Διχάζει η εξ αποστάσεως συμμετοχή των βουλευτών στις ονομαστικές ψηφοφορίες μέσω της επιστολικής ψήφου. Η αδυναμία να υλοποιήσει άμεσα η Βουλή ένα τεχνολογικό άλμα στον τομέα αυτόν προκειμένου οι εθνικοί αντιπρόσωποι να μπορούν να λαμβάνουν μέρος στις ονομαστικές ψηφοφορίες με τη βοήθεια της σύγχρονης τεχνολογίας, επαναφέρει το μοντέλο της επιστολικής ψήφου, η οποία μέχρι τώρα ίσχυε μόνο για όσους απουσιάζουν στο εξωτερικό σε επίσημη αποστολή της Βουλής ή της κυβέρνησης και για τις εγκύους βουλευτές.
Νέα δεδομένα
Οι έκτακτες συνθήκες που έχει επιβάλει η πανδημία στη λειτουργία της Βουλής δημιουργούν νέα δεδομένα και υποχρεώσεις προς αποφυγή συνωστισμού. Το μοντέλο της συμμετοχής των «300» ανά ομάδες των 60 στις ονομαστικές ψηφοφορίες απεδείχθη ανεπαρκές, καθώς σε πολλές περιπτώσεις οι βουλευτές δεν το τήρησαν, με αποτέλεσμα να επικρατεί το αδιαχώρητο, ενώ οι επανειλημμένες πιλοτικές απόπειρες χρήσης των νέων τεχνολογιών (όπως το να ψηφίζουν «εικονικά» από απόσταση μέσω ειδικής πλατφόρμας από το κινητό ή τον υπολογιστή τους και να φαίνεται το πρόσωπό τους στις οθόνες που έχουν εγκατασταθεί στην Ολομέλεια για τις ανάγκες των τηλεδιασκέψεων) προσέκρουσαν σε διάφορα λειτουργικά προβλήματα κυρίως σύνδεσης δικτύου. Ετσι, ο Πρόεδρος της Βουλής Κώστας Τασούλας εισηγήθηκε και πλέον οι ονομαστικές ψηφοφορίες θα διενεργούνται (με τη σύμφωνη γνώμη της Διάσκεψης των Προέδρων και αυστηρά μόνο στις συνθήκες πανδημίας) με την παραδοσιακή επιστολική ψήφο.
Επιφυλάξεις από ΣΥΡΙΖΑ
Το ζήτημα όμως δεν περιορίζεται στο τεχνικό πεδίο αλλά λαμβάνει και ευρύτερες πολιτικές και θεσμικές προεκτάσεις, με την αξιωματική αντιπολίτευση να εγείρει ζήτημα συνταγματικής τάξης καθώς για την ονομαστική ψηφοφορία προβλέπεται αυτοπρόσωπη παρουσία των βουλευτών – έστω και με ηλεκτρονικό τρόπο – και όπως είπε χαρακτηριστικά ο κοινοβουλευτικός εκπρόσωπος του κόμματος Γιάννης Ραγκούσης «η επιστολική ψήφος είναι η εξαίρεση στον κανόνα ενώ τώρα πάμε να κάνουμε κανόνα την εξαίρεση».
Προς τι όμως οι επιφυλάξεις και οι ενδοιασμοί του ΣΥΡΙΖΑ; Με δεδομένο ότι ουδείς διαφωνεί πως στις παρούσες έκτακτες υγειονομικές συνθήκες πρέπει να υπάρχει η δυνατότητα της εξ αποστάσεως συμμετοχής στις κρίσιμες ονομαστικές ψηφοφορίες, στην αξιωματική αντιπολίτευση θεωρούν ότι η Βουλή πρέπει να διασφαλίσει την ψηφιακή παρουσία του βουλευτή. Σύμφωνα με τον βουλευτή του κόμματος Κώστα Ζαχαριάδη «δεν χρειάζεται καμία άλλου είδους διαδικασία η οποία να αλλάζει τον θεσμικό τρόπο λειτουργίας του Κοινοβουλίου – και η επιστολική ψήφος είναι μια άλλη διαδικασία». Για τον ίδιο αρκεί «να βγαίνουμε και να λέμε στο Zoom ή στο όποιο πρόγραμμα λειτουργεί το Κοινοβούλιο: Κώστας Ζαχαριάδης, «Υπέρ». Κώστας Ζαχαριάδης, «Κατά»».
Η φοβία του ελέγχου
Υπάρχει μια πρακτική λεπτομέρεια, η οποία φαίνεται να προβληματίζει τον ΣΥΡΙΖΑ. Οτι η επιστολική ψήφος του κάθε βουλευτή αποστέλλεται πρώτα στη Γραμματεία της ΚΟ του κόμματός του, κάτι που σημαίνει πως γίνεται γνωστή η επιλογή του με ό,τι αυτό μπορεί να συνεπάγεται μέχρι να κατατεθεί αρμοδίως στο Προεδρείο της Βουλής και να ανακοινωθεί στο Σώμα κατά την ψηφοφορία. Κάποιοι μάλιστα δεν αποσυνδέουν τη δυνατότητα επιστολικής ψήφου με την πρόσφατη «αστοχία» που παρατηρήθηκε στην ΚΟ της ΝΔ, όπου πολλοί βουλευτές δεν προσήλθαν να ψηφίσουν στην ονομαστική ψηφοφορία για την άρση της ασυλίας του Παύλου Πολάκη. «Τώρα με την επιστολική ψήφο κανείς δεν θα «ξεφεύγει»» σχολίαζε υπαινικτικά βουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ προσθέτοντας «πόσω μάλλον που η ψήφος θα «ελέγχεται» πρώτα από τη Γραμματεία της ΚΟ». Σε κάθε περίπτωση αυτό που θα προτιμούσε ο ΣΥΡΙΖΑ είναι αυτό που περιέγραψε ο κ. Ζαχαριάδης: «Πρέπει όταν ψηφίζουμε να φαίνεται και το πρόσωπό μας, ποιος είναι και τι ψηφίζει».
Τι απαντά η ΝΔ
«Κλειστή Βουλή ή ανοιχτή ψηφοφορία;» είναι το δίλημμα που θέτει από την πλευρά της η πλειοψηφία, με την πεποίθηση ότι αν μπορούσε ο συνταγματικός νομοθέτης να προβλέψει παρόμοιας έκτασης συνθήκες όπως αυτή του κορωνοϊού θα το είχε κάνει παρέχοντας στους βουλευτές τη δυνατότητα να ψηφίζουν επιστολικά. Οπως επισημαίνει ο κοινοβουλευτικός εκπρόσωπος της ΝΔ Σπήλιος Λιβανός, «η επιστολική ψήφος είναι για να μας διευκολύνει στη διαδικασία να κρατήσουμε ανοιχτή και ζωντανή τη Βουλή». Μάλιστα για τον ίδιο η φοβία του ΣΥΡΙΖΑ θυμίζει λίγο… Τραμπ, που έχει εκφράσει έντονες αμφιβολίες για την επιστολική ψήφο εν όψει των προεδρικών εκλογών.
Η πρόταση του ΚΙΝΑΛ για την ηλεκτρονική υπογραφή
Υπάρχει και η ενδιάμεση πρόταση του ΚΙΝΑΛ, η οποία είναι, όπως την έχει παρουσιάσει ο Βασίλης Κεγκέρογλου (φωτογραφία), να ψηφίζουν οι βουλευτές με την ηλεκτρονική τους υπογραφή μέσω των πιστοποιημένων διαδικασιών που έχει θεσπίσει το υπουργείο Ψηφιακής Πολιτικής. «Δεν έχει κανένα δικαίωμα η κυβέρνηση να νομοθετεί κατά παρέκκλιση. Η ψηφιακή υπογραφή είναι το πρόσωπό μας και στη μυστική ψηφοφορία δεν λες φωναχτά “ναι” ή ”όχι”, αλλά στέλνεις το ψηφοδέλτιο με την ψηφιακή σου υπογραφή στον κατάλληλο χώρο» είναι η άποψή του.
Οι τεχνολογικές δυσκολίες και ο… Μηχανισμός των Αντικυθήρων
Το θέμα της επιστολικής ψήφου έφθασε στο Επιστημονικό Συμβούλιο της Βουλής μετά από σχετικό ερώτημα που υπέβαλε ο κ. Τασούλας και εκείνο γνωμοδότησε ευθέως ότι έχουν τη (συνταγματική) δυνατότητα οι βουλευτές να ψηφίζουν κατά την περίοδο της πανδημίας στις ονομαστικές ψηφοφορίες με επιστολική ψήφο προς διαφύλαξη του μείζονος αγαθού της δημόσιας υγείας. Οπως δήλωσε άλλωστε ο Πρόεδρος της Βουλής, «πρέπει να καταλήξουμε ότι η Δημοκρατία είναι πολίτευμα για ζωντανούς και όχι για τον άλλο κόσμο, αλλά για αυτόν τον κόσμο».
Για τον ίδιο η Επιστημονική Υπηρεσία γνωμάτευσε ότι η επιστολική ψήφος συνάδει με τη συνταγματική τάξη, ενώ μέχρι να διορθωθούν οι τεχνολογικές ατέλειες που παρουσιάστηκαν κατά την πιλοτική φάση, η Βουλή δεν μπορεί να το διακινδυνεύσει. Πάντως μέχρι να βρεθεί η τεχνολογική φόρμουλα ο κ. Τασούλας έχει ζητήσει από την εταιρεία που εγκατέστησε το σύστημα ηλεκτρονικής ψηφοφορίας στη Βουλή να εξετάσει ενδεχόμενες λύσεις. «Μέχρι στιγμής τεχνολογικά δεν υπάρχουν εγγυήσεις ότι μπορεί να πραγματοποιηθεί η διαδικασία χωρίς προβλήματα» έχει επισημάνει. Για τον ίδιο η επιστολική ψήφος είναι ο «Μηχανισμός των Αντικυθήρων» από πλευράς τεχνολογίας αλλά μέχρι να αντικατασταθεί συνέστησε στην αντιπολίτευση να μη θεωρεί ότι κάποιοι απεργάζονται το κακό του κοινοβουλευτισμού ή την υπονόμευση της αντιπροσώπευσης. «Ετσι γίνεται η ψηφοφορία χρόνια τώρα και κανείς δεν ήγειρε θέμα αμφισβήτησης της αυθεντικότητας της επιστολικής ψήφου» υπενθύμιζε ο κ. Τασούλας.
