Στην Αμερική, το 2012, όταν ο τυφώνας «Sandy»χτύπησε τις Ανατολικές Ακτές, ο Ερυθρός Σταυρός, σε συνεργασία με τον κυβερνητικό φορέα Safety.Data.gov, δημιούργησε μια εφαρμογή που βοήθησε τους ανθρώπους να επιλέξουν ασφαλείς τρόπους μετακίνησης αξιοποιώντας τα δεδομένα διάφορων δημόσιων φορέων.
Μέσα σε ένα μόνο Σαββατοκύριακο περισσότεροι από 700.000 άνθρωποι κατέβασαν την εφαρμογή και τη χρησιμοποίησαν για να φτάσουν στη δουλειά τους, στους αγαπημένους τους ή απλά σε έναν ασφαλέστερο προορισμό. Εκτοτε η εφαρμογή έχει χρησιμοποιηθεί σε αντίστοιχες περιπτώσεις φυσικών καταστροφών ανά τον κόσμο.
Στη χώρα μας, αν και δεν παρατηρούνται τέτοια φαινόμενα με την ίδια ένταση και την ίδια διάρκεια, η λειτουργία μιας τέτοιας εφαρμογής θα μπορούσε να διευκολύνει τους πολίτες στις πρόσφατες πλημμύρες που προκάλεσε ο μεσογειακός κυκλώνας «Ιανός». Αυτό που λείπει δεν είναι τα δεδομένα, όσο η αξιοποίησή τους, κάτι το οποίο σε πολλές χώρες αποτελεί μια πραγματικότητα με πρωτοπόρο την Αγγλία.
Τι συμβαίνει στην Ελλάδα
Στη χώρα μας η ευρωπαϊκή οδηγία για τα ανοιχτά δεδομένα ενσωματώθηκε έγκαιρα από τα τέλη του 2014. Παρ’ όλα αυτά δεν υπήρξε ουσιαστικά καμία πρωτοβουλία για τη νομοθέτηση των απαραίτητων εφαρμοστικών διατάξεων, με αποτέλεσμα ναι μεν να υπάρχουν αρκετά δεδομένα στην πλατφόρμα data.gov.gr, αλλά να μην αξιοποιούνται σωστά. Αυτό αποτελεί ενδεικτικό παράδειγμα των μεγάλων εκκρεμοτήτων που έχει η χώρα για να καλύψει την απόσταση με τις ψηφιακά προηγμένες χώρες.
Στη διαδικτυακή πύλη data.gov.gr έχουν αναρτηθεί μέχρι στιγμής περισσότερα από 10.500 σύνολα ανοιχτών δεδομένων από 340 φορείς, όπως υπουργεία, δήμους, αποκεντρωμένες διοικήσεις ή ακόμα και ανεξάρτητες αρχές, όπως ο Συνήγορος του Πολίτη. Ομως η πρόσβαση σε αυτά ή η αξιοποίησή τους δεν είναι λειτουργικές σε ικανοποιητικό βαθμό.
Τα ανοιχτά δημόσια δεδομένα δίνουν ώθηση στην ανάπτυξη πλήθους εφαρμογών για εύρεση στέγασης, εργασίας ή και αναψυχής, ενώ η αξιοποίησή τους οδήγησε ακόμη και σε εφαρμογές πρόβλεψης φυσικών καταστροφών
«Στη σύγχρονη ψηφιακή οικονομία τα δεδομένα αποτελούν την πρώτη ύλη για την ανάπτυξη. Τα καινοτόμα προϊόντα και οι υπηρεσίες που μπορεί να αναπτυχθούν με βάση τα δεδομένα που παράγει το Δημόσιο είναι αμέτρητα. Και βέβαια, μια πολιτική ανοιχτών δημόσιων δεδομένων βοηθάει και στη δημιουργία θέσεων απασχόλησης, αλλά και στη βελτίωση των δημόσιων υπηρεσιών προς πολίτες και επιχειρήσεις» λέει στο «Βήμα της Κυριακής» ο γενικός γραμματέας Ψηφιακής Διακυβέρνησης και Απλούστευσης Διαδικασιών Λεωνίδας Χριστόπουλος.
Η υπουργική απόφαση, μέσω της οποίας ορίστηκαν οι επιχειρησιακές και τεχνικές λεπτομέρειες για τη διάθεση ανοικτών δεδομένων από κρίσιμα μητρώα της ελληνικής δημόσιας διοίκησης, εκδόθηκε εν μέσω πανδημίας, ως μια «ενδιάμεση λύση» εν όψει της ενσωμάτωσης της νέας ευρωπαϊκής οδηγίας 2019/1024, η οποία έγινε πριν από περίπου έναν μήνα με την ψήφιση του Ν. 4727/2020 για την Ψηφιακή Διακυβέρνηση και τις Ηλεκτρονικές Επικοινωνίες.
Ταυτόχρονα επεκτείνεται η υποχρέωση της διάθεσης δεδομένων για περαιτέρω χρήση, τα οποία έχουν στην κατοχή τους δημόσιες επιχειρήσεις, ενώ εξακολουθούν να προστατεύονται ως προς τη διάθεσή τους δεδομένα που αφορούν θέματα όπως η εθνική ασφάλεια, η άμυνα, η δημόσια τάξη, η εξωτερική πολιτική, η ασφάλεια των πληροφοριακών συστημάτων ή η πνευματική ιδιοκτησία. «Πρέπει να τονίσω ότι προαπαιτούμενο σε όλες τις δράσεις που υλοποιούμε στο υπουργείο Ψηφιακής Διακυβέρνησης είναι η πλήρης τήρηση των αρχών προστασίας δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα. Βεβαίως, η στρατηγική μας είναι να μη μείνει η Ελλάδα πίσω σε αυτόν τον τομέα και να αποκομίσει τα μεγαλύτερα δυνατά οφέλη από τη νέα οικονομία της γνώσης» υπογραμμίζει ο κ. Χριστόπουλος.
Success stories στα οpen data
Η χρήση των open data εφαρμόζεται σε διάφορους τομείς διευκολύνοντας τη ζωή των πολιτών. Στον χώρο των μεταφορών, για παράδειγμα, υπάρχουν εφαρμογές που παρέχουν σε πραγματικό χρόνο πληροφορίες για τα δρομολόγια, τους κοντινότερους σταθμούς μετρό, ή ακόμα και για διαθέσιμους χώρους στάθμευσης γύρω από τα ΜΜΜ.
Σε διάφορες μητροπόλεις του κόσμου τα ανοιχτά δημόσια δεδομένα δίνουν ώθηση στην ανάπτυξη πλήθους οπτικοποιημένων εφαρμογών για εύρεση στέγασης, εργασίας ή και αναψυχής, προβάλλοντας σε κάθε ενδιαφερόμενο διαδραστικούς χάρτες με βάση τα προσωπικά τους κριτήρια.
Προχωρώντας ένα βήμα παρακάτω, η αξιοποίησή τους με τη βοήθεια της τεχνητής νοημοσύνης έχει οδηγήσει σε χρήσιμες εφαρμογές που θα προέβλεπαν ακόμα και ενδεχόμενες φυσικές καταστροφές μέσα από την επεξεργασία δεδομένων, όπως τα μετεωρολογικά, ακόμη και στην πρόληψη εγκληματικών πράξεων. Εφαρμογές τεχνητής νοημοσύνης που αναπτύχθηκαν στο Λος Αντζελες, στη Σάντα Κρουζ και στην Αγγλία αξιοποίησαν δεδομένα σχετικά με διαρρήξεις σπιτιών και κλοπές αυτοκινήτων.
Ο αλγόριθμος εντόπισε με ακρίβεια τις περιοχές όπου είναι πιθανό να προκύψουν περιστατικά στο μέλλον με βάση τόσο τα χρονικά όσο και τα χωρικά περιστατικά των εγκλημάτων και τη συχνότητά τους, με αποτέλεσμα να ληφθούν προληπτικά μέτρα από την αστυνομία και να προκύψει σημαντική μείωση των εγκληματικών ενεργειών.
Απειρες δυνατότητες αξιοποίησης
Στη Φινλανδία δημιουργήθηκε εφαρμογή που αξιοποιεί ανοιχτά δεδομένα, η οποία βοηθά ανθρώπους με ολική απώλεια ή προβλήματα όρασης να πλοηγηθούν ευκολότερα στον δρόμο δίνοντάς τους φωνητικές οδηγίες για πιθανά εμπόδια και κινδύνους. Τo «BlindSquare» είναι η πιο ευρέως προσβάσιμη εφαρμογή GPS στον κόσμο που αναπτύχθηκε για αυτούς τους ανθρώπους.
Τι ισχύει
Ο νόμος για την Ψηφιακή Διακυβέρνηση και τις Ηλεκτρονικές Επικοινωνίες έθεσε τις βάσεις για την ανάπτυξη εφαρμογών Τεχνητής Νοημοσύνης μέσω της αξιοποίησης open data προβλέποντας:
Ανωνυμοποιημένη και ελεύθερη διάθεση δημοσίων εγγράφων από την ανάρτηση, δημοσίευση ή την αρχική τους διάθεση.
Δωρεάν διάθεση των εγγράφων των δημοσίων φορέων μέσω του gov.gr ή της ιστοσελίδας του φορέα.
