Από τον μηχανισμό εκτόνωσης της έντασης και τις διερευνητικές που επρόκειτο να επαναληφθούν ώστε να εξευρεθούν σημεία επαφής ανάμεσα σε Αθήνα και Άγκυρα, με συνοπτικές διαδικασίες οι ελληνοτουρκικές σχέσεις επέστρεψαν -με υπαιτιότητα της Τουρκίας- σε κλιμάκωση, με αναλυτές να επισημαίνουν πως η αποστολή του Oruc Reis για έρευνες νοτίως του Καστελλορίζου είναι πιο απειλητική από ποτέ.

Μάλιστα, το γεγονός πως η κίνηση αυτή έρχεται μετά τις επίμονες προσπάθειες της διεθνούς κοινότητας ώστε Αθήνα και Άγκυρα να καθίσουν στο τραπέζι των συζητήσεων δείχνει την περιφρόνηση με την οποία αντιμετωπίζει ο Ερντογάν τις μεγάλες δυνάμεις, οι οποίες προσδοκούσαν σε κινήσεις αποφόρτισης της κατάστασης.

Η στάση του «σουλτάνου» επιβεβαιώνει ότι, όχι μόνο αποτελεί επιδίωξη και επιλογή του η αντιπαράθεση με την Ελλάδα, αλλά πρακτικά αδιαφορεί για την Ευρώπη παρά το γεγονός ότι γνωρίζει πως υπάρχουν -έστω και μακρινά- σενάρια για κυρώσεις.

Η Άγκυρα πατά πάνω σε αυτή τη συνθήκη και επιχειρεί να δημιουργήσει μια τετελεσμένη κατάσταση, βάσει της οποίας δεν θα επιτρέπεται στην Αθήνα να ασκεί τα νόμιμα δικαιώματά της είτε με την επέκταση των χωρικών υδάτων στα 12 ναυτικά μίλια είτε με το να εκμηδενίσει την ελληνική υφαλοκρηπίδα και ΑΟΖ. Στην ουσία, αν η Τουρκία πραγματοποιήσει έρευνες στα 6,5 ναυτικά μίλια από το Καστελλόριζο -σχέδιο που περιλαμβάνεται στην παράνομη NAVTEX- αυτό σημαίνει μηδενισμός της δυνατότητας της Ελλάδας να έχει υφαλοκρηπίδα και ΑΟΖ πέραν των 6 μιλίων, κάτι που αποτελεί επίσημη τουρκική θέση.

Το κρίσιμο ζήτημα επομένως είναι μέχρι πού θα φτάσει το Oruc Reis και αν τελικά θα παραβιάσει τα 6-12 ναυτικά μίλια του Καστελλορίζου, όπου είναι η «κόκκινη» γραμμή για την Αθήνα.

Το μυστήριο με την πορεία του

Το απόγευμα της Τρίτης, όπως μετέδωσαν τουρκικά ΜΜΕ στο πλαίσιο του προπαγανδιστικού μηχανισμού, το τουρκικό ερευνητικό έπλεε στα 22-25 ναυτικά μίλια από το Καστελλόριζο, εντός των ορίων της ελληνικής υφαλοκρηπίδας, συνοδευόμενο από πολεμικά πλοία.

Μάλιστα, τα ίδια μέσα μετέδωσαν πως έχει ξεκινήσει τη διαδικασία πόντισης καλωδίων με σκοπό να προχωρήσει σε έρευνες, με την Αθήνα πάντως να διαψεύδει τις πληροφορίες.

Σε κάθε περίπτωση, η πόντιση καλωδίων δεν συνεπάγεται και την έναρξη ερευνών. Ωστόσο, όπως επισημαίνεται από διπλωματικές πηγές, ερευνάται αν η χαμηλή ταχύτητα του πλοίου συνδέεται και με την πόντιση καλωδίων, ενώ ερευνάται και αν οι καιρικές συνθήκες στην περιοχή επιτρέπουν στους Τούρκους να ξεκινήσουν έρευνες.

Πάντως, από την πρώτη στιγμή που έγινε γνωστός ο προορισμός του Oruc Reis στην περιοχή σήμανε συναγερμός με ελληνικά πλοία και υποβρύχια να το παρακολουθούν διακριτικά, ενώ ταυτόχρονα σε ετοιμότητα βρίσκονται και οι δυνάμεις της Πολεμικής Αεροπορίας.

Οι επόμενες ώρες είναι ιδιαίτερα κρίσιμες, καθώς θα διαφανεί αν η Άγκυρα προτίθεται να τραβήξει το σχοινί στα άκρα ή αν θα επιδοθεί σε πόλεμο νεύρων κατά της Αθήνας με το Oruc Reis να «κόβει βόλτες» στην ελληνική υφαλοκρηπίδα, σε μια προσπάθεια να αλλάξει τους όρους του παιχνιδιού και να εκβιάσει Ευρωπαϊκή Ένωση – Ελλάδα.

Αντιστροφή της πραγματικότητας

Σε διπλωματικό επίπεδο πάντως, η Άγκυρα -κάνοντας το άσπρο μαύρο- επιχειρεί να επιρρίψει στην Αθήνα την ευθύνη για το διαφαινόμενο ναυάγιο των διερευνητικών επαφών.

Πιο συγκεκριμένα, σε αρχείο έξι σελίδων με τίτλο: «Τα βήματα κλιμάκωσης της Ελλάδας στην Ανατολική Μεσόγειο και το Αιγαίο Πέλαγος από τις 12 Σεπτεμβρίου» και σχετικές φωτογραφίες, η Τουρκία δίνει τη δική της εξήγηση για τους λόγους κλιμάκωσης, επιχειρώντας να «δικαιολογήσει» τη νέα έξοδο του σεισμογραφικού ερευνητικού σκάφους Oruc Reis.

Mάλιστα, στον λογαριασμό του στο Τwitter, το ΥΠΕΞ της Τουρκίας έχει επισυνάψει το Στέιτ Ντιπάρτμεντ, την Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Εξωτερικής Δράσης (European External Action Service), τον Ζοζέπ Μπορέλ, τον Σαρλ Μισέλ και το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο.

Στο έγγραφο, η Άγκυρα μεταξύ άλλων επικαλείται:

1.Τις κοινές στρατιωτικές ασκήσεις Ελλάδας – ΗΠΑ μεταξύ 14 και 18 Σεπτεμβρίου στη Θράκη όπου ζει η «τουρκική μειονότητα στην Ελλάδα».

2. Τη NAVTEX που εξέδωσε στις 15 Σεπτεμβρίου η Ελλάδα για στρατιωτικές ασκήσεις στη Χίο «η οποία τελεί υπό καθεστώς αποστρατιωτικοποίησης» και στις ανάλογες ασκήσεις στη Λήμνο που «επίσης τελεί υπό το ίδιο καθεστώς».

3. Το τουρκικό ΥΠΕΞ εγκαλεί ακόμη την Ελλάδα για εναέριες ασκήσεις σε Χίο, Κω και Ρόδο και στην εκδοθείσα NOTAM μεταξύ 27ης και 2ας Οκτωβρίου που «επίσης επηρέασε την ελευθερία της αεροπλοΐας».

4. Η Άγκυρα διαμαρτύρεται επίσης για τις χρονικά παρατεταμένες και γεωγραφικά εκτεταμένες NAVTEX που εκδίδει η Ελλάδα στο Αιγαίο, παραθέτοντας «παραδείγματα».

5. Επίσης το τουρκικό ΥΠΕΞ αναφέρει ότι πέραν των παραβιάσεων των «αποστρατιωτικοποιημένων» ζωνών, η Ελλάδα παραβιάζει και το διμερές moratorium του 1988 ορίζοντας δύο ξεχωριστές ασκήσεις για την 29η Οκτωβρίου που είναι η Εθνική Εορτή της Τουρκίας, κάτι που προκάλεσε όπως αναφέρουν την αντίστοιχη απάντηση της Αγκυρας για την 28η Οκτωβρίου.

6. Τέλος, το τουρκικό ΥΠΕΞ κατηγορεί την Ελλάδα και για την πρόσφατη NOTAM μεταξύ 13 και 18 Οκτωβρίου επειδή καλύπτει την περιοχή δραστηριοτήτων του Oruc Reis, ενώ διαμαρτύρεται και για τις πληροφορίες που θέλουν την Ελλάδα να προμηθεύεται UAV από το Ισραήλ για χρήση στην περιοχή.

Αναλυτικά όσα περιέχονται στο εν λόγω έγγραφο:

Όπως αναφέρει το τουρκικό ΥΠΕΞ: «Το Oruc Reis έφτασε στο λιμάνι της Αττάλειας στις 12 Σεπτεμβρίου 2020 για εργασίες ρουτίνας και επανεφοδιασμού. Μαζί με το Oruc Reis επέστρεψαν και τα πλοία του Ναυτικού μας που το συνόδευαν για σκοπούς αυτοάμυνας, σε πρόγραμμα συντήρησης επίσης. Αμέσως μετά την επιστροφή του Oruc Reis, η Ελλάδα ανέπτυξε ναυτικές δυνάμεις στο νησί του Καστελλορίζου στις 13 Σεπτεμβρίου 2020. Διάφορες δυνάμεις εξακολουθούν να σταθμεύουν στο Καστελλόριζο από τότε».

Στη συνέχεια, η Άγκυρα αναφέρει πως από τις 14 ως τις 18 Σεπτεμβρίου «Ελλάδα και ΗΠΑ διεξήγαγαν κοινές στρατιωτικές ασκήσεις στη Δυτική Θράκη όπου ζει η τουρκική μειονότητα της Ελλάδας. Τα τανκς Leopard των ελληνικών Ενόπλων Δυνάμεων μαζί με τα αμερικανικά τανκς M1 Αbrams διεξήγαγαν ασκήσεις κοντά στο Πετροχώρι, χωριό στην Ξάνθη» και παρά τις τουρκικές εκκλήσεις για ματαίωση των ασκήσεων σε μια περίοδο με ένταση, «η άσκηση προχώρησε κανονικά».

Ακόμη, στις 15 Σεπτεμβρίου, η Ελλάδα, όπως καταγγέλλει το τουρκικό ΥΠΕΞ, εξέδωσε NAVTEX για στρατιωτικές ασκήσεις στη Χίο, η οποία «βρίσκεται σε καθεστώς αποστρατιωτικοποίησης».

Η Άγκυρα συνεχίζει, υποστηρίζοντας πως η Ελλάδα εξακολουθεί να πραγματοποιεί ασκήσεις με πραγματικά πυρά μέσα και γύρω από το νησί της Λήμνου και στις 23-24 Σεπτεμβρίου 2020, ενώ μάλιστα και το συγκεκριμένο νησί θα έπρεπε να είναι αποστρατιωτικοποιημένο.

Στο ίδιο μήκος κύματος, η Τουρκία σημειώνει πως η Ελλάδα διεξήγαγε εναέριες ασκήσεις γύρω από τα αποστρατιωτικοποιημένα νησιά της Χίου, της Κω αλλά και της Ρόδου, ενώ εξέδωσε και ΝΟΤΑΜ για ασκήσεις μεταξύ 27 Σεπτεμβρίου και 2 Οκτωβρίου 2020, επηρεάζοντας την ελευθερία κίνησης σε μια μεγάλη περιοχή διεθνούς εναέριου χώρου.

Ακολούθως, την 1η Οκτωβρίου, η Ελλάδα ανακοίνωσε πως θα διεξαχθούν στρατιωτικές ασκήσεις στην Ανατολική Μεσόγειο σε περιοχές νότια του Καστελλορίζου, η μία στις 6 Οκτωβρίου του 2020 και η άλλη στις 8 Οκτωβρίου 2020.

Σύμφωνα με την Άγκυρα «η Ελλάδα εκδίδει διαρκώς ναυτικές προειδοποιήσεις στο Αιγαίο Πέλαγος, οι οποίες αφορούν μια μακρά περίοδο καθώς και μια μεγάλη περιοχή του διεθνούς εναέριου χώρου. Αυτή τη φορά ανακοινώθηκε μια άλλη NOTAM (A2931 / 20) για δραστηριότητες του Πολεμικού Ναυτικού και της Πολεμικής Αεροπορίας, συμπεριλαμβανομένων ασκήσεων με πυρά σε όλο το Αιγαίο Πέλαγος μεταξύ 11 Νοεμβρίου και 29 Δεκεμβρίου 2020».

Επίσης, όπως τονίζεται, στις 8 Οκτωβρίου ανακοινώθηκε ακόμη μια άσκηση για πυρά στη Λέσβο «καλύπτοντας μια περιοχή που βρίσκεται ακριβώς έξω από την Τουρκία». «Σε ακόμη μια παραβίαση της αποστρατιωτικοποιημένης κατάστασης των νησιών του Ανατολικού Αιγαίου, ανακοινώθηκαν ασκήσεις στις 9 Οκτωβρίου για 12-16 Οκτωβρίου στο νησί της Χίου, ενώ το ίδιο ισχύει και για το νησί της Λέσβου την ίδια περίοδο» υπογραμμίζει η Τουρκία.

Στη συνέχεια, η Τουρκία εξαπολύει νέα επίθεση στην Ελλάδα, λέγοντας ακόμα πως «μαζί με τις συνεχιζόμενες παραβιάσεις του καθεστώτος αποστρατιωτικοποίησης, η Ελλάδα παραβιάζει και τη συμφωνία της Αθήνας του 1988, η οποία προβλέπει πως και οι δύο χώρες θα απέχουν από τη διεξαγωγή στρατιωτικών ασκήσεων σε εθνικές και θρησκευτικές ημέρες».

Δηλαδή, όπως τονίζει η Άγκυρα, η Αθήνα εξέδωσε ναυτικές προειδοποιήσεις για δύο χωριστές ασκήσεις που προγραμματίζονται να πραγματοποιηθούν στις 29 Οκτωβρίου 2020, δηλαδή την Ημέρα Δημοκρατίας της Τουρκίας, και σε απάντηση, η Τουρκία ανακοίνωσε στρατιωτικές ασκήσεις στις 28 Οκτωβρίου 2020, στην Επέτειο του «ΟΧΙ».

Σύμφωνα με το ΥΠΕΞ της Τουρκίας, η Ελλάδα άρχισε και πάλι να προκαλεί ένταση στην Ανατολική Μεσόγειο, με την έκδοση νέας NOTAM για στρατιωτικές δραστηριότητες μεταξύ 13-18 Οκτωβρίου, την περίοδο που το Oruc Reis θα πραγματοποιεί τις δραστηριότητές του στην ευρύτερη περιοχή (12-22 Οκτωβρίου 2020).

Τέλος, η Τουρκία αναφέρει πως η χώρα μας σχεδιάζει να αποκτήσει μη επανδρωμένα οχήματα από το Ισραήλ και σκοπεύει να τα αναπτύξει στην περιοχή, συμπεραίνοντας πως η Αθήνα ευθύνεται για την κλιμάκωση της κατάστασης στην Ανατολική Μεσόγειο, ενώ αυτές οι εξελίξεις δείχνουν τα απόκρυφα κίνητρα της Ελλάδας την παραμονή των διερευνητικών συνομιλιών.