Γνωρίζουμε ότι ο νέος κορωνοϊός που έχει ήδη προκαλέσει πάνω από 40 εκατομμύρια κρούσματα και περισσότερους από ένα εκατομμύριο θανάτους παγκοσμίως «συμβίωνε» επί μακρόν με τις νυχτερίδες και άλλα άγρια ζώα προτού περάσει το «φράγμα των ειδών» και φθάσει στον άνθρωπο.
Οι μεταλλάξεις του «διπλώματος»
Τώρα ερευνητές από το Πανεπιστήμιο Ντιουκ εντόπισαν «σιωπηλές» μεταλλάξεις στα περίπου 30.000 «γράμματα» του γενετικού κώδικα του ιού οι οποίες του επέτρεψαν να κάνει «επέλαση» όταν κατάφερε να περάσει το φράγμα των ειδών και του άνοιξαν τον δρόμο για να προκαλέσει πανδημία. Οι μεταλλάξεις αυτές φάνηκε να αφορούν τον τρόπο με τον οποίο ο ιός «διπλώνει» το RNA του μέσα στα ανθρώπινα κύτταρα.
Στο πλαίσιο της μελέτης που δημοσιεύθηκε στην επιθεώρηση «PeerJ» οι ερευνητές χρησιμοποίησαν στατιστικές μεθόδους τις οποίες ανέπτυξαν προκειμένου να εντοπίσουν προσαρμοστικές αλλαγές στο γονιδίωμα του SARS-CoV-2 που προσβάλλει τους ανθρώπους αλλά όχι σε συγγενείς κορωνοϊούς που προσβάλλουν τις νυχτερίδες και τους παγκολίνους. «Προσπαθούμε να κατανοήσουμε τι είναι αυτό που έκανε τον συγκεκριμένο ιό τόσο μοναδικό» ανέφερε ο κύριος συγγραφέας της μελέτης Αλεχάντρο Μπέριο, μεταδιδακτορικός ερευνητής στο Εργαστήριο του καθηγητή Βιολογίας Γκρεγκ Ρέι στο Πανεπιστήμιο Ντιουκ.
Οι ερευνητές εντόπισαν μεταλλάξεις που τροποποιούσαν τις πρωτεΐνες-ακίδες (spike proteins, S πρωτεΐνες) που φέρει ο ιός στην επιφάνειά του και οι οποίες παίζουν καθοριστικό ρόλο στην ικανότητά του να μολύνει νέα κύτταρα – το εύρημα αυτό μαρτυρεί ότι τα στελέχη του ιού που φέρουν αυτές τις μεταλλάξεις έχουν περισσότερες πιθανότητες να κάνουν… μεγαλύτερη καριέρα. Εντόπισαν επίσης και άλλους «ενόχους» που παίζουν ρόλο στη δριμύτητα του ιού και οι οποίοι μέχρι σήμερα παρέμεναν στο σκοτάδι.
Δύο άγνωστες «σιωπηλές» μεταλλάξεις
Συγκεκριμένα βρήκαν «σιωπηλές» μεταλλάξεις σε δύο άλλες περιοχές του γονιδιώματος του SARS-CoV-2 – πρόκειται για τις Nsp4 και Νsp16 – οι οποίες φαίνεται να προσέφεραν στον συγκεκριμένο ιό βιολογική υπεροχή έναντι προηγούμενων στελεχών χωρίς όμως να αλλάζουν τις πρωτεΐνες τις οποίες κωδικοποιούν.
Σύμφωνα με τον δρα Μπέριο, οι μεταλλάξεις αυτές δεν επιδρούν στις πρωτεΐνες αλλά πιθανότατα στον τρόπο με τον οποίο το γενετικό υλικό του ιού – το RNA του – διπλώνεται σε τρισδιάστατα σχήματα και δρα εντός των ανθρώπινων κυττάρων. Αυτές οι αλλαγές στη δομή του RNA του ιού πιθανώς συνέβαλαν στην ικανότητά του να εξαπλώνεται προτού τα μολυσμένα με αυτόν άτομα εμφανίσουν οποιοδήποτε σύμπτωμα – η διαφορά αυτή είναι ζωτικής σημασίας και έχει κάνει την πανδημία που βιώνουμε σήμερα πολύ πιο δύσκολη στο να ελεγχθεί σε σύγκριση με την επιδημία του SARS που προκλήθηκε από τον συγγενή κορωνοϊό SARS-CoV-1 το 2003.
Ανοίγει ο δρόμος για νέες θεραπείες
Η μελέτη αυτή μπορεί να οδηγήσει σε νέους μοριακούς στόχους για τη θεραπεία ή ακόμη και την πρόληψη της COVID-19, ανέφερε ο δρ Μπέριο και προσέθεσε ότι «τα Nsp4 και Nsp16 είναι μεταξύ των πρώτων μορίων RNA που παράγονται όταν ο ιός μολύνει ένα άτομο. Η πρωτεΐνη-ακίδα στην επιφάνεια του ιού δεν εκφράζεται παρά αργότερα. Εκτιμούμε λοιπόν ότι αυτά τα δύο μόρια μπορούν να αποτελέσουν καλύτερους θεραπευτικούς στόχους καθώς εμφανίζονται νωρίτερα στον κύκλο ζωής του ιού».
Καλύτερη πρόβλεψη των μελλοντικών πανδημιών
Ο εντοπισμός των γενετικών μεταλλάξεων που επέτρεψαν στον νέο κορωνοϊό να εξαπλωθεί τόσο πολύ και τόσο γρήγορα στους ανθρώπους ανοίγει όμως τον δρόμο και για καλύτερη πρόβλεψη των μελλοντικών επιδημιών εξαιτίας ζωονόσων. «Οι ιοί συνεχώς εξελίσσονται και
μεταλλάσσονται. Είναι λοιπόν πιθανό ένα νέο στέλεχος κορωνοϊού το οποίο προσβάλλει ζώα να εμφανιστεί στο μέλλον και να αρχίσει να μολύνει και ανθρώπους, όπως συνέβη με τον SARS-CoV-2. Πρέπει να είμαστε σε θέση να αναγνωρίζουμε έναν τέτοιο ιογενή εχθρό και να κάνουμε προσπάθειες ώστε να τον εξοντώσουμε εγκαίρως».
