Η νέα πρόταση της Ευρ. Επιτροπής για το Προσφυγικό στοχεύει στην εμπλοκή όλων των χωρών της ΕΕ στη διαχείριση των μεταναστευτικών ροών, που σήμερα επωμίζονται κυρίως οι χώρες της «πρώτης γραμμής», όπως η Ελλάδα.
Η Επιτροπή έχει όμως ζήσει την κακή εμπειρία της «ατιμώρητης ανυπακοής» από ορισμένα ευρωπαϊκά κράτη, απέναντι στο προηγούμενο σύστημα, το οποίο εισήγαγε την υποχρεωτική αλληλεγγύη υπό τη μορφή της μετεγκατάστασης των προσφύγων σε όλες τις χώρες της ΕΕ.
Για τον λόγο αυτόν η Επιτροπή, σε μια προσπάθεια να υπάρξει ομοφωνία στη νέα πρότασή της, επιβεβαιώνει μεν την υποχρεωτική αλληλεγγύη, αυτή όμως δεν θα έχει πια μόνο τη μορφή της μετεγκατάστασης. Η υποχρεωτική αλληλεγγύη θα είναι ευέλικτη και θα μπορεί να εκφρασθεί είτε με μετεγκατάσταση, είτε με ανάληψη της ευθύνης για επιστροφές στις χώρες προέλευσης όσων δεν δικαιούνται άσυλο, είτε με άλλου είδους πρακτική βοήθεια.
Επειδή όμως η νέα πρόταση της Επιτροπής δεν αλλάζει τη βασική – και κατακριτέα – αρχή του κανονισμού του Δουβλίνου σχετικά με το βάρος που επωμίζονται οι χώρες της πρώτης γραμμής, θα πρότεινα να εξετασθεί η δυνατότητα θέσης των κέντρων υποδοχής, καταγραφής, ελέγχου, φιλοξενίας που βρίσκονται στα σύνορα της ΕΕ, υπό ευρωπαϊκή διαχείριση.
Μια τέτοια φόρμουλα θα μετέθετε σε όλες τις χώρες της ΕΕ την ευθύνη για τις διαδικασίες ελέγχου αφίξεων, διεκπεραίωσης αιτήσεων ασύλου και προσφυγών, πανευρωπαϊκής κατανομής των προσφύγων, επιστροφής στις χώρες προέλευσης των οικονομικών μεταναστών κ.λπ., σύμφωνα με τα όσα προβλέπει η πρόταση της Ευρ. Επιτροπής. Η φιλοξενία σε αυτά τα συνοριακά κέντρα θα διενεργείται επίσης από και με την οικονομική και πρακτική συνδρομή όλων των χωρών της ΕΕ, και όχι από το κράτος-μέλος στο έδαφος του οποίου βρίσκονται.
Μια τέτοια οργάνωση θα ήταν πιο τίμια αλλά και πιο αποτελεσματική, γιατί κανένα κράτος-μέλος της ΕΕ δεν θα μπορεί πια να αποσείει τις ευθύνες του, αφού θα εμπλέκεται άμεσα στην αλυσίδα υποδοχής – ελέγχων – διεκπεραίωσης των αιτήσεων ασύλου και των συνεπειών τους.
Η Ελλάδα δηλαδή θα μοιράζεται την ευθύνη αυτή με όλες τις χώρες της ΕΕ, οι οποίες θα αποφασίζουν και θα εκτελούν από κοινού τις αποφάσεις που θα λαμβάνονται για παροχή ασύλου, επιμερισμού των προσφύγων ή για την επιστροφή τους στις χώρες προέλευσης.
Αυτό θα σηματοδοτήσει το πραγματικό τέλος του κανονισμού του Δουβλίνου, το οποίο έχει εξαγγελθεί αλλά δεν αποτυπώνεται στη πρόταση της Επιτροπής.
Μια τέτοια προσέγγιση θα επιφέρει μεγάλη βελτίωση στο ευρωπαϊκό σύστημα ασύλου, θα το καταστήσει πιο διαφανές, συλλογικό και αλληλέγγυο. Ετσι θα βάλουμε τέλος στις Μόριες, αλλά και στην υποκρισία όσων χωρών αρνούνται σήμερα να αναλάβουν ένα μικρό μέρος ενός βάρους καθαρά ευρωπαϊκού, κρυπτόμενοι πίσω από την εθνική κυριαρχία των χωρών της πρώτης γραμμής.
Μάλιστα αυτός ο ρόλος θα μπορούσε να ανατεθεί στη προτεινόμενη, εδώ και πολλά χρόνια από την Ευρ. Επιτροπή, Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Ασύλου, γεγονός που θα είχε το πλεονέκτημα ότι αυτή η υπηρεσία θα εφάρμοζε τις ίδιες μεθόδους, κανόνες, καλές πρακτικές κ.λπ. σε όλα τα κέντρα που βρίσκονται στα εξωτερικά σύνορα της ΕΕ.
*Ο κ. Πάνος Καρβούνης είναι τέως επικεφαλής της Αντιπροσωπείας της ΕΕ στην Ελλάδα, κύριος σύμβουλος του ΕΛΙΑΜΕΠ.
