ότι το λιανεμπόριο αποτελεί «αθώο» πεδίο κοινωνικής και οικονομικής δραστηριότητας, εφόσον τηρούνται πιστά τα μέτρα.
Συνεπώς, τα παραπάνω συμπεράσματα θα λειτουργήσουν ως «πυξίδα» για εκείνα που θα ακολουθήσουν εφόσον επιτευχθεί ο στόχος και αρθεί το lockdown. Σε κάθε περίπτωση, σημείο προβληματισμού παραμένει η νυχτερινή ζωή, δεδομένου ότι παρότι έχει διαπιστωθεί πως αποτελεί πυρήνα υπερμετάδοσης, ο παρορμητισμός των νέων και η ανάγκη να γευθούν την ελευθερία ισοπεδώνουν τους αυστηρούς κανόνες εν μέσω πανδημίας.
Ωστόσο σε μια περίοδο αβεβαιότητας, ακόμα κι αν το θετικό σενάριο της σταδιακής επιστροφής στην κανονικότητα επαληθευτεί, το αμέσως επόμενο ερώτημα που γεννάται είναι πόσο θα διαρκέσει η νέα περίοδος… χάριτος προτού τα αντανακλαστικά των πολιτών χαλαρώσουν και ο SARS-CoV-2 ξεκινήσει εκ νέου το ανελέητο σφυροκόπημά του.
Προς διαδοχικές καραντίνες
Πατώντας τον διακόπτη του κυκλώματος μετάδοσης, η κυβέρνηση, σε συνεργασία με το επιστημονικό προσωπικό της χώρας, επιχειρεί να σταματήσει το… βραχυκύκλωμα στο ΕΣΥ.
Ο όρος «Circuit Breaker» υιοθετήθηκε πρόσφατα στη Βρετανία για να περιγράψει το μοντέλο του περιορισμένου χρονικά lockdown που επιβλήθηκε στα μέσα Οκτωβρίου στη Βόρεια Ιρλανδία, καθώς (και εκεί) οι αντοχές του συστήματος υγείας λύγισαν.
Σύμφωνα με τους υποστηρικτές του, το σύστημα ενός shutdown με ημερομηνία λήξης έχει πολλά πλεονεκτήματα: κερδίζεται πολύτιμος χρόνος ώστε τα νοσοκομεία να ανακτήσουν τις δυνάμεις τους, ενώ παράλληλα οι ειδικοί εκτιμούν ότι η συμμόρφωση των πολιτών θα είναι δυναμικότερη, καθώς υπάρχει φως στο τούνελ των περιορισμών.
Αλλοι παρομοιάζουν τον «διακόπτη» με «κουμπί επαναφοράς», καθώς στόχος είναι η επιστροφή σε ένα ευνοϊκότερο επιδημιολογικό παρελθόν. Σύμφωνα με μελέτη που έχει στη διάθεσή της η κυβέρνηση της Ουαλίας, δύο εβδομάδες κοινωνικής και οικονομικής «σίγασης» μπορεί να γυρίσουν το επιδημιολογικό ημερολόγιο πίσω ακόμα και κατά 28 ημέρες.
Το παράδειγμα της Αγγλίας
Παράλληλα, μειώνοντας τις μεταδόσεις στην κοινότητα σώζονται ανθρώπινες ζωές. Ειδικότερα και σύμφωνα με εκτιμήσεις του Graham Medley, καθηγητή του Τμήματος Υγιεινής και Τροπικής Ιατρικής του London School, «το κλείδωμα δύο εβδομάδων θα μείωνε τους θανάτους στην Αγγλία από 79.800, σύμφωνα με τις υπάρχουσες προβλέψεις, σε 39.300».
Εντούτοις η επιτυχία του εγχειρήματος δεν έχει επιβεβαιωθεί. Συνεπώς και σε ό,τι αφορά τη χώρα μας δεν είναι ακόμη σαφές εάν η διάρκεια της τρέχουσας εθνικής καραντίνας θα χρειαστεί να παραταθεί. «Αν αντιμετωπίζεις μια εκθετική αύξηση, «πρέπει να λάβεις μέτρα για να κόψεις το κύκλωμα». Εκτιμούμε και ευχόμαστε ότι οι τρεις εβδομάδες του lockdown θα είναι αρκετές. Αυτό δεν σημαίνει ότι θα έρθουμε σε μια πλήρη κανονικότητα. Η οικονομία θα ανοίξει με μεγάλη προσοχή» ήταν η απάντηση του Πρωθυπουργού σε σχετική ερώτηση.
Ο ίδιος δε άφησε ανοιχτό το ενδεχόμενο να ενεργοποιηθεί εκ νέου το «κουμπί», εφόσον ο πανδημικός ιός επανέλθει δυναμικά, παραδεχόμενος ότι «κανείς δεν μπορεί να προβλέψει τι θα γίνει».
Διπλασιάστηκαν τα πρόστιμα για τους παραβάτες
Για να θωρακιστεί η χώρα, διευκρινίσεις και αυστηρές συστάσεις για τις μετακινήσεις κατά τη διάρκεια του lockdown έδωσε ο υφυπουργός Πολιτικής Προστασίας Νίκος Χαρδαλιάς, ο οποίος τόνισε πως τα πρόστιμα για τις παραβάσεις έχουν διπλασιαστεί.
Συγκεκριμένα, στα 300 ευρώ, αντί για 150 ευρώ, ανέρχεται από χθες το πρόστιμο για τις άσκοπες μετακινήσεις των πολιτών. Ο υφυπουργός ανέφερε πως οι έλεγχοι της Αστυνομίας θα είναι «σαρωτικοί», ζητώντας από τους πολίτες να περιορίσουν τις μετακινήσεις τους στο απολύτως αναγκαίο, ειδικότερα κατά τις βραδινές ώρες.
Αναμένονται «μαύρες ειδήσεις» τις επόμενες ημέρες
Τα στοιχεία είναι αδιαμφισβήτητα, αποκαλύπτοντας την επιθετική φύση του πανδημικού ιού: Τον Οκτώβριο σημειώθηκαν 20.365 νέα κρούσματα. Κατά την ίδια περίοδο 233 ασθενείς έχασαν τη μάχη για τη ζωή τους.
Τις πρώτες πέντε ημέρες του Νοεμβρίου – το χρονικό διάστημα δηλαδή στο οποίο εστίασαν τα μέλη της Επιτροπής Εμπειρογνωμόνων για να καταλήξουν στην εισήγησή τους – προστέθηκαν 10.556 θετικοί στον νέο κορωνοϊό.
Ωστόσο τα δεδομένα δεν είναι ικανά να περιγράψουν τα όσα διαδραματίζονται στα νοσοκομεία. Μόνο την περασμένη Πέμπτη έγιναν 295 νέες εισαγωγές στα νοσηλευτικά ιδρύματα της χώρας. Το ίδιο βράδυ ο απολογισμός ξεδίπλωνε τη δυσβάστακτη πλέον πίεση που υφίσταται το υγειονομικό σύστημα: ο αριθμός των ασθενών που νοσηλεύονταν έφτανε για πρώτη φορά τους 1.750, εκ των οποίων οι 201 διασωληνωμένοι.
Την επομένη, στο σύνολο των νοσηλευομένων προστέθηκαν επιπλέον 150, με τα αρνητικά ρεκόρ να διαδέχονται το ένα το άλλο.
Μοιραία, τις επόμενες ημέρες η καθημερινότητα αναμένεται να κατακλυστεί από τις «μαύρες» ειδήσεις που γεννά η πανδημία, καθώς το κύμα δεν έχει φτάσει ακόμη στην κορύφωσή του, με αποτέλεσμα ο φαύλος κύκλος εισαγωγών και διασωληνώσεων να συνεχιστεί με δραματικούς ρυθμούς.
Αρκεί κανείς να αναλογιστεί ότι οι ειδικοί στη χώρα μας έχουν υπολογίσει πως το 14% των θετικών κρουσμάτων θα χρειαστούν νοσηλεία, εκ των οποίων οι δύο στους δέκα θα αναπτύξουν σοβαρές επιπλοκές, με αποτέλεσμα να περάσουν την πόρτα της Εντατικής. Ωστόσο από αυτούς μόλις το 30% θα επιβιώσει.
Σύμφωνα πάντως με τους επιδημιολόγους και τους λοιμωξιολόγους, το κέντρο απορρύθμισης εντοπίζεται στη Θεσσαλονίκη, καθώς το κύμα μεταδόσεων προκάλεσε εκθετική αύξηση στη ζήτηση υπηρεσιών υγείας.
Συνυπολογίζοντας δε ότι κατά την πρεμιέρα της καραντίνας υπήρχαν μόλις 40 διαθέσιμες κλίνες ΜΕΘ-COVID στις δύο μεγαλύτερες πόλεις της χώρας, η κατάσταση είναι ανελαστική.
Τροπολογία για επίταξη κλινών ΜΕΘ
Υπό τις ασφυκτικές αυτές συνθήκες το υπουργείο Υγείας κατέθεσε τροπολογία, στην οποία προβλέπεται επίταξη κλινών ΜΕΘ από τον ιδιωτικό τομέα. Παράλληλα σε εξέλιξη βρίσκεται η προετοιμασία απλών κλινών σε κρεβάτια εντατικής θεραπείας με τη χρήση 500 φορητών αναπνευστήρων και μόνιτορ.
Εν τω μεταξύ ο καθηγητής Σωτήρης Τσιόδρας προειδοποιεί πως όταν η διασπορά του ιού είναι μεγάλη στην κοινότητα μοιραία θα χρειαστούν νοσηλεία σε εντατική θεραπεία και νεότεροι άνθρωποι.
«Εχουμε έναν μέσο όρο νέων εισαγωγών τις τελευταίες επτά ημέρες που ξεπερνάει τις 170 ανά ημέρα. Πολύ υψηλά. Μια εκθετική αύξηση του αριθμού εισαγωγών στα νοσοκομεία η οποία θα πιέσει αφόρητα το Σύστημα Υγείας, και αυτό το συζητήσαμε και χθες εκτεταμένα στην επιτροπή» εξήγησε πρόσφατα ο κ. Τσιόδρας.
Μοιραία οι εισαγωγές είναι περισσότερες από τα εξιτήρια. «Αλλος ένας δείκτης που δείχνει ότι θα πιεστεί αφόρητα το Σύστηµα Υγείας» υπογράμμισε ο καθηγητής, ιδίως εάν συνυπολογίσει κανείς ότι αυξάνεται ο αριθμός μεταδόσεων στους ηλικιωμένους, που είναι και οι πιο ευάλωτοι σε επιπλοκές.
Πανικός στα καταστήματα και στους δρόμους, σαν να μην υπάρχει αύριο
Η μεγαλύτερη κίνηση των τελευταίων δύο ετών καταγράφηκε την Πέμπτη και την Παρασκευή στην Αττική. Χιλιάδες Αθηναίοι έσπευσαν για να κάνουν τις αγορές τους σε καταστήματα στα οποία από χθες Σάββατο μπήκε «λουκέτο». Η Ερμού πλημμύρισε από κόσμο που βγήκε για τα τελευταία ψώνια πριν από την εφαρμογή των νέων περιοριστικών μέτρων. Τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης γέμισαν φωτογραφίες από τον κατάμεστο εμπορικό πεζόδρομο της Αθήνας. Ο Εμπορικός Σύλλογος Αθηνών μέχρι τις 15.30 της Παρασκευής κατέγραψε μεσοσταθμική αύξηση τζίρου της τάξης του 20% στα καταστήματα του κέντρου.
Συμφόρηση παντού
Συγκεκριμένα, σύμφωνα με στοιχεία του Κέντρου Διαχείρισης Κυκλοφορίας της Περιφέρειας Αττικής, στις 5.30 μ.μ. της Παρασκευής η κίνηση στους δρόμους έφτασε στο απόγειο. Σε σχέση με την προηγούμενη εβδομάδα ήταν αυξημένη κατά 33% και 15% παραπάνω από την περσινή παραμονή Χριστουγέννων, όπου παραδοσιακά παρατηρείται η πιο έντονη κίνηση του έτους.
Οπως ανέφερε ο υπεύθυνος του Κέντρου Διαχείρισης Κυκλοφορίας και σύμβουλος Οδικής Ασφάλειας της Περιφέρειας Αττικής Κίμων Λογοθέτης, την Παρασκευή παρατηρήθηκε συμφόρηση σχεδόν σε όλο το οδικό δίκτυο, τόσο στις κύριες οδικές αρτηρίες όσο και στους διαδημοτικούς δρόμους. «Διαδρομές εντός του Λεκανοπεδίου από τη μια πλευρά στην άλλη ίσως να ξεπέρασαν και τις δύο ώρες από τον βόρειο στον νότιο άξονα» τόνισε μιλώντας στο ΑΠΕ.
Εφυγαν για επαρχία
Χιλιάδες όμως ήταν και εκείνοι που αποφάσισαν το χρονικό διάστημα της καραντίνας να το περάσουν στην επαρχία και να αναχωρήσουν πριν από τις 6 το πρωί του Σαββάτου. Ενδεικτικά είναι τα στοιχεία σύμφωνα με τα οποία την Παρασκευή από τις 6 το πρωί έως τις 5 το απόγευμα προς Κόρινθο κατευθύνθηκαν 22.780 οχήματα (έναντι 17.428 την περασμένη Παρασκευή), ενώ προς Λαμία κινήθηκαν 21.216 οχήματα (έναντι 18.407 την περασμένη Παρασκευή). Συνολικά μόνο την Παρασκευή ως το απόγευμα είχαν εγκαταλείψει την πρωτεύουσα πάνω από 43.000 οχήματα. Επίσης την Τετάρτη είχαν φύγει από τις δύο εθνικές οδούς 36.571 οχήματα και την ίδια ημέρα την περασμένη εβδομάδα 31.270. Την Πέμπτη εγκατέλειψαν το κλεινόν άστυ από την Εθνική Οδό Αθηνών – Κορίνθου και την Εθνική Οδό Αθηνών – Λαμίας 47.731 οχήματα, ενώ την ίδια ημέρα την περασμένη εβδομάδα 30.123.
Τώρα μένει να δούμε εάν αυτή η κίνηση, τόσο εντός όσο και εκτός Αττικής, θα «καταγράψει» και αυξημένα κρούσματα SARS-CoV-2.
