Dr Μπουκοβίνας Ιωάννης MD, PhD, PharmaD / Παθολόγος – Ογκολόγος, Επιστημονικά Υπεύθυνος Ογκολογικού Τμήματος Βιοκλινικής / Προέδρος ΕΟΠΕ
Το ηπατοκυτταρικό καρκίνωμα (ΗΚΚ) είναι η κύρια κακοήθεια του ήπατος και παγκόσμια δεδομένα τον κατηγοριοποιούν ως την πέμπτη πιο κοινή αιτία θανάτου από καρκίνο για τους άνδρες και ως την έβδομη πιο κοινή αιτία θανάτου από καρκίνο στις γυναίκες. Το συνολικό ποσοστό θνησιμότητας υπερδιπλασιάστηκε από το 1980 και μετά.
Πολλοί ασθενείς με ΗΚΚ είναι ασυμπτωματικοί κατά τη στιγμή της διάγνωσης ή ανακαλύφθηκαν τυχαία οι όγκοι τους κατά την απεικόνιση για άσχετους λόγους. Σε έναν ασθενή με γνωστή κίρρωση, η μείωση της ηπατικής λειτουργίας θα πρέπει να αυξήσει την κλινική υποψία για ανάπτυξη ΗΚΚ. Ωστόσο, η έλλειψη γνωστής χρόνιας ηπατικής νόσου, δεν αποκλείει την πιθανότητα ΗΚΚ. Συχνά, οι ασθενείς εκτέθηκαν σε έναν από τους υποκινούμενους παράγοντες κινδύνου, όπως ο HCV, δεκαετίες νωρίτερα και απλά δεν είχαν αναγνωρισμένη χρόνια ηπατική νόσο. Το 25% των ασθενών δεν έχουν ιστορικό κίρρωσης ή παράγοντες κινδύνου για αυτήν.
Οι περισσότερες περιπτώσεις HKK οφείλονται σε χρόνια ηπατική νόσο που προκύπτει από χρόνια HCV ή HBV ή από καταστάσεις όπως χρόνια χρήση αλκοόλ, μεταβολικό σύνδρομο και μολυσματικές ασθένειες (συμπεριλαμβανομένου του ιού HIV). Η συνδυασμένη δε κατάχρηση αλκοόλ και η λοίμωξη από τον ιό της ηπατίτιδας θέτει τους ανθρώπους σε υψηλότερο κίνδυνο κίρρωσης και HKK.
Τα πιο συνηθισμένα συμπτώματα του HKK περιλαμβάνουν τα ακόλουθα: κοιλιακό άλγος, απώλεια βάρους, αδυναμία, κοιλιακό πρήξιμο (ασκίτης) και ίκτερο. Ένα επιπλέον 1-3% των ασθενών παρουσίασαν αρχικά συμπτώματα που σχετίζονται με μεταστατική νόσο, συμπεριλαμβανομένου του σωματικού πόνου στη σπονδυλική στήλη ή στους γοφούς. Στην αρχή της νόσου τα περισσότερα από αυτά τα συμπτώματα απουσιάζουν και εκτίθενται μόνο στα τελευταία στάδια της νόσου.
Ο στόχος ενημερωτικής δράσης για τον καρκίνο θα πρέπει να είναι η ευαισθητοποίηση του γενικού πληθυσμού αλλά κυρίως των ομάδων υψηλού κινδύνου με σκοπό τη διάγνωση της νόσου σε πρώιμο στάδιο όταν υπάρχουν τρόποι θεραπείας και μπορούν να αυξήσουν τη συνολική επιβίωση. Η κύρια θεραπεία είναι η χειρουργική εκτομή ή η μεταμόσχευση ήπατος, ανάλογα με το αν ο ασθενής είναι κατάλληλος υποψήφιος για μεταμόσχευση. Ωστόσο, στους περισσότερους ασθενείς με ΗΚΚ η διάγνωση καθυστερεί, αποκλείοντας έτσι τους ασθενείς από οριστική χειρουργική εκτομή. Τότε ο ασθενής οδηγείτε σε επιλογές θεραπειών όπως οι τοπικοπεριοχικές θεραπείες και η συστηματικές θεραπείες με τις στοχεύουσες θεραπείες και την ανοσοθεραπεία να είναι διαθέσιμες.
Η Εταιρεία Ογκολόγων Παθολόγων Ελλάδος έχει μεταφράσει και αναρτήσει στο site της (www.hesmo.gr) οδηγίες για τους ασθενείς με ΗΚΚ, με σκοπό να πληροφορηθούν έγκυρα όλα τα δεδομένα που τους αφορούν σε απλή γλώσσα και με ερμηνεία του ιατρικού λεξιλογίου.
Καμία στρατηγική θεραπείας δεν μπορεί να εφαρμοστεί σε όλους τους ασθενείς με HKK από έναν ειδικό μόνο του. Η νόσος αυτή απαιτεί μια διεπιστημονική προσέγγιση για την προσαρμογή ενός εξατομικευμένου σχεδίου διαχείρισης με βάση το μέγεθος του όγκου, την έκταση της μετάστασης, τη σοβαρότητα της ηπατικής λειτουργίας, τις συνοσηρότητες, την λειτουργική κατάσταση του ασθενή, τα συμπτώματα που σχετίζονται με τον καρκίνο, αλλά και την επιθυμία του ασθενή. Τα βασικά μέλη του διεπιστημονικού συμβουλίου για τον καρκίνου του ήπατος περιλαμβάνουν χειρουργούς ήπατος, ηπατολόγους / γαστρεντερολόγους, ογκολόγους, ακτινολόγους, επεμβατικούς ακτινολόγους και παθολόγους.
Για την Ελλάδα από τα στοιχεία του παγκόσμιου οργανισμού υγείας o HKK είναι ο δωδέκατος σε συχνότητα καρκίνος με σχεδόν 1600 νέα περιστατικά. Τα στοιχεία αυτά είναι βασισμένα σε στατιστικά μοντέλα, αφού στην χώρα μας συνεχίζουμε να μην έχουμε επίσημη καταγραφή νεοπλασιών.
Η Εταιρεία Ογκολόγων Παθολόγων Ελλάδος σκοπεύει με τη συνοδοιπορία της Ελληνικής Εταιρείας Μελέτης Ήπατος, να λειτουργήσουν ένα αρχείο καταγραφής ασθενών με ηπατοκυτταρικό καρκίνωμα από τη διάγνωση έως το τέλος της ζωής, ώστε να εξαχθούν δεδομένα πραγματικού κόσμου για την Ελλάδα. Αυτό θα βοηθήσει την έρευνα για το ΗΚΚ καθώς και την ανάλυση δεδομένων κόστους-αποτελεσματικότητας για τις στρατηγικές παρακολούθησης και θεραπείας ασθενών με κίρρωση και καρκίνο αντίστοιχα.
