Δε φαίνεται να εορτάστηκε μετά πάσης λαμπρότητος η 30τή επέτειος της Επανένωσης των δύο Γερμανιών, Δυτικής και Ανατολικής(Ομόσπονδης της Δυτικής Γερμανίας και Λαοκρατικής Δημοκρατίας της Γερμανίας, ΛΔΓ) η κληρονομιά που άφησε στην Ευρώπη ο μακαρίτης πρώην Καγκελάριος της Γερμανίας Χέλμουτ Κολ. Ισως να τον θυμόμαστε περισσότερο για το πώς διαίρεσε την άτυχη πρώην Γιουγκοσλαβία του στρατάρχη Γιόσεπ Τίτο με τους πολέμους της και το άφθονο αίμα που χύθηκε στα Βαλκάνια, αφού εκεί έδρασε αποτελεσματικά γιατί ήθελε να απαλλαχτεί από τη «Γιουγκοσλαβία» αφού η εν λόγω χώρα αποτελούσε εμπόδιο στα επεκτατικά του σχέδια.
Ο Κολ είχε έναν φόβο, τον Μιχαήλ Γκορμπατσόφ. Φοβόταν ότι ο Ρώσος πρόεδρος θα εξοργιζόταν αν του απεκάλυπτε τη φιλοδοξία του να μείνει στην Ιστορία ως ο πολιτικός που ένωσε τις δύο Γερμανίες. Τίποτα τέτοιο δε συνέβη. Αλλωστε ο «Γκόρμπι» ένιωθε ότι οι δικές του μέρες του ήταν μετρημένες και η Σοβιετική Αυτοκρατορία όδευε να καταστεί εκ του ασφαλούς εις τα εξ ων συνετέθη . Προς τι λοιπόν οι ενστάσεις στην επανένωση των δύο Γερμανιών; Προφανώς ήθελε κι αυτός να αφήσει ένα καλό όνομα μεγαλόψυχου πολιτικού .
Ο Κολ δραστηριοποιείται
Στις 28 Νοεμβρίου- μόλις δυο εβδομάδες μετά την πτώση του τείχους – ο Γερμανός Καγκελάριος αναγγέλλει το πρόγραμμα των 10 σημείων για να συντονίσουν τις προσπάθειές τους οι δύο Γερμανίες με απώτερο στόχο την επανένωσή τους.
Αρχικά, ωστόσο δεν είχε εκπονήσει κανένα πρόγραμμα. Αλλά η κατάσταση είχε φθάσει σε ένα πολύ κρίσιμο σημείο δεδομένου ότι η Ανατολικογερμανική οικονομία και η υποδομή της κατέρρεαν, ενώ η πολιτική κατάσταση ήταν πολύ ρευστή. Το Κόμμα του Δημοκρατικού Σοσιαλισμού είχε υποστεί βαριά ήττα στις εκλογές που διεξήχθησαν στις 18/3/ 1990 και στις οποίες σάρωσε με 48% και 192 έδρες το Ανατολικογερμανικό τμήμα των Χριστιανοδημοκρατών («Συμμαχία για τη Γερμανία») υπό τον Λόταρ ντε Μεζίερ στις πρώτες ελεύθερες εκλογές στην Ανατολική Γερμανία. Δρομολογήθηκε έτσι η επανένωση γιατί αυτός ήταν και ο βασικός στόχος της Συμμαχίας του ντε Μεζίερ, ενώ ο Κολ πανευτυχής φωτογραφιζόταν στο πλάι ενός χαμογελαστού Μιχαήλ Γκορμπατσόφ..
Εν τούτοις η στρατηγική που υιοθετήθηκε από το Χέλμουτ Κολ στηρίχθηκε στο γερμανικό μάρκο και την ελεύθερη αγορά. Και τα δύο αποδείχθηκαν καταστρεπτικά για μία ευάλωτη οικονομία σαν αυτή της Ανατολικής Γερμανίας.
Παρά ταύτα ο Χέλμουτ Κολ διακήρυττε urbi et orbi ότι το γερμανικό μάρκο της Δυτικής Γερμανίας θα μετέβαλλε την Ανατολική Γερμανία σε μια υπό άνθιση χώρα.
Το ξεπούλημα των περιουσιακών στοιχείων
Η Ανατολική Γερμανία βρισκόταν σε πολύ δεινή οικονομική θέση όταν ξεκίνησε η διαδικασία της επανένωσης και χρειαζόταν πολλά χρήματα για την ολοκλήρωσή της. Η λύση στο πρόβλημα, όπως συνέβη δέκα χρόνια αργότερα με την Ελλάδα, ήταν η α λα Θάτσερ ταχεία ιδιωτικοποίηση, η οποία έλαβε χώρα με μία στυγνή εκμετάλλευση των απελπισμένων Ανατολικογερμανών που αναγκάστηκαν να πουλήσουν φιλέτα σε ευτελή
ποσά με αυτήν την fire sale. Επρόκειτο για μια αγοροπωλησία-ντροπή με έντονα τα στοιχεία της διαφθοράς στα οποία εμπλέκονταν η δυτική ελίτ, που τελικά απέφερε ποσό κατά πολύ λιγότερο από ό,τι ήταν το αναμενόμενο.
Το αστείο ήταν ότι θεωρήθηκε επιτυχία και μια δεκαετία αργότερα, ο «φίλος μας» Ζαν Κλοντ Γιουνκέρ θεώρησε ότι η ίδια συναλλαγή έπρεπε να εφαρμοστεί στη χρεοκοπημένη Ελλάδα για να λύσει το οικονομικό της πρόβλημά της. Ευτυχώς υπήρξαν πολλές ενστάσεις με το δικαιολογητικό ότι Ελλάδα και Ανατολική Γερμανία αποτελούσαν δυο διαφορετικές περιπτώσεις.
Και … Οσταλγία
Οι πολίτες της ΛΔΓ δίκαια παραπονιόντουσαν ότι υφίσταντο μεταχείριση πολιτών Β΄ κατηγορίας. Είχαν λάβει το χαρακτηρισμό – που αργότερα θα απονέμονταν στην Ελλάδα- «τεμπέληδες» γιατί η ανάπτυξή τους ακολουθούσε αργούς ρυθμούς και η ανεργία συγκριτικά είχε μεγαλύτερο ποσοστό από αυτό της Δυτικής Γερμανίας.
Αυτή η απαξιωτική στάση των δυτικών, ίσως να ήταν ένας από τους λόγους που ανέπτυξαν οι Ανατολικοί την ψυχική νόσο της οσταλγίας (ostalgie) υβριδική σύνθετη λέξη προερχόμενη από το ost (ανατολή) και τη nostalgia.
Εξαίφνης νοστάλγησαν εμπορεύματα που πουλιόντουσαν την εποχή που υπήρχε η ΛΔΓ, όπως σαπούνια, σοκολατάκια, τουρσί αλλά ακόμα και αυτοκίνητα.
Θυμήθηκαν πως μπορούσαν να προμηθευθούν εισιτήρια για την όπερα, τις συναυλίες και τις θεατρικές παραστάσεις εντελώς δωρεάν.
Αλλά εκείνο που συγκίνησε τους ευαίσθητους Γερμανούς περισσότερο ήταν η προβολή της όμορφης ταινίας “good bye, Lenin!” , όπου μια Γερμανίδα μεσόκοπη, φανατική κομουνίστρια, αφοσιωμένη ψυχή τε και σώματι στο καθεστώς της λαοκρατικής δημοκρατίας βλέπει το γιο της να τρώει άγριο ξύλο από τους Γερμανούς αστυνομικούς σε μια αντικαθεστωτική πορεία και πέφτει αναίσθητη στο έδαφος με κώμα από καρδιακή προσβολή. Μένει σε κώμα για ένα 8ημηνο και όταν ανακτά τις αισθήσεις της οι γιατροί είναι σαφείς: η υγεία της είναι τόσο εύθραυστη ώστε αν την στενοχωρήσει κάτι μπορεί να χάσει τη ζωή της. Τι χειρότερο από το αν μάθει ότι το τείχος έπεσε και η Γερμανία επανενώθηκε και δεν υπάρχει πια «Ανατολική Λαοκρατική Δημοκρατία της Γερμανίας! Ο γιος της Αλεξ δεν της λέει τίποτα για τις πολιτικές εξελίξεις και η μητέρα του πιστεύει πως ζει «στις παλιές καλές ημέρες του προέδρου Χόνεκερ». Ένα βράδυ όμως βγαίνει στο μπαλκόνι της και βλέπει τα πάντα να έχουν δυτικοποιηθεί από της κορυφής μέχρις ονύχων.
Ο Αλεξ παίρνει δραστικά μέτρα. Αφού απορρίπτει ό,τι είδε η μάνα του, ως αποκυήματα της φαντασίας της, εγκαθιστά μια αναπαράσταση της ΛΔΓ. Ψεύτικες ειδήσεις που εκπέμπονται μέσω ενός video στην τηλεόραση του δωματίου της. Τίποτε δεν έχει αλλάξει.Ολα βαίνουν καλώς..
Το έργο έσπασε κάθε ρεκόρ εισιτηρίων και έκανε πολλές ευαίσθητες καρδιές να κλάψουν. Ευτυχώς, βρέθηκε το αποτελεσματικό αντίδοτο της οσταλγίας: η ταινία «Οι ζωές των άλλων» που όχι μόνο δεν προκαλούσε νοσταλγία αλλά ξυπνούσε εφιαλτικές μνήμες από την εποχή της Στάζι.
ΘΑΝΟΣ ΚΑΚΟΥΡΙΩΤΗΣ ΟΜΟΤΙΜΟΣ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΑΠΘ
