Eίκοσι γνωστές ή λιγότερο γνωστές ταινίες επιστημονικής φαντασίας περιλαμβάνει το κεντρικό αφιέρωμα του 61ου Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης με τίτλο «Προφητείες από έναν άλλο κόσμο: Sci-fi και Cli-fi (1950-1990)». Οι ταινίες του αφιερώματος θα προβληθούν στη Θεσσαλονίκη (στις γνωστές αίθουσες του Φεστιβάλ), την Αθήνα (Nirvana Cinemax), το Ηράκλειο (Βιτσέντζος Κορνάρος) και τα Ιωάννινα (Odeon Paralimnio). Στην περίπτωση που οι αίθουσες κλείσουν, οι ταινίες του αφιερώματος θα προβληθούν και online μαζί με τις υπόλοιπες ταινίες του Φεστιβάλ.
Η επιστημονική φαντασία στο σινεμά υπάρχει από τα γεννοφάσκια του μέσου αλλά άρχισε να ωριμάζει τη δεκαετία του 1950 όταν εμφανίστηκαν τα μεγάλα ζητήματα που γέννησε ο Ψυχρός Πόλεμος. Ανάμεσά τους ο ανταγωνισμός των εξοπλισμών και η κούρσα για την κατάκτηση του διαστήματος, ο πυρηνικός εφιάλτης και η ανησυχία για μια ολική καταστροφή. Ολα αυτά «έθρεψαν» τη φαντασία δημιουργών που μέσα από την επιστημονική φαντασία μίλησαν για την ετερότητα, τη σχέση μας με τον άλλον, με τον ίδιο μας τον εαυτό και με το περιβάλλον μας.
Οπως σωστά αναφέρει σε σχετική ανακοίνωσή του το φεστιβάλ «βλέποντας αυτές τις ταινίες σήμερα, διαπιστώνουμε πόσο προφητικές ήταν. Περιγράφουν και αφηγούνται όμοιους φόβους με αυτούς που ζούμε στην εποχή του νέου κορονοϊού.»
Να σημειωθεί οτι ειδική έκδοση 184 σελίδων του Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης για την επιστημονική φαντασία, σε ελληνικά και αγγλικά, θα κυκλοφορήσει κατά την διάρκειά του. Θα πωλείται από τις 3 Νοεμβρίου στους χώρους του Φεστιβάλ και σε όλα τα βιβλιοπωλεία της Ελλάδας σε συνεργασία με τις εκδόσεις Νεφέλη .
Κείμενα στην ειδική έκδοση έχουν γράψει οι Ορέστης Ανδρεαδάκης (καλλιτεχνικός διευθυντής του ΦΚΘ), Δημήτρης Βανέλλης (συγγραφέας και σεναριογράφος), Γιάννης Βεσλεμές (σκηνοθέτης), Φοίβος Καλλίτσης (αρχιτέκτονας και επίκουρος καθηγητής της Σχολής Αρχιτεκτονικής του Πανεπιστημίου του Portsmouth), Δημήτρης Κερκινός (υπεύθυνος του τμήματος «Ματιές στα Βαλκάνια» και επικεφαλής των αφιερωμάτων του ΦΚΘ και του ΦΝΘ), Τάσος Μελεμενίδης (κριτικός κινηματογράφου, επιμελητής προγράμματος του Cinobo), Ιωάννα Μπουραζοπούλου (συγγραφέας), Σωτήρης Τριαντάφυλλος (διδάκτορας ιστορίας του πανεπιστημίου της Οξφόρδης) και Νικόλας Χρηστάκης (καθηγητής κοινωνικής ψυχολογίας του Τμήματος Επικοινωνίας και ΜΜΕ του ΕΚΠΑ).
Οι ταινίες του αφιερώματος:
Όταν η Γη σταματήσει/ The Day the Earth Stood Still
(ΗΠΑ, 1951)
Σκηνοθεσία: Ρόμπερτ Γουάιζ / Robert Wise
Aσπρόμαυρη, 92΄
Ένας ιπτάμενος δίσκος προσγειώνεται στην Ουάσινγκτον και ένας ανθρωπόμορφος εξωγήινος ζητά συνάντηση με τους ηγέτες του πλανήτη. Θα εισπράξει μίσος και βία από την εξουσία, βρίσκοντας καταφύγιο στους απλούς ανθρώπους.
Them!
(ΗΠΑ, 1954)
Σκηνοθεσία: Γκόρντον Ντάγκλας / Gordon Douglas
Έγχρωμη, 94΄
Στο Νέο Μεξικό των ΗΠΑ, λίγο μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, πολύ κοντά στην περιοχή όπου πραγματοποιήθηκε η πρώτη πυρηνική δοκιμή στην ιστορία της ανθρωπότητας μια αποικία από γιγαντιαία μυρμήγκια, μολυσμένα από τη ραδιενέργεια, σκορπούν τον τρόμο.
Το κάλεσμα του ουρανού / The Sky Calls
(ΕΣΣΔ, 1959)
Σκηνοθεσία: Μιχαήλ Καριούκοφ, Αλεξάντρ Κόζιρ / Mikhail Karyukov, Aleksandr Kozyr
Έγχρωμη, 77΄
Mία σοβιετική διαστημική αποστολή ετοιμάζεται να κατακτήσει τον Άρη αλλά την τελευταία στιγμή, όμως, οι κοσμοναύτες αλλάζουν ρότα για να διασώσουν ένα αμερικάνικο πλήρωμα που βρίσκεται σε θανάσιμο κίνδυνο. Κινηματογραφικό ορόσημο της ψυχροπολεμικής διαστημικής υστερίας.
Όταν η Γη πήρε φωτιά / The Day the Earth Caught Fire
(Ηνωμένο Βασίλειο, 1961)
Σκηνοθεσία: Βαλ Γκεστ
Ασπρόμαυρη, 98΄
Οι δύο υπερδυνάμεις αποφασίζουν να πραγματοποιήσουν ταυτόχρονες πυρηνικές δοκιμές, με αποτέλεσμα αυτή η καραμπόλα ολέθρου, παραλογισμού και ηλιθιότητας να στείλει τη Γη σε τροχιά σύγκρουσης με τον ήλιο. Στο ζοφερό ένας δημοσιογράφος ξεσκεπάζει μια σκοτεινή κυβερνητική συνωμοσία.
Κινγκ Κονγκ εναντίον Γκοτζίλα / King Kong vs. Godzilla
(Ιαπωνία, 1962)
Σκηνοθεσία: Ισίρο Χόντα
Έγχρωμη, 97΄
Ο Κινγκ Κονγκ παλεύει με τον Γκοτζίλα στο όρος Φουτζιγιάμα. σε αυτή την παρωδία της τηλεοπτικής μαζικής κουλτούρας που μια φορά κι έναν καιρό είχε κατακλύσει την Ιαπωνία.
Το δέκατο θύμα/ The 10th victim
(Ιταλία – Γαλλία, 1965)
Σκηνοθεσία: Έλιο Πέτρι
Έγχρωμη, 93΄
Οι Μαρτσέλο Μαστρογιάνι και Ούρσουλα Άντρες πρωταγωνιστούν σε αυτή την πνευματώδη δυστοπική σάτιρα, το στόρι της οποίας τοποθετείται σε μια κοινωνία του μέλλοντος όπου η βία έχει μετατραπεί σε σπορ και οι άνθρωποι σε κυνηγούς και θύματα.
Γιονγκάρι, Το τέρας του βυθού / Yongary, Monster from the Deep
(Νότια Κορέα, 1967)
Σκηνοθεσία: Κιμ Κι-Ντουκ
Έγχρωμη, 80΄
Το Γιονγκάρι, ένα τέρας, κάνει την εμφάνισή του στην Κορέα και αρχίζει να σκορπά γύρω του τον τρόμο, καταναλώνοντας τανκς και βενζίνη στο πέρασμά του.
Περιπέτεια στο διάστημα / Silent Running
(ΗΠΑ, 1972)
Σκηνοθεσία: Ντάγκλας Τράμπουλ
Έγχρωμη, 89΄
Η χλωρίδα της Γης αποτελεί παρελθόν και ό,τι έχει απομείνει φυλάσσεται σε έξι γιγάντιους θόλους, συνδεδεμένους με ένα διαστημόπλοιο που κόβει βόλτες στη γειτονιά του Κρόνου. Όταν έρχεται εντολή να καταστραφούν οι θόλοι, ο αστροναύτης Φρίμαν Λόουλ (Μπρους Ντερν) αρνείται να συμμορφωθεί.
Νέα Υόρκη, Έτος 2022 μ.Χ. / Soylent Green
(ΗΠΑ, 1973)
Σκηνοθεσία: Ρίτσαρντ Φλάισερ
Έγχρωμη, 97΄
Σε έναν δυστοπικό κόσμο όπου επικρατεί η ανεξέλεγκτη μόλυνση, ο υπερπληθυσμός και η κλιματική αποσταθεροποίηση η σκιώδης πολυεθνική Soylent Industries, που μονοπωλεί την αγορά φαγητού, έχει μόλις κυκλοφορήσει ένα νέο υπέρ-θρεπτικό τεχνητό προϊόν, με την ονομασία Soylent Green. Οικολογική παραβολή επιστημονικής φαντασίας που εξερευνά τους πιο σκοτεινούς διαδρόμους της ανθρώπινης απληστίας με πρωταγωνιστές τον Τσάρλτον Ίστον και τον Έντουαρντ Τζ. Ρόμπινσον.
Ο Σαν Ρα στο διάστημα / Space is the Place
(ΗΠΑ, 1974)
Σκηνοθεσία: Τζον Κόνι
Έγχρωμη, 81΄
Ένα αφρο-φουτουριστικό κράμα blaxploitation, επιστημονικής φαντασίας και πολιτικής αλληγορίας, στοι οποίο ο τζαζίστας Sun Ra έχει προσγειωθεί σε έναν νέο πλανήτη, τον οποίο θέλει να εποικίσει με Αφροαμερικανούς, μεταφέροντάς τους από τη Γη με μουσικά κύματα.
H μεγάλη έξοδος / Logan’s Run
(ΗΠΑ, 1976)
Σκηνοθεσία: Μάικλ Άντερσον
Έγχρωμη, 118΄
- Oι επιζώντες της ανθρωπότητας ζουν έναν ηδονιστικό βίο, σε μια πόλη που καλύπτεται από έναν γιγάντιο θόλο και σε αυτή τη μετα-αποκαλυπτική κοινωνία της καταναγκαστικής ευδαιμονίας, όλοι οι πολίτες, τυφλωμένοι από μια αόριστη υπόσχεση μετενσάρκωσης, δέχονται να εκτελεστούν μόλις φτάσουν στα τριάντα, προκειμένου να αποφευχθεί ο υπερπληθυσμός. Αλλά το θανατερό τελετουργικό κρύβει ένα συγκλονιστικό μυστικό.
Το σύνδρομο του Αμβούργου / The Hamburg Syndrome
(Δυτική Γερμανία-Γαλλία, 1979)
Σκηνοθεσία: Πέτερ Φλάισμαν
Έγχρωμη, 109΄
Οι υγειονομικές αρχές του Αμβούργου έρχονται αντιμέτωπες με ένα τρομακτικό φαινόμενο: δεκάδες άνθρωποι βρίσκονται νεκροί σε εμβρυακή στάση σώματος, δίχως προφανή αιτία θανάτου. Ο πανικός καλπάζει και διαβρώνει την κοινωνία, ενώ τα σκληρά μέτρα καραντίνας μετατρέπουν τη Γερμανία σε βασίλειο του τρόμου. Προφητική ποιητική φάρσα; Σουρεαλιστική αλληγορία; Πολιτική σάτιρα; Όλ’ αυτά μαζί, σε μια ταινία του 1979 που οι ομοιότητές της με το 2020 παγώνουν το αίμα.
Ο πόλεμος των κόσμων: Επόμενος αιώνας / The War of the Worlds: Next Century
(Πολωνία, 1981)
Σκηνοθεσία: Πιοτρ Σούλκιν
Έγχρωμη, 92΄
Εξωγήινοι εισβολείς έχουν καταλάβει τη Γη και η τηλεόραση είναι απασχολημένη 24/7 με το ευγενές έργο της προπαγάνδας, «φτιάχνοντας την πραγματικότητα». Ένας παρουσιαστής, όμως, αρνείται να γίνει άβουλη μαριονέτα και απευθύνει μήνυμα αντίστασης. Μεταφορά του διάσημου βιβλίου του Χ. Τζ. Γουέλς και ταυτόχρονα, ένα κλείσιμο ματιού στη θρυλική ραδιοφωνική μετάδοση του Όρσον Γουέλς.
Sexmission / Σεξ-αποστολή
(Πολωνία, 1983)
Σκηνοθεσία: Γιούλιους Ματσούλσκι
Έγχρωμη, 117΄
Δύο άνδρες συμμετέχουν σε ένα πείραμα κρυογενετικής και ξυπνούν μισό αιώνα αργότερα σε έναν κόσμο όπου το ανδρικό φύλο έχει αφανιστεί σε αυτή την αλληγορική σεξοκωμωδία επιστημονικής φαντασίας, που έχει ψηφιστεί στις δέκα καλύτερες πολωνικές ταινίες όλων των εποχών.
Γκάλαξ, η ανθρώπινη κούκλα / Galax, the Man-Doll
(Ρουμανία, 1984)
Σκηνοθεσία: Ίον Ποπέσκου
Έγχρωμη, 72΄
Ο Γκάλαξ είναι μια ρομποτική ανθρωπόμορφη κούκλα, φτιαγμένη από ξύλο και ηλεκτρονικά κυκλώματα. Θα ζωντανέψει και θα κερδίσει την καρδιά της Μαριάνα, μιας όμορφης νεαρής φοιτήτριας. Σατιρική αλληγορία από τη Ρουμανία, υπερβολικά ευφυής και υπαινικτική για να γίνει αντιληπτή από τη λογοκρισία του Τσαουσέσκου.
Από άλλο πλανήτη / Brother from Another Planet
(ΗΠΑ, 1984)
Σκηνοθεσία: Τζον Σέιλς
Έγχρωμη, 108΄
Ενας συνηθισμένος Αφροαμερικανός που ζει στο Χάρλεμ της Νέας Υόρκης, επουλώνει πληγές και επισκευάζει μηχανές με τρόπο μαγικό. Είναι ένας εξωγήινος που βρέθηκε ναυαγός στη Γη και προσπαθεί να βρει τον δρόμο του. Μια παραβολή για το μεταναστευτικό δράμα από τον σπουδαίο Σέιλς, βασικό εκπρόσωπο του αμερικάνικου πολιτικοποιημένου σινεμά.
Επιστολές ενός νεκρού / Dead Man’s Letters
(ΕΣΣΔ, 1986)
Σκηνοθεσία: Κονσταντίν Λοπουσένσκι
Έγχρωμη, 86΄
Ένας καθηγητής ιστορίας που έχει επιζήσει από πυρηνικό ολοκαύτωμα συντάσσει γράμματα με παραλήπτη τον αγνοούμενο γιο του. Όταν συναντήσει μια ομάδα από αβοήθητα και εγκαταλελειμμένα παιδιά, ο καθηγητής θα παλέψει να τους οδηγήσει σε ασφαλές μέρος, μακριά από το χάος και τη βία.
Κιν-τζα-τζα! / Kin-dza-dza!
(ΕΣΣΔ, 1986)
Σκηνοθεσία: Γκεόργκι Ντανέλιγια / Georgiy Daneliya
Έγχρωμη, 135΄
Ένας ρώσος εργάτης και ένας γεωργιανός φοιτητής βρίσκονται ναυαγοί σε έναν άγονο πλανήτη στον μακρινό γαλαξία Κιν-τζα-τζα. Φυσικά, δεν πρόκειται να νιώσουν ιδιαίτερη νοσταλγία, καθότι θα συναντήσουν το τόσο οικείο τέρας της γραφειοκρατίας. Καυστική σάτιρα που μοιάζει να έχει ξεπηδήσει από τις σελίδες του Μπέκετ.
Πρωινή Περίπολος
(Ελλάδα, 1987)
Σκηνοθεσία: Νίκος Νικολαΐδης
Έγχρωμη, 100’
Η μοναδική ελληνική ταινία του αφιερώματος τοποθετείται σε μια έρημη και κατεστραμμένη πόλη, όπου μια γυναίκα (Μισέλ Βάλεϊ) προσπαθεί να διασχίσει την απαγορευμένη ζώνη και να φτάσει στη θάλασσα. Παντού παραμονεύουν παγίδες και η Πρωινή Περίπολος την παρακολουθεί… Συμπρωταγωνιστεί ο Τάκης Σπυριδάκης.
Μισός κόσμος / Half World
(Αυστρία, 1993)
Σκηνοθεσία: Φλόριαν Φλίκερ
Έγχρωμη, 83΄
Σε ένα ακαθόριστο μέλλον, η ηλιακή ακτινοβολία έχει γίνει τόσο φονική, που η ανθρωπότητα έχει αναγκαστεί να μετακομίσει στον προφυλαγμένο κόσμο της νύχτας. Μια γιγάντια πολυεθνική, «Οι Λευκοί», έχει στα χέρια της την απόλυτη εξουσία και στην άλλη πλευρά, μια παράνομη επαναστατική ομάδα
«Οι Μαύροι» παλεύει (κυριολεκτικά θα έλεγε κανείς) για μια θέση στον ήλιο.
