H διαφορετική και «αμαρτωλή» σχέση της νέας τουρκοκυπριακής ηγεσίας με το καθεστώς του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν αναδεικνύεται μετά τη νίκη του Ερσίν Τατάρ στις εκλογές της προηγούμενης Κυριακής στα Κατεχόμενα. Ο εθνικιστής επικεφαλής του Κόμματος Εθνικής Ενότητας σχεδόν απροκάλυπτα εμφανίζεται ως «αχυράνθρωπος» του τούρκου προέδρου. Σύμφωνα όμως με καλά πληροφορημένες πηγές, η σχέση μεταξύ των δύο ανδρών δεν έχει μόνο πολιτικά χαρακτηριστικά, αλλά πιθανώς να καταδειχθεί και ως «ουρά» κάποιων σκοτεινών υποθέσεων του παρελθόντος.
Ο Τατάρ έχει μία βαριά ιστορία, που χαρακτηρίζεται από κάποιες ενδιαφέρουσες συμπτώσεις. Γεννήθηκε το 1960, λίγο μετά την ίδρυση της Κυπριακής Δημοκρατίας. Ο πατέρας του Ρουστέμ Τατάρ ήταν ο πρώτος Γενικός Ελεγκτής (επικεφαλής της ανεξάρτητης αρχής οικονομικού ελέγχου) του νεοσύστατου, ενιαίου τότε, κράτους. Τη θέση αυτή κατείχε επί οκτώ χρόνια, ενώ στις αρχές της δεκαετίας του 1980 το όνομά του είχε εμπλακεί σε υπόθεση διαφθοράς, που είχε λάβει μεγάλη δημοσιότητα στον Τύπο της εποχής. Ανάλογη δράση έμελλε να έχει μερικές δεκαετίες αργότερα και ο γιος του…
Το σκάνδαλο της Polly Peck
Ο ίδιος ο Τατάρ θεωρείται ότι ανήκει στην ελίτ του νησιού. Είχε φοιτήσει στην Αγγλική Σχολή της Λευκωσίας, την οποία εγκατέλειψε αναγκαστικά μετά την τουρκική εισβολή. Είναι απόφοιτος του Πανεπιστημίου Κέιμπριτζ και κατά τη δεκαετία του 1980 είχε μία αξιοσημείωτη καριέρα, μεταξύ των άλλων και ως στέλεχος της PriceWaterhouse στο Λονδίνο. Η λαμπρή καριέρα του όμως είχε από νωρίς σκοτεινά σημεία. Από το 1986 έως το 1991 ο Ερσίν Τατάρ ήταν βοηθός λογιστή της εταιρείας Polly Peck. Επρόκειτο για μία μικρή αρχικώς εταιρεία ενδυμάτων, την οποία αγόρασε το 1980 ο τουρκοκύπριος επιχειρηματίας Ασίλ Ναντίρ. Κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του ’80, η Polly Peck εξελίχθηκε σε κολοσσό, δραστηριοποιούμενη μεταξύ των άλλων στα ηλεκτρονικά είδη, στις συσκευασίες τροφίμων και εμπορευμάτων κ.α. Προς τα τέλη της δεκαετίας ήταν πλέον μία από τις κορυφαίες εισηγμένες και μεταξύ των πιο ισχυρών εταιρειών στον δείκτη FTSE-100 του Χρηματιστηρίου του Λονδίνου.
Αποδείχθηκε όμως ότι επρόκειτο για μία φούσκα κακοδιαχείρισης, καθώς την εποχή που ο Τατάρ ήταν στο λογιστήριο και υπό την καθοδήγηση του Ναντίρ εξελίχθηκε ένα από τα μεγαλύτερα σκάνδαλα στην ιστορία του Ηνωμένου Βασιλείου, που μάλιστα οδήγησε και στην αλλαγή της νομοθεσίας. Η Polly Peck κατέρρευσε το 1991, με χρέη τα οποία έφταναν τα 1,3 δισ. λίρες. Οπως ανακάλυψαν οι βρετανικές αρχές εκείνη την εποχή, το δίδυμο Ναντίρ – Τατάρ είχε στην ουσία καταληστεύσει την εταιρεία και είχε οργανώσει ένα δίκτυο παράνομων μεταβιβάσεων ποσών συνολικού ύψους περίπου 150 εκατομμυρίων στερλινών σε διάφορους λογαριασμούς στην Τουρκία και στο ψευδοκράτος. Αργότερα αποκαλύφθηκε ότι πέραν αυτών, ο Τατάρ είχε επιχειρήσει να καταστρέψει πολλά ενοχοποιητικά έγγραφα. Εντοπίστηκαν όμως από τις βρετανικές αρχές και έγιναν μέρος της δικογραφίας.
«Ξέπλυμα» από τον Ερντογάν
Μόλις ξέσπασε το σκάνδαλο, ο Ναντίρ διέφυγε στην Τουρκία και στη συνέχεια στο ψευδοκράτος της Κύπρου όπου και παρέμεινε έως το 2010, οπότε και επέστρεψε στη Βρετανία, προκειμένου να δικαστεί και «να καθαρίσει το όνομά του», όπως ανέφερε σε συνεντεύξεις του. Κατά το ίδιο διάστημα ο Τατάρ παρέμενε φυγόδικος στην Τουρκία, όπου αμέσως μετά την έλευσή του το 1991 εργάστηκε στην FMC Nurol Defence Industry στην Αγκυρα. Αργότερα επέστρεψε και αυτός στο ψευδοκράτος και ασχολήθηκε με την πολιτική από τις αρχές της δεκαετίας του 2000.
Ο Ναντίρ καταδικάστηκε εν τέλει το 2012 σε 10ετή φυλάκιση. Δεν εξέτισε όλη την ποινή, καθώς τον Απρίλιο του 2016 μεταφέρθηκε στην Τουρκία και αφέθηκε ελεύθερος την αμέσως επόμενη ημέρα της άφιξής του. Η αδελφή του είχε τότε ευχαριστήσει δημοσίως του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν και τον υπουργό Εξωτερικών Μεβλούτ Τσαβούσογλου για τις προσπάθειές τους, ώστε να αφεθεί ελεύθερος ο Ναντίρ.
Ο Τατάρ δεν δικάστηκε ποτέ, και αυτός ήταν ο λόγος για τον οποίο επισκέφθηκε το Ηνωμένο Βασίλειο μόλις το 2019, για πρώτη φορά μετά το 1991, ως «πρωθυπουργός» του ψευδοκράτους. Δεν συνελήφθη, όμως, καθώς οι βρετανικές αρχές έκριναν και ανέφεραν ότι η υπόθεση στην οποία είχε εμπλακεί «δεν απειλούσε πλέον το δημόσιο συμφέρον».
Δραστηριοποίηση στα media
Το δίδυμο Ναντίρ – Τατάρ δραστηριοποιήθηκε στον κλάδο των μέσων ενημέρωσης στα Κατεχόμενα. Ο πρώτος το έπραξε με τον όμιλο Kibris Media Group, που εκδίδει έντυπα και ελέγχει τηλεοπτικά κανάλια και ραδιοφωνικούς σταθμούς. Υποστήριζε με μαχητικότητα το Κόμμα Εθνικής Ενότητας, επικεφαλής του οποίου είναι σήμερα ο Τατάρ. Ο δεύτερος είχε ιδρύσει από το 1996 το πρώτο ιδιωτικό τουρκοκυπριακό κανάλι, το Kanal T.
Οι παράνομες μπίζνες με τις περιουσίες Ελληνοκυπρίων
Οι Ναντίρ και Τατάρ συνεχίζουν τη δράση τους σήμερα, όπως φαίνεται συμπληρωματικά και σε στενή σχέση με το καθεστώς Ερντογάν. Η πρόκληση με το άνοιγμα της παραλίας στο Βαρώσι θεωρείται ότι είναι ενδεικτική για πολλούς λόγους. Υπό αυτό το πρίσμα έχει ενδιαφέρον η επιχειρηματική δράση του Ναντίρ στην κατεχόμενη Κύπρο τις προηγούμενες δεκαετίες ως και σήμερα. Δραστηριοποιήθηκε στο (παράνομο) real estate και ήταν ένας από τους πρωτεργάτες των επιχειρήσεων αρπαγής ελληνοκυπριακών περιουσιών στο βόρειο μέρος του νησιού, οι οποίες πωλούνταν είτε σε ντόπιους είτε σε ξένους. Στις επιχειρήσεις αυτές ενεπλάκη με τις ευλογίες του Ραούφ Ντενκτάς, ενώ με την πάροδο των ετών απέκτησε τον έλεγχο του Sheraton Voyager Hotel στην Αττάλεια και δημιούργησε μεγάλες ξενοδοχειακές μονάδες στα Κατεχόμενα.Γνωρίζοντας αυτά, κυπριακές πηγές εκτιμούν ότι το Βαρώσι δεν είναι μόνο μία πολιτική πρόκληση, στην οποία ο Τατάρ προχώρησε σε πλήρη σύμπνοια με τον Ερντογάν. Εντάσσεται κατά πάσα πιθανότητα σε ένα ευρύτερο σχέδιο, που έχει και επιχειρηματικές πτυχές. Το ενδιαφέρον του τούρκου προέδρου για το παραλιακό μέτωπο της Αμμοχώστου είναι γνωστό, όπως και τα φαραωνικά του σχέδια για μετατροπή της περιοχής σε «Λας Βέγκας της Μεσογείου». Ολα αυτά θα πρέπει να αξιολογηθούν αφότου ληφθούν υπόψη και οι γνωστές πρακτικές του προέδρου Ερντογάν, ο οποίος δεν κρύβει ότι θεωρεί τις μπίζνες ένα εξαιρετικά αποδοτικό μέσο άσκησης πολιτικής.
Πονοκέφαλος και για τη Λευκωσία με τα «χρυσά διαβατήρια»
Μπορεί τον νέο ηγέτη των Τουρκοκυπρίων Ερσίν Τατάρ να τον «κυνηγούν» οι αποκαλύψεις για όσα έγιναν στην Polly Peck, ωστόσο και η Λευκωσία συγκλονίζεται από το σκάνδαλο με τα «χρυσά διαβατήρια». Μάλιστα, η Κύπρος βρίσκεται στο μικροσκόπιο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και δεν αποκλείεται η τελευταία να κινηθεί νομικά εφόσον η χώρα δεν εγκαταλείψει το πρόγραμμα. Πριν από λίγες ημέρες άλλωστε, η Κομισιόν ανακοίνωσε την έναρξη της διαδικασίας επί παραβάσει εναντίον τόσο της Κύπρου όσο και της Μάλτας για αυτού του είδους τα προγράμματα.
