Αντιδράσεις έχει προκαλέσει στη Γαλλία σχέδιο νόμου για το Ισλάμ που παρουσίασε πρόσφατα ο Εμανουέλ Μακρόν, θα αρχίσει να συζητείται τον Δεκέμβριο και θα τεθεί σε ψηφοφορία στη Βουλή τον Ιανουάριο.

Ο γάλλος πρόεδρος, που κατηγορείται ότι προσβλέπει στην προσέλκυση δεξιών κυρίως, αλλά και ακροδεξιών ψηφοφόρων, υποστηρίζει ότι στόχος του νομοσχεδίου είναι να αντιμετωπίσει τον «ισλαμιστικό αυτονομισμό» καθώς μια μειοψηφία των μουσουλμάνων της Γαλλίας προσπαθεί να δημιουργήσει μια «αντικοινωνία» βάζοντας τους δικούς της νόμους πάνω απ’ όλους τους άλλους.

Η ιερή κοσμικότητα

Στη Γαλλία, η κοσμικότητα είναι «ιερή»: Το κράτος είναι απολύτως διαχωρισμένο από την εκκλησία με νόμο του 1905 που απαγορεύει ρητά στην κυβέρνηση να επεμβαίνει στα θρησκευτικά ζητήματα. Η προσπάθεια του Μακρόν να επέμβει σε ζητήματα του Ισλάμ αναμένεται να συναντήσει και νομικά εμπόδια.

Το νομοσχέδιο έχει προκαλέσει αντιδράσεις ανάμεσα στους έξι εκατομμύρια μουσουλμάνους της Γαλλίας (είναι η χώρα με το υψηλότερο ποσοστό μουσουλμάνων στην Ευρώπη, 9% του πληθυσμού) αλλά και στον υπόλοιπο μουσουλμανικό κόσμο _ ιδίως η διαπίστωση του Μακρόν ότι το Ισλάμ είναι «μια θρησκεία που βρίσκεται σε κρίση σε όλη την υφήλιο». Στην Τουρκία, με την οποία έχει έντονη κόντρα τελευταίως ο Μακρόν, οι φιλοκυβερνητικές εφημερίδες, σαν τη Γενί Σαφάκ, έχουν τίτλους όπως «Ο Μακρόν κηρύσσει πόλεμο στο Ισλάμ!» και κατηγορούν τον γάλλο πρόεδρο ότι ακολουθεί τον δρόμο «των νεοναζιστών και της ακροδεξιάς».

Τι προβλέπει το νομοσχέδιο

Μια από τις προβλέψεις του νομοσχεδίου είναι να περιορίσει την ξένη επιρροή στο γαλλικό Ισλάμ επενδύοντας σε μια νέα γενιά ιμάμηδων που θα έχουν εκπαιδευτεί και πιστοποιηθεί στη Γαλλία αντί να τους ορίζουν άλλα κράτη. Για παράδειγμα, η Αλγερία χρηματοδοτεί το Μεγάλο Τζαμί του Παρισιού, ενώ η Τουρκία, η Αλγερία και το Μαρόκο προμηθεύουν εκατοντάδες ιμάμηδες στη χώρα. Η Τουρκία ειδικότερα, ιδίως επί Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, έχει επενδύσει σημαντικά σε θρησκευτικές και πολιτιστικές οργανώσεις σε ολόκληρη τη Γαλλία.

Το Μεγάλο Τζαμί του Παρισιού

Στα 2.500 τζαμιά της Γαλλίας, υπάρχουν 300 λεγόμενοι «αποσπασμένοι» ιμάμηδες _ 150 Τούρκοι, 120 Αλγερινοί και 30 Μαροκινοί. Αυτοί πληρώνονται από τη χώρα προέλευσής τους και παρότι λειτουργούν στη Γαλλία, συχνά δεν μιλούν γαλλικά και είναι αποκομμένοι από τη γαλλική πραγματικότητα.

Το «Ισλάμ του διαφωτισμού»

Ο γάλλος πρόεδρος υποστηρίζει ότι η ξένη επιρροή έχει ανοίξει την πόρτα στο ακραίο Ισλάμ που δεν αντικατοπτρίζει αναγκαστικά την πραγματικότητα των γάλλων μουσουλμάνων. Στόχος του είναι ένα «Ισλάμ του διαφωτισμού, συμβατό με τις αξίες της Γαλλίας».

Ανάμεσα στα μέτρα που προτείνει το νομοσχέδιο είναι η διδασκαλία της αραβικής γλώσσας στα δημόσια σχολεία, ο αυστηρός έλεγχος της ιδιωτικής θρησκευτικής εκπαίδευσης, ο περιορισμός της εκπαίδευσης στο σπίτι και η πάταξη των λόγων ή δραστηριοτήτων που αντιβαίνουν τις γαλλικές αξίες, όπως τα χωριστά ωράρια για γυναίκες και άντρες στις δημοτικές πισίνες.

«Το παράδοξο είναι ότι ο Μακρόν υπερασπίζεται την κοσμικότητα με ένα σχέδιο που βασίζεται στην κρατική παρέμβαση στη θρησκεία», δήλωσε στο Foreign Policy ο Ολιβιέ Ρουά, καθηγητής στο EuropeanUniversity Institute στη Φλωρεντία. «Γι’ αυτό τόσα πολλά χρόνια δεν έχει γίνει τίποτα».

Τα νομικά αγκάθια

Ένα νομικό πρόβλημα στο οποίο έχουν προσκρούσει όλες οι κυβερνήσεις που έχουν προσπαθήσει τις τελευταίες δεκαετίες να ελέγξουν το Ισλάμ στη Γαλλία είναι η εκπαίδευση των ιμάμηδων: πώς θα εξασφαλιστεί αφού ο διαχωρισμός κράτους-εκκλησίας αποκλείει τη δημόσια εκπαίδευσή τους;

Επειδή η γαλλική νομοθεσία δηλώνει απερίφραστα ότι δεν επιτρέπονται διακρίσεις ανάμεσα στις θρησκείες, οτιδήποτε αποφασιστεί για το Ισλάμ θα ισχύσει και για τις υπόλοιπες θρησκείες. Δηλαδή, ο αυστηρός έλεγχος των μουσουλμανικών σχολείων θα πρέπει να επεκταθεί και στα καθολικά ή εβραϊκά σχολεία, πράγμα που περιπλέκει περισσότερο τα πράγματα.

Δεκαοκτώ μήνες πριν από τις προεδρικές εκλογές του 2022, ο Μακρόν θεωρείται ότι έχει το βλέμμα στο δεξιό ακροατήριο. Προσπαθεί να δείξει ότι είναι σκληρός προς το Ισλάμ καθώς οι τελευταίες δημοσκοπήσεις τον φέρνουν ίσα (γύρω στο 25%) με την ακροδεξιά Μαρίν Λεπέν που δεν χάνει ευκαιρία να κατηγορεί τους μουσουλμάνους για όλα τα δεινά.

Σε αναζήτηση ισορροπίας

Οι επικριτές του Μακρόν αντιτάσσουν ότι ο ισλαμιστικός φανατισμός δεν μπορεί να καταπολεμηθεί με θρησκευτικά αλλά με κοινωνικά μέτρα. «Αναπτύσσεται σε περιβάλλοντα με φτώχεια, κοινωνικές ματαιώσεις, διακρίσεις, όπου ο κοινωνικός ανελκυστήρας είναι μπλοκαρισμένος και ο στιγματισμός μόνιμος», έγραψε σε άρθρο της στην εφημερίδα Liberation η οικολόγος πολιτικός Εστέρ Μπενμπασά. «Από τις ανακοινώσεις του Μακρόν λείπει αδυσώπητα το κοινωνικό σκέλος».

Τα πνεύματα στη Γαλλία είναι οξυμένα και μετά την πρόσφατη επίθεση με μαχαίρι έξω από τα παλαιά γραφεία του Charlie Hebdo. Ο Μακρόν επικρίνεται από τη δεξιά ως «μαλακός» και «αφελής», ενώ από την αριστερά ότι «υποδαυλίζει τον θρησκευτικό πόλεμο» και σύμφωνα με τον Τύπο «αναζητά ένα πολύ λεπτό σημείο ισορροπίας».