Καθώς μέχρι σήμερα η διαδικασία πτώχευσης αποτελεί ιδιαίτερη αδυναμία του ελληνικού πλαισίου αφερεγγυότητας, το νέο ενιαίο πλαίσιο αντιμετώπισης του ιδιωτικού χρέους, το οποίο ανέρχεται σε 234 δισ. ευρώ (1/3 αφορά ιδιώτες και 2/3 επιχειρήσεις) προς τράπεζες, διαχειριστές και Δημόσιο, δημιουργεί νέα δεδομένα για τις επιχειρήσεις και τα νοικοκυριά.
Είναι χαρακτηριστικό π.χ. ότι τα τελευταία χρόνια οι χρεοκοπίες επιχειρήσεων δεν ξεπερνούν τις 200 ετησίως, την ώρα που οι εταιρείες-φαντάσματα εκτιμώνται σε δεκάδες χιλιάδες.
Οι επιχειρήσεις-«ζόμπι» και τα εγκλωβισμένα περιουσιακά στοιχεία αποτελούν όμως, σύμφωνα με στελέχη της αγοράς, δύο αλληλένδετα προβλήματα, που επηρεάζουν την ελληνική οικονομία, ενώ η μη χρησιμοποίηση του μηχανισμού πτώχευσης σημαίνει ότι οι οφειλέτες δεν διέθεταν νόμιμο τρόπο για να διευθετήσουν το χρέος τους, και οι πιστωτές στερούνταν αξιόπιστης απειλής.
Στο πλαίσιο αυτό, σε πρόσφατο επενδυτικό συνέδριο της Capital Link, με σκοπό να αυξήσει την ενημέρωση της παγκόσμιας επιχειρηματικής και επενδυτικής κοινότητας σχετικά με το προφίλ της Ελλάδας, στελέχη του νομικού κόσμου αναφέρθηκαν στο νέο νομοσχέδιο που εισάγει έναν ενοποιημένο κώδικα για την αναδιάρθρωση και την πτώχευση του ιδιωτικού και εταιρικού χρέους, ενώ ο νέος Κώδικας αναμένεται ότι θα παίξει θετικό ρόλο στη συμμετοχή της Ελλάδας στην Ενωση Τραπεζών και Αγορών της ΕΕ.
Τρεις άξονες
Ο ειδικός γραμματέας διαχείρισης ιδιωτικού χρέους του υπουργείου Οικονομικών, Φώτης Κουρμούσης, σημείωσε ότι το νομοσχέδιο του Κώδικα Διευθέτησης Οφειλών και Παροχής 2ης ευκαιρίας που έχει κατατεθεί στη Βουλή και θα τεθεί σε ισχύ 1/1/2021, περιέχει 3 άξονες:
α) Ιδρύει προληπτικούς μηχανισμούς προς αποφυγή της υπέρμετρης υπερχρέωσης.
β) Παρέχει τη δυνατότητα ευνοϊκής ρύθμισης των οφειλών προς τράπεζες, διαχειριστές και Δημόσιο, οι οποίες συνολικά κυμαίνονται στα 234 δισεκατομμύρια ευρώ (105,6 δισ. ευρώ προς τη Φορολογική Αρχή, 91,7 δισ. ευρώ προς τον ευρύτερο χρηματοπιστωτικό τομέα και 36,3 δισ. ευρώ προς τα ασφαλιστικά ταμεία).
γ) Παρέχει τη δυνατότητα 2ης ευκαιρίας μέσω πτώχευσης και απαλλαγής όλων των οφειλών, σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Οδηγία 1023/2019. Επιπρόσθετα, το νομοσχέδιο προβλέπει κρατική στήριξη ειδικά για τα ευάλωτα νοικοκυριά, είτε μέσω επιδότησης δανείων 1ης κατοικίας ή μέσω επιδόματος στέγασης.
Επιτάχυνση διαδικασιών
Ο Βασίλης Πορτοκάλλης, εφέτης Αστικής και Ποινικής Δικαιοσύνης στο Εφετείο Αθηνών, τόνισε μεταξύ άλλων ότι στόχος του νέου Κώδικα είναι η επίσπευση των δικαστικών διαδικασιών, με τη σύντμηση των προθεσμιών συζήτησης των υποθέσεων στο Δικαστήριο αλλά και την απλοποίησή τους, η οποία επιτυγχάνεται με την περιορισμένη ποσοτικά ανάμειξη των δικαστικών σχηματισμών στη λήψη των αποφάσεων και την αύξηση της πρωτοβουλίας τόσο του συνδίκου όσο και των δανειστών, με απώτερο σκοπό την επιτάχυνση των διαδικασιών.
Σημαντική μεταρρύθμιση
O Στάθης Ποταμίτης, Managing Partner – Potamitisvekris, αναλύοντας τις αλλαγές που θα επιφέρει ο κώδικας στην κύρια διαδικασία πτώχευσης, σημείωσε πως μέχρι σήμερα η διαδικασία αποτελεί ιδιαίτερη αδυναμία του ελληνικού πλαισίου αφερεγγυότητας. Τα τελευταία χρόνια υπάρχουν λίγο λιγότερες από 200 χρεοκοπίες ετησίως και μεγάλος αριθμός εταιρειών-φαντάσματα (ο αριθμός αυτών εκτιμάται σε δεκάδες χιλιάδες). Μια άλλη αδυναμία είναι η έλλειψη σαφούς κατεύθυνσης για την απαλλαγή χρέους. Η μη χρησιμοποίηση του μηχανισμού της πτώχευσης σημαίνει ότι οι οφειλέτες δεν διαθέτουν νόμιμο τρόπο για να διευθετήσουν το χρέος τους και οι πιστωτές στερούνται αξιόπιστης απειλής.
Οπως εξήγησε, ένας από τους λόγους της σπάνιας έως τώρα χρησιμοποίησης του μηχανισμού της πτώχευσης ήταν ότι διαδικαστικά αποτελούσε έναν περίπλοκο μηχανισμό, ο οποίος στερούνταν σημαντικής συνεισφοράς των πιστωτών, περιλάμβανε μια σημαντική εμπλοκή του δικαστηρίου, η ρευστοποίηση αργούσε να ξεκινήσει και μπορούσε εύκολα να παρεμποδιστεί, ενώ υπήρχε ελάχιστη εξειδίκευση εκ μέρους των συνδίκων και ελάχιστο κίνητρο για την ολοκλήρωση της διαδικασίας.
Σε αυτό το πλαίσιο, η πρώτη σημαντική μεταρρύθμιση πλέον είναι η επιτάχυνση της ρευστοποίησης, δεύτερη, η ενίσχυση του ρόλου των πιστωτών, τρίτη, η χρήση ενός ηλεκτρονικού μητρώου για όλες τις ανακοινώσεις, τις επικοινωνίες και τα διαδικαστικά βήματα καταχωρίσεων, τέταρτη, η καθιέρωση της πτώχευσης των καταναλωτών και η αυτόματη απαλλαγή χρεών φυσικών προσώπων τρία έτη μετά την πτώχευση. Συνολικά, πρόκειται για μια σημαντική αναμόρφωση, καθιστώντας τη διαδικασία της πτώχευσης απλούστερη, πιο διαφανή, ταχύτερη και πιο δίκαιη.
Εργαλείο εξυγίανσης
Ο Αλέξανδρος Ρόκας, της Alexandros Rokas Law Office, επικεντρώθηκε στη σημασία της μεταβίβασης επιχείρησης στην πρακτική της εξυγίανσης. Αυτό το εργαλείο εξυγίανσης προσφέρει μεγάλη ευελιξία στους συμμετέχοντες στη διαδικασία, καθώς μπορούν να επιλέξουν ποια περιουσιακά στοιχεία και ποιες υποχρεώσεις θα μεταφερθούν στην επιχείρηση του επενδυτή, ενώ ο νέος Πτωχευτικός Κώδικας αναμένεται να διευκολύνει ακόμη περισσότερο αυτές τις αναδιαρθρώσεις. Για παράδειγμα, σε περίπτωση οφειλετών που αντιμετωπίζουν βαριά συμπτώματα κρίσης, οι πιστωτές θα μπορούν να εφαρμόσουν τη μεταβίβαση επιχείρησης, ακόμη και χωρίς τη συναίνεση του οφειλέτη.
«Οι επιχειρήσεις-ζόμπι και τα εγκλωβισμένα περιουσιακά στοιχεία αποτελούν δύο αλληλένδετα προβλήματα που επηρεάζουν την ελληνική οικονομία ως απόρροια της οικονομικής κρίσης» ανέφερε ο Αλέξανδρος Μεταλληνός, Deputy Managing Partner της Karatzas & Partners.
Καθώς οι επιχειρήσεις-«ζόμπι» δεν αποπληρώνουν μέρος των χρεών τους, αλλά ούτε αναδιαρθρώνουν τα χρέη τους με δικαστική ή εξώδικη διαδικασία, ούτε χρεοκοπούν, η αξία τους τείνει να μειώνεται λόγω χρόνιας έλλειψης επενδύσεων, γεγονός που αυξάνει τους κινδύνους για τους πιστωτές τους.
Επιπλέον, οι επιχειρήσεις-«ζόμπι» υπονομεύουν την οικονομική υγεία των ανταγωνιστών, επειδή τείνουν να πωλούν σε μη ανταγωνιστικές τιμές για την εξασφάλιση ακόμη και χαμηλών εσόδων, αλλά και αυτή των προμηθευτών, οι οποίοι ενδέχεται να παγιδευτούν σε έναν φαύλο κύκλο περαιτέρω πιστώσεων, προκειμένου να περισώσουν τις υπάρχουσες απαιτήσεις τους.
Ως «εγκλωβισμένα», τα περιουσιακά στοιχεία που βρίσκονται παγιδευμένα σε μακροχρόνιες διαδικασίες πτώχευσης ή σε επιχειρήσεις-«ζόμπι» τείνουν να χάνουν την αξία τους εις βάρος των πιστωτών. Επίσης, η ύπαρξη εγκλωβισμένων περιουσιακών στοιχείων είναι πολύ προβληματική για το σύνολο της εθνικής οικονομίας, καθώς αυτά δεν αξιοποιούνται για τη δημιουργία θέσεων απασχόλησης, για την πληρωμή φόρων, κ.λπ. Ο κώδικας στοχεύει στην επίλυση αυτών των ζητημάτων υιοθετώντας τρεις κατευθύνσεις: έμφαση στη ταχύτητα, πίστη στον προσδιορισμό της αξίας από την αγορά (αντί για αφηρημένες αποτιμήσεις) και αποφασιστικότητα για την ολοκλήρωση των εκκαθαρίσεων.
Η επίλυση του ζητήματος των εγκλωβισμένων περιουσιακών στοιχείων θα συνδράμει και στην αντιμετώπιση του ζητήματος των επιχειρήσεων-«ζόμπι», καθώς θα δημιουργήσει κίνητρο στους πιστωτές να χρησιμοποιήσουν τα εργαλεία της νομοθεσίας περί αφερεγγυότητας.
