Αντιμέτωπη με ένα μεγάλο κοινωνικό πρόβλημα, την ανοιχτή πληγή των εκκρεμών αιτήσεων συνταξιοδότησης 165.562 απόμαχων της εργασίας προερχομένων από όλους τους τομείς της οικονομίας, που περιμένουν 18 μήνες (κατά μέσο όρο) για να πάρουν τη σύνταξή τους, βρίσκεται η κυβέρνηση.
Παρά τις τεράστιες προσδοκίες που δημιουργήθηκαν για ταχεία απονομή των συντάξεων με τη μετάβαση των Ταμείων στην ψηφιακή εποχή, τώρα οι επιτελείς του Μαξίμου διαπιστώνουν ότι βρίσκονται ενώπιον μιας κατάστασης που δεν επιλύεται αλλά, αντίθετα, επιδεινώνεται καθώς κάθε μήνα προστίθενται στο «στοκ» των εκκρεμών υποθέσεων συνταξιοδότησης 3.000 έως 5.000 αιτήματα.
«Το Βήμα της Κυριακής» αποκαλύπτει σήμερα την τελευταία απογραφή Ιουνίου 2020 με συγκριτικά στοιχεία από το 2014, ενώ έχει στη διάθεσή του όλα τα στοιχεία για το τρίμηνο Ιουλίου-Αυγούστου-Σεπτεμβρίου που δείχνουν ότι η κατάσταση επιδεινώνεται, τα οποία όμως ενσωματώνονται σταδιακά στις «ληξιπρόθεσμες απαιτήσεις από το Δημόσιο» με την πάροδο 90 ημερών.
«Γόρδιος δεσμός»
Παράλληλα αποκαλύπτει ότι πέραν του υπουργείου Εργασίας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων και το υπουργείο Ψηφιακής Διακυβέρνησης βρίσκεται μπροστά στον «γόρδιο δεσμό» της ψηφιακής ένταξης των Ταμείων στον e-ΕΦΚΑ που έχει κορμό τη μηχανοργάνωση του ΙΚΑ σε τέτοιο σημείο που οι ειδικοί παρομοιάζουν το εγχείρημα με την προσπάθεια συγχώνευσης «100 μπακάλικων με ένα σουπερμάρκετ».
Mέχρι στιγμής στον e-ΕΦΚΑ έχουν ενταχθεί ΕΤΕΑΕΠ, ΤΣΜΕΔΕ και ΟΠΕΚΑ (είναι οργανισμός προνοιακών επιδομάτων και όχι ασφαλιστικό ταμείο), αν και από τους παραπάνω οργανισμούς είτε έχουν μεταφερθεί εξ ολοκλήρου τα συστήματά τους είτε μέρος αυτών. Αρα ο δρόμος για την ολοκλήρωσή του είναι μακρύς.
Σε αδιέξοδο
Οπως μαρτυρούν προς «Το Βήμα» άνθρωποι που γνωρίζουν την κατάσταση, «το πρόβλημα είναι σύνθετο, πολυεπίπεδο και αποκαλύπτει τη μεγάλη πίεση που δέχθηκε η χώρα να κάνει βήματα την εποχή των μνημονίων. Το πολιτικό σύστημα όμως είχε άλλα (ατομικά, πολιτικά και εκλογικά) φίλτρα και δεν ήταν ώριμο να υπηρετήσει τους σκοπούς». Και πολλά άλλα…
Η ουσία είναι ότι χιλιάδες απόμαχοι της εργασίας βρίσκονται σήμερα σε αδιέξοδο. Ακόμη μεγαλύτερο όμως είναι το αδιέξοδο του ΕΦΚΑ, της διοίκησής του και ασφαλώς της πολιτικής ηγεσίας του υπουργείου Εργασίας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων που έχει επωμισθεί την ευθύνη και το βάρος των συντάξεων.
Πώς έχει η ιστορία
Το πρόβλημα διαπιστώθηκε όταν η χώρα μπήκε στα μνημόνια και αναγκάστηκε να περιορίσει τη συνταξιοδοτική δαπάνη. Μετά το πρώτο μνημόνιο και την κατάργηση της 13ης και 14ης σύνταξης, και εν όψει της αλλαγής των ασφαλιστικών νόμων και των νέων περικοπών που ακολούθησαν με το δεύτερο μνημόνιο, ξέσπασε κύμα συνταξιοδοτήσεων. «Οποιος μπορούσε να βγει στη σύνταξη, έφευγε από το Δημόσιο ή από όποια εργασία κι αν είχε».
Ετσι το σύστημα «μπούκωσε» νωρίς όχι μόνο στο ΙΚΑ, αλλά κυρίως στο Δημόσιο, στα Ταμεία των ΔΕΚΟ, στις τράπεζες και όλα τα λεγόμενα «ευγενή Ταμεία».
Κάποια στιγμή ο κόμπος έφτασε στο χτένι. Οι θεσμοί εντόπισαν το πρόβλημα, ζήτησαν να επιταχυνθεί σταδιακά η απονομή των συντάξεων και να περιοριστεί το «στοκ» των εκκρεμών αιτήσεων που από τότε το έβλεπαν σαν κρυφό έλλειμμα ή χρέος.
Η μαζική έκδοση
Το έργο όμως αυτό ήταν πολύ βαρύ. Ξεκίνησε το 2014, μόλις ολοκληρώθηκε η απογραφή των συνταξιούχων και αποφασίστηκε η ενοποίηση όλων των Ταμείων, ή καλύτερα επιβλήθηκε στη χώρα ως μνημονιακή υποχρέωση. Τότε το σύνολο των εκκρεμοτήτων απονομής κύριων συντάξεων προσέγγιζε τις 175.000 και σταδιακά άρχισε η μαζική έκδοση αποφάσεων συνταξιοδότησης σε ρυθμό τέτοιο που ξεπερνούσε κάθε μήνα τον αριθμό των νέων αιτήσεων.
Ετσι, όπως φαίνεται στον αποκαλυπτικό πίνακα, το «στοκ» των εκκρεμοτήτων περιορίστηκε στο τέλος και στη συνέχεια του 2015 στις 156.163 αιτήσεις, στο τέλος του 2016 στις 144.999, για να ακολουθήσει στη συνέχεια μια υπερπροσπάθεια από τη διοίκηση και τα υπηρεσιακά στελέχη του ΕΦΚΑ για να περιοριστεί στις 113.938 αιτήσεις τον Δεκέμβριο του 2017 και έναν χρόνο μετά στις 89.049 αιτήσεις.
Τότε ήταν η καλύτερη εποχή του νέου Ταμείου, γεγονός που αναγνώρισαν οι θεσμοί.
Η «εκλογική μηχανή»
Από τις αρχές όμως του 2019 και μέχρι και τον Μάρτιο – Απρίλιο ο αριθμός συγκρατήθηκε κάτω από τις 100.000, πάλι με κόπους και βάσανα από τα στελέχη του ΕΦΚΑ καθώς η πολιτική ηγεσία του υπουργείου Εργασίας και ο καθ’ ύλην αρμόδιος υφυπουργός κ. Τάσος Πετρόπουλος είχαν προτεραιότητα να κινήσουν την «εκλογική μηχανή» και να τακτοποιήσουν πρόσωπα και εκκρεμότητες μέχρι να φθάσουμε στις εθνικές κάλπες του Ιουλίου.
Τότε άρχισε ο κατήφορος του ΕΦΚΑ και ο ανήφορος, ο γολγοθάς των συνταξιούχων.
Από τον Αύγουστο του 2019 ο ρυθμός των συνταξιοδοτικών αποφάσεων που εξέδιδε ο ΕΦΚΑ υπολειπόταν κάθε μήνα κατά 3.000 έως 5.000 των νέων αιτημάτων συνταξιοδότησης, με αποτέλεσμα το «στοκ» των εκκρεμών συντάξεων να φτάσει και πάλι στις 144.158 στο τέλος του περασμένου Ιουνίου.
Παράλληλα με αυτή τη δραματική εικόνα (αν κανείς τοποθετήσει πίσω από τους αριθμούς ανθρώπους ηλικιωμένους με αυξημένες ανάγκες και υποχρεώσεις που βρέθηκαν εκτός εργασίας) η κατάσταση μπορεί να εξελιχθεί σε εφιάλτη, αν συνυπολογίσει κανείς ότι σε ενάμιση χρόνο (Ιανουάριος 2019 – Ιούλιος 2020) στις εκκρεμότητες προστέθηκαν 21.404 εκκρεμείς αιτήσεις συνταξιοδότησης δημοσίων υπαλλήλων, στρατιωτικών, καθηγητών κ.ά.
Οπως λένε όσοι γνωρίζουν, ο ΕΦΚΑ δεν κατάφερε ακόμη να αποκαταστήσει και να αφομοιώσει το μοντέλο λειτουργίας και απονομής συντάξεων στο Δημόσιο που υπηρετούσε για δεκαετίες το Γενικό Λογιστήριο του Κράτους.
Τι και ποιος φταίει;
Στο ερώτημα για το «τι και ποιος φταίει» που για προφανείς αντιπολιτευτικούς λόγους έχει τεθεί και θα επανέλθει από τον ΣΥΡΙΖΑ και την κυρία Εφη Αχτσιόγλου, η οποία ήταν τότε υπουργός Εργασίας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων, άρα γνωρίζει, άλλοι λένε ότι φταίει η αποδυνάμωση του ΕΦΚΑ από προσωπικό και στελέχη, άλλοι επιρρίπτουν ευθύνες στο κενό που δημιουργήθηκε τους μήνες που ο κ. Νότης Μηταράκης ήταν υφυπουργός Κοινωνικών Ασφαλίσεων και – αποδεδειγμένα πλέον – βρισκόταν σε τριβή με τον υπουργό κ. Γιάννη Βρούτση, και άλλοι (που προσεγγίζουν το θέμα τεχνοκρατικά) λένε ότι υπερεκτιμήθηκαν οι δυνατότητες της ΗΔΙΚΑ και των στελεχών που εμπιστεύθηκε ο κ. Βρούτσης.
Τώρα βέβαια η «καυτή πατάτα» βρίσκεται στα χέρια του υφυπουργού κ. Πάνου Τσακλόγου, ο οποίος βρίσκεται μπροστά σε ένα δυσεπίλυτο, πολυεπίπεδο και σύνθετο πρόβλημα που δεν χωρεί λαϊκισμούς, ούτε επιφανειακή αντιμετώπιση.
Ο κ. Βρούτσης, παλιός πολιτικός, «πετά την μπάλα στην εξέδρα» όταν τον ρωτούν για το τι πραγματικά συμβαίνει, λέγοντας ότι οι περισσότεροι αιτούντες σύνταξη παίρνουν την προσωρινή σύνταξη η οποία μάλιστα θα αυξηθεί, αλλά δεν δίνει τα στοιχεία που μαρτυρούν ότι από τις 149.778 εκκρεμείς αιτήσεις στο τέλος Αυγούστου μόνο οι 19.144 έπαιρναν προσωρινή σύνταξη (περίπου το 14%).
Το πολιτικό ζήτημα
Το ζήτημα, η πληγή των χιλιάδων εκκρεμών συντάξεων που απασχολεί έντονα το Μέγαρο Μαξίμου καθώς οι επιτελείς του Κυριάκου Μητσοτάκη αντιλαμβάνονται ότι υπό αυτές τις συνθήκες δεν μπορεί να προχωρήσει στην ασφαλιστική μεταρρύθμιση με τις επικουρικές συντάξεις, την ηλεκτρονική, άρα ταχεία απονομή συντάξεων, δημιουργεί πονοκέφαλο στην κυβέρνηση και σύντομα θα έρθει στη Βουλή.
Η βουλευτής της ΝΔ της Α’ Περιφέρειας Θεσσαλονίκης κυρία Αννα Ευθυμίου κατέθεσε ερώτηση στη Βουλή (στις 12 Οκτωβρίου), με την οποία θυμίζει στον κ. Βρούτση ότι με δηλώσεις του «δεσμεύτηκε ότι έως το τέλος του 2020 το ποσοστό των νέων συντάξεων που θα απονεμηθεί ψηφιακά θα υπερβεί το 55% και ως το τέλος 2021 το 85%» επί των αιτημάτων συνταξιοδότησης που κυμαίνονται από 5.000 έως 8.000 κάθε μήνα και τον ρωτάει «πώς θα γίνει αυτό».
Μάλιστα ανατρέχοντας η ίδια στα στοιχεία του συστήματος ΑΤΛΑΣ διαπιστώνει και επισημαίνει ότι μήνα με τον μήνα ο συνολικός αριθμός συνταξιούχων στην Ελλάδα μειώνεται, προφανώς γιατί δεν εκδίδονται με τον ρυθμό που έβγαιναν παλαιότερα οι συνταξιοδοτικές αποφάσεις.
Η ίδια εκτιμά ότι «οι αιτήσεις συνταξιοδότησης για κύριες, επικουρικές συντάξεις και εφάπαξ θα προσεγγίσουν τις 300.000 έως το τέλος του χρόνου».
Βέβαια, στο σημείο αυτό οφείλουμε να διευκρινίσουμε ότι το μείζον πρόβλημα είναι οι κύριες συντάξεις και η απονομή τους καθώς ανάμεσα σε αυτές είναι και χιλιάδες συνταξιοδοτήσεις για λόγους υγείας και ότι η έκδοση των επικουρικών και η καταβολή του εφάπαξ προϋποθέτουν – στα περισσότερα Ταμεία – την έκδοση της απόφασης και την απονομή της κύριας σύνταξης.
Κάτω από το χαλί
Μέχρι την περασμένη Δευτέρα και ο διευθυντής του γραφείου προϋπολογισμού της Βουλής κ. Φραγκίσκος Κουτεντάκης περίμενε τα επίσημα στοιχεία, την απογραφή του ΕΦΚΑ για τις συντάξεις προκειμένου να μελετήσει το γραφείο του και να συντάξει μια αξιόπιστη έκθεση επί των συνεπειών που επιφυλάσσει αυτή η κατάσταση στα δημοσιονομικά στοιχεία.
Σε κάθε περίπτωση πίσω από την προσέγγιση να κρύβεται το πρόβλημα κάτω από το χαλί, ξεδιπλώνεται ένα τεράστιο κοινωνικό πρόβλημα, αυτό της επιβίωσης απόμαχων της εργασίας που περιμένουν κατά μέσο όρο πάνω από 18 μήνες να πάρουν την πρώτη τους σύνταξη ενώ δεν έχουν άλλο εισόδημα.
Η λύση της προσωρινής σύνταξης των 500 ή 700 ευρώ δεν καλύπτει ούτε το ελάχιστο όριο αναγκών διαβίωσης.
Οι μεγάλοι αδικημένοι
Στον τεράστιο αριθμό των 165.562 εκκρεμών αιτήσεων συνταξιοδότησης (απογραφή τέλος Ιουνίου) τέσσερις είναι οι μεγάλες κατηγορίες:
1 Οι εκκρεμείς αιτήσεις συνταξιοδότησης γήρατος μισθωτών που είναι και οι μεγάλοι αδικημένοι καθώς έχουν καταβάλει στο ακέραιο τις εισφορές τους και μάλιστα προκαταβολικά επί χρόνια για κάθε μήνα που εργάστηκαν.
2 Χιλιάδες εκκρεμείς αιτήσεις συνταξιοδότησης εμπόρων και ελεύθερων επαγγελματιών, οι οποίοι όμως χρωστούν τεράστια ποσά από εισφορές ετών που δεν κατέβαλαν στον ΟΑΕΕ.
3 Επανεξέταση αιτημάτων ήδη συνταξιοδοτημένων οι οποίοι εργάστηκαν μετά τη συνταξιοδότησή τους και διεκδικούν τη νόμιμη αναπροσαρμογή-αύξηση των συντάξεών τους για τα επιπλέον έτη που πλήρωσαν εισφορές.
4 Οι συντάξεις του ΟΓΑ.
Ουρές υπάρχουν και στην οριστική απονομή συντάξεων αναπηρίας, αλλά αυτό είναι ένα άλλο πονεμένο κεφάλαιο καθώς ο κορωνοϊός εμπόδισε, επιβράδυνε τη λειτουργία των ιατρικών επιτροπών.
