Κάθε ιστορική στιγμή έχει τα δικά της χαρακτηριστικά και κάθε χώρα επίσης. Οι περίοδοι των μεγάλων αναταραχών καθορίζονται από τη διαπάλη μεταξύ των ηγεμονικών δυνάμεων. Αυτών που αναδύονται με τις εκάστοτε κατεστημένες.
Σε όλες τις περιπτώσεις η τεχνολογία, η δημογραφική εξέλιξη, η διακυβέρνηση, η επιστήμη, η ευρωστία της οικονομίας κ.α. καθορίζουν τις εξελίξεις. Και συνήθως συνοδεύονται από αναταραχές, πολέμους, ακόμη και παγκόσμιους.
Κλασικό παράδειγμα είναι η περίπτωση της Κίνας του 18ου αιώνα που εκτοπίστηκε από την ηγεμονική θέση που κατείχε για αιώνες από την Μεγάλη Βρετανία.
Έτσι και η εποχή μας βρίσκεται στην αρχή μιας μεγάλης αλλαγής στην ιεραρχία των ηγεμονικών δυνάμεων. Όλες οι προβολές μελετών που διεξάγουν δεξαμενές σκέψης και υπηρεσίες ασφαλείας προβλέπουν ότι σε βάθος χρόνου Κίνα και Ινδία, θα εκτοπίσουν τις ΗΠΑ και την Ε. Ένωση από τις πρώτες θέσεις της νέας τάξης πραγμάτων.
Την Τρίτη θα πραγματοποιηθούν οι εκλογές στις ΗΠΑ. Προεδρικές, αλλά και εκλογές για το Κογκρέσο, τη Βουλή των αντιπροσώπων, και Κυβερνητών. Όλες οι προβλέψεις δείχνουν ότι οι Δημοκρατικοί θα κατακτήσουν την εξουσία. Όμως τι περιθώρια υπάρχουν για αλλαγές υπό το πρίσμα της διαπάλης για την «πρωτιά»; Τι ρόλο μπορεί να παίξει μια στιγμή, οι εκλογές της 3/11, στη μακροχρόνια διαδικασία που περιγράψαμε;
Η εποχή Ντόναλντ Τραμπ
Η περίοδος Τραμπ σφραγίστηκε από την πολωτική εσωτερική πολιτική και το κενό που άφησε η στροφή στον απομονωτισμό. Ο κ. Τραμπ υπήρξε και είναι ο καταλύτης ενός συστήματος που εδώ και χρόνια αντιμετωπίζει την εκτόπισή του από την αδιαμφισβήτητη θέση του ως μοναδικής υπερδύναμης μετά τη διάλυση της ΕΣΣΔ.
Όπως είπαμε στην αρχή, νέες δυνάμεις αναδύονται και διεκδικούν, αν όχι την «πρωτιά», πάντως την επιβολή ενός πολυπολικού συστήματος.
Εδώ και χρόνια οι πολιτικές των ΗΠΑ στηρίχτηκαν στην επικυριαρχία που κληρονόμησαν στην διάρκεια του παγκόσμιου πολέμου με τα οπλικά τους συστήματα και την άνθιση της οικονομίας. Όμως το ίδιο το σύστημα δημιούργησε τις συνθήκες της φθοράς του.
Σίγουρα, τα πρώτα χρόνια οι εξαγωγές αύξησαν τον αμερικανικό πλούτο, ο πλούτος όμως συγκεντρώνεται σε όλο και λιγότερους, ενώ η κατανομή του στην κοινωνία δημιούργησε χάσμα κοινωνικό, και δεν κατάφερε να προσφέρει τις απαραίτητες για τη ισορροπία μιας Δημοκρατίας κοινωνικές υπηρεσίες. Με την απρόσμενη υγειονομική κρίση, ακόμη και όσοι από την μεσαία τάξη είχαν ιδιωτική ασφάλιση βρέθηκαν σε απελπιστική κατάσταση. Και να μην ξεχνάμε τα εκατομμύρια των ανασφάλιστων, ακόμη και με την μεταρρύθμιση Ομπάμα.
Ταυτόχρονα, δόθηκε η ευκαιρία σε άλλα κράτη να επωφεληθούν από το άνοιγμα των συνόρων στο εμπόριο, με την Κίνα να παίρνει την εκδίκησή της δυο αιώνες μετά τον πόλεμο του οπίου.
Μια γρήγορη ματιά, σε σχέση με τις δυνάμεις που διαγκωνίζονται, ίσως μας δώσει καθαρότερη εικόνα για το τι μπορούμε να περιμένουμε μετά τις εκλογές.
Η Κίνα και η απομόνωσή της
Καθώς οδεύει προς την κορυφή με ένα σταθερό και ελεγχόμενο καθεστώς, εμφανίζει σημάδια απομόνωσης. Η αμερικανική κυβέρνηση βρέθηκε αντιμέτωπη με ένα θηριώδες εμπορικό έλλειμα χωρίς να τηρούνται από την πλευρά της Κίνας οι υποχρεώσεις που επιβάλει το διεθνές εμπόριο μέσω την πολιτική ου Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου, με αποτέλεσμα του εμπορικού πολέμου. Παράλληλα στην γειτονιά της -Χονγκ Κονγκ, θάλασσα της Νότιας Κίνας- η συμπεριφορά της είναι πολεμική. Αλλά και στην Ευρώπη προκαλεί ανησυχία με τις επιθετικές εξαγορές τεχνολογικών επιχειρήσεων, αλλά με τις συμμαχίες που συνάπτει μέσω της δημιουργίας του νέου δρόμου του μεταξιού.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση, ο αδύναμος κρίκος
Η πολιτική της Ένωσης στην αντιμετώπιση των οικονομικών επιπτώσεων της πανδημίας, απέδειξε ότι ακόμη και αν δεν υπήρχε θα έπρεπε ‘’ να την εφεύρουμε’’. Όμως η αποχώρηση της Μ. Βρετανίας, οι διαμάχες μεταξύ κρατών-μελών (Ουγγαρία, Πολωνία), η έλλειψη αυτόνομης αμυντικής ισχύος, η γήρανση του πληθυσμού της και η ανησυχία για την διαδοχή της κ. Μέρκελ από τον κ. Μέρτς δίνουν μια εικόνα θολή στο αν θα μπορέσει να παραμείνει στην κορυφή, μια και προϋπόθεση για να διατηρήσει την θέση της είναι όχι απλά να μείνει ενωμένη, αλλά και να την εμβαθύνει
Ινδία σε εσωστρέφεια
Από την εποχή που ανέλαβε την εξουσία ο κ. Μόντι η θρησκευτική διαμάχη εντάθηκε και πολλοί φοβούνται επεισόδια με την άλλη πυρηνική δύναμη, το Πακιστάν.
Η επιφυλακτική Ρωσία
Παρά το γεγονός ότι η μεγάλη χώρα είναι εξαιρετικά αδύναμη οικονομικά, περιλαμβάνεται στην λίστα των ηγεμονικών δυνάμεων. Όχι μόνο λόγω του ισχυρού πυρηνικού οπλοστασίου της, αλλά και γιατί είναι η μεγαλύτερη σε έκταση χώρα με σύνορα από την Ευρώπη μέχρι την Άπω Ανατολή. Μετά την προσάρτηση της Κριμαίας και τις κυρώσεις σε βάρος της, ακολουθεί μια μετριοπαθή πολιτική, προστατεύοντας όμως τα συμφέροντά της από άλλες δυνάμεις που προσπαθούν να καλύψουν το κενό που άφησε ο νεοπροστατευτισμός των ΗΠΑ, κυρίως με διπλωματικά μέσα.
Τι θα σημάνει πιθανή νίκη του Μπάιντεν
Παράλληλα σε όλα τα μήκη και τα πλάτη μαίνονται συγκρούσεις κάθε είδους.
Το συμπέρασμα μετά από τα προηγούμενα είναι ότι οι Αμερικανικές εκλογές πολύ λίγο θα επηρεάσουν μια διαδικασία που έχει αρχίσει χρόνια πριν και θα διαρκέσει.
Παρ΄όλα αυτά η σχεδόν βέβαιη νίκη των Δημοκρατικών, ίσως λειάνουν τον βίαιο εσωτερικό διχασμό της χώρας. Η εξωτερική πολιτική πάλι στον χώρο της Μεσογείου και του Κόλπου δεν θα αλλάξει δραματικά και η ειρηνευτικές επιτυχίες της σημερινής διοίκηση θα ενταθούν. Οι σχέσεις με την Ευρώπη και η στήριξη των διεθνών οργανισμών -ΟΗΕ, ΠΟΥ, ΠΟΕ, ΝΑΤΟ κλπ θα ενισχύσουν τον ειρηνευτικό ρόλο της υπερδύναμης προς όφελος όλων μας.
Όμως αυτό που κατά κύριο λόγο θα παίξει ρόλο στην διατήρηση των ΗΠΑ ως υπερδύναμης, είναι η οικονομική και κοινωνική πολιτική που θα ασκηθεί υπέρ των στρωμάτων που βρίσκονται στα όρια της φτώχειας, έρμαια των υποφορολογούμενων υπερπλούσιων Αμερικανών «φίλων».
Αντώνης Τριφύλλης, μέλος της διαΝΕΟσις και του ΕΛΙΑΜΕΠ, πρώην στέλεχος της Ε.Ε.
