Ένα …πράσινο πακέτο ανάκαμψης ύψους 8,2 δισ. ευρώ μπορεί να ανοίξει 125.000 νέες θέσεις εργασίας στην Ελλάδα. Σύμφωνα με νέα έκθεση του WWF που παρουσιάζεται σήμερα Τρίτη, μια σειρά εμβληματικών επενδύσεων, με αξιοποίηση χρηματοδότησης από τον ευρωπαϊκό μηχανισμό ανάκαμψης, θα μπορούσαν να τονώσουν την ελληνική οικονομία.
Άλλωστε όπως σημείωσε χθες και ο υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας, Κωστής Χατζηδάκης, «βρισκόμαστε στην «ίδια σελίδα» με τον Οργανισμό Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (ΟΟΣΑ) όσον αφορά στις περιβαλλοντικές μεταρρυθμίσεις που έχει ανάγκη η χώρα μας».
Ο κ. Χατζηδάκης μιλώντας σε διαδικτυακή συνέντευξη Τύπου όπου παρουσιάστηκαν τα αποτελέσματα της αξιολόγησης των Περιβαλλοντικών Επιδόσεων της Ελλάδας από τον ΟΟΣΑ για τη δεκαετία 2009-2019, επεσήμανε ότι ο οργανισμός αναγνωρίζει ότι η Ελλάδα υλοποιεί ένα φιλόδοξο σχέδιο «πράσινης» μετάβασης, το οποίο θα χρηματοδοτηθεί με κονδύλια άνω των 10 δισεκ. ευρώ που θα προέλθουν από το Ταμείο Ανάκαμψης, το Ταμείο Δίκαιης Μετάβασης αλλά και το νέο ΕΣΠΑ 2021-2027, δίχως να λαμβάνονται υπόψη τα χρήματα από τα Περιφερειακά Προγράμματα ή τα δάνεια του Ταμείου Ανάκαμψης.
Φορολογικά κίνητρα και περιβαλλοντική στόχοι
Όπως αναφέρεται στην έκθεση του ΟΟΣΑ, το Ταμείο Ανάκαμψης της ΕΕ προσφέρει την ευκαιρία να δοθεί ώθηση στις πράσινες επενδύσεις. «Η Ελλάδα έχει αυξήσει τις τιμές για τις εκπομπές άνθρακα, αλλά θα μπορούσε να εναρμονίσει τα φορολογικά κίνητρα με τους περιβαλλοντικούς στόχους, προστατεύοντας παράλληλα τους μη προνομιούχους», σημειώνεται στην έκθεση.
Όπως επισημαίνεται το μερίδιο των εσόδων από περιβαλλοντικούς φόρους στο ΑΕΠ της χώρας μας είναι ένα από τα υψηλότερο στις χώρες του ΟΟΣΑ. Όμως παρά την αυξημένη φορολογική επιβάρυνση της ενέργειας, η φορολογική διαφοροποίηση των καυσίμων δεν αντανακλά την κλιματική επιβάρυνση που προκύπτει από τη χρήση τους (π.χ. το ντίζελ φορολογείται λιγότερο από το πετρέλαιο, παρόλο που είναι πιο ρυπογόνο). Ο ΟΟΣΑ στην έκθεσή του παραθέτει επίσης παραδείγματα ευνοϊκής μεταχείρισης, όπως είναι οι φοροαπαλλαγές για συγκεκριμένες βιομηχανικές χρήσεις άνθρακα, οι μειωμένοι φορολογικοί συντελεστές για το πετρέλαιο θέρμανσης και οι επιδοτήσεις σε παραγωγούς ηλεκτρικής ενέργειας που βασίζονται σε ορυκτά καύσιμα.
Θετικά και αρνητικά σχόλια από τον ΟΟΣΑ
Ο επικεφαλής της Διεύθυνσης Περιβαλλοντικής Πολιτικής του ΟΟΣΑ, κ. Rodolfo Lacy, μιλώντας χθες σε δημοσιογράφους σχολίασε θετικά την πρόοδο της Ελλάδας όσον αφορά στην ανάπτυξη Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας, στην ενεργειακή μετάβαση και την υλοποίηση του σχεδίου απολιγνιτοποίησης έως το 2028. Ωστόσο, εστίασε και στα χρόνια προβλήματα που παραμένουν άλυτα – όπως το ζήτημα της διαχείρισης απορριμμάτων – και προχώρησε σε μια σειρά συστάσεων προς τη χώρα μας για την περαιτέρω βελτίωση των περιβαλλοντικών της επιδόσεων, όπως;
· Αποτελεσματικότερη χρήση των κοινοτικών κονδυλίων για υποδομές που σχετίζονται με το περιβάλλον.
· Ολοκλήρωση των ηλεκτρικών διασυνδέσεων των νησιών και περαιτέρω προώθηση επενδύσεων σε Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας και σε συστήματα αποθήκευσης.
· Ενσωμάτωση της διάστασης της προσαρμογής στις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής σε σημαντικούς τομείς, όπως ο τουρισμός και η γεωργία.
· Ενσωμάτωση της διάστασης της βιοποικιλότητας στις τομεακές πολιτικές, όπως αυτές των μεταφορών, του τουρισμού, της γεωργίας και της αλιείας.
· Κλείσιμο και αποκατάσταση των Χώρων Ανεξέλεγκτης Διάθεσης Αποβλήτων, που εξακολουθούν να υπάρχουν.
· Ενίσχυση της περιβαλλοντικής διάστασης του φορολογικού συστήματος και κατάργηση των επιδοτήσεων στα ορυκτά καύσιμα.
· Ενίσχυση των περιβαλλοντικών επιθεωρήσεων και του ελέγχου συμμόρφωσης.
Κυριότερα ευρήματα του ΟΟΣΑ
—Το 80% των αστικών αποβλήτων καταλήγει σε χώρους υγειονομικής ταφής και
είναι απίθανο να επιτευχθεί ο στόχος του 50% για την επαναχρησιμοποίηση/ανακύκλωση στην Ελλάδα έως το 2020.
—Τα τελευταία χρόνια παρατηρείται αύξηση της χρήσης λιπασμάτων, φυτοφαρμάκων και υδάτινων πόρων στη γεωργία. Σε πολλά αστικά κέντρα δεν διασφαλίζεται κατάλληλη επεξεργασία των λυμάτων.
—Εξακολουθούν να καταγράφονται ατμοσφαιρικοί ρύποι στις αστικές περιοχές που υπερβαίνουν τα όρια που τίθενται από την νομοθεσία της ΕΕ, με σοβαρές επιπτώσεις για τη δημόσια υγεία. Η Ελλάδα υστερεί στην ανάπτυξη ενός εθνικού προγράμματος ελέγχου της ατμοσφαιρικής ρύπανσης.
— Όσον αφορά στην περιβαλλοντική και χωροταξική νομοθεσία, τα υψηλά ποσοστά μη συμμόρφωσης υπονομεύουν την εφαρμογή της. Τα διοικητικά πρόστιμα είναι κατά μέσο όρο υψηλά, αλλά περίπου το ένα τρίτο παραμένουν απλήρωτα.
—Ο τουριστικός κλάδος πλήττει ως επί το πλείστον τις παράκτιες περιοχές λόγω της ανάπτυξης υποδομών.
Η έκθεση του WWF
Το WWF Ελλάς στην έκθεσή του υπογραμμίζει ότι, η ελληνική κυβέρνηση είναι απαραίτητο να εκμεταλλευτεί την εισροή των σημαντικών πόρων του μηχανισμού ανάκαμψης. Πέρα από την προφανή ανάγκη άμεσης τόνωσης της οικονομίας, στόχος πρέπει να είναι και ο μετασχηματισμός ενός αναπτυξιακού μοντέλου που δεν υπήρξε ποτέ οικονομικά και περιβαλλοντικά βιώσιμο. Η έκθεση του WWF έρχεται να συμβάλει στη διαμόρφωση ενός εθνικού σχεδίου προς αυτή την κατεύθυνση, εν μέσω της πανδημίας και της κλιμακούμενης κλιματικής κρίσης.
Η έκθεση της περιβαλλοντικής οργάνωσης προτείνει δέκα ενδεικτικά εμβληματικά επενδυτικά προγράμματα, που αναπτύσσονται πάνω σε τρεις βασικούς πυλώνες.
1ος Πυλώνας: επιτάχυνση της μετάβασης σε μηδενικές εκπομπές:
Προτείνεται η ίδρυση ενεργειακών κοινοτήτων σε όλους τους δήμους και θέσπιση ελάχιστης εγκατεστημένης ισχύος, ανάλογα με το πληθυσμιακό μέγεθος τους, έως το 2024. Εκτιμάται πως θα ανοίξουν 7.739 νέες θέσεις εργασίας.
Επιτάχυνση ενεργειακών αναβαθμίσεων. Αύξηση του στόχου για το ποσοστό των ιδιωτικών κτιρίων που θα αναβαθμιστούν εντός της επόμενης δεκαετίας, από 12%-15% στο 20%. Εκτίμηση για δημιουργία 28.490 νέων θέσεων εργασίας.
Ανακατεύθυνση επενδύσεων από το ορυκτό αέριο προς εναλλακτικές υποδομές καθαρής ενέργειας, αποθήκευσης και δικτύων. Εκτίμηση για 7.719 νέες θέσεις εργασίας.
Αύξηση δημοσίων επενδύσεων σε πράσινες δημόσιες μεταφορές. Εφάπαξ 25% αύξηση των επενδύσεων για τρία χρόνια, με έμφαση, μεταξύ άλλων, στον εξηλεκτρισμό και επέκταση του σιδηροδρομικού δικτύου, την αντικατάσταση με «καθαρά οχήματα» του στόλου λεωφορείων και την επένδυση σε κατασκευή λεωφορειολωρίδων, ποδηλατοδρόμων και πεζοδρόμων σε αστικά κέντρα. Εκτίμηση για 29.693 νέες θέσεις εργασίας.
2ος Πυλώνας: Μετάβαση στην κυκλική οικονομία
Υποδομές για επίτευξη του στόχου της ΕΕ για τα αστικά απόβλητα, που προβλέπει ανακύκλωση του 55% έως το 2025, από το 18% σήμερα. Χρειάζονται ειδικότερα επενδύσεις κατά τα επόμενα τέσσερα χρόνια για υποδομές που σχετίζονται με την πρόληψη, την επαναχρησιμοποίηση και την ανακύκλωση. Εκτίμηση για 21.262 νέες θέσεις εργασίας.
Επενδύσεις από μικρομεσαίες επιχειρήσεις για υιοθέτηση βέλτιστων διαθέσιμων τεχνικών (ως προς το αποτύπωμα κατανάλωσης πόρων) στους κλάδους της ενέργειας, τροφίμων και ποτών, περιβαλλοντικών τεχνολογιών και κατασκευών. Εκτίμηση για 21.697 νέες θέσεις εργασίας.
3ος Πυλώνας: Αποκατάσταση και προστασία της φύσης
Διπλασιασμός βιολογικής γεωργίας, με κάλυψη για τους αγρότες του κόστους μετάβασης από τη συμβατική καλλιέργεια. Εκτίμηση για τουλάχιστον 1.680 νέες θέσεις εργασίας.
Μείωση κινδύνου πλημμυρών μέσω φυσικών λύσεων. Η φυσική αποκατάσταση των ποταμών και των λεκανών απορροής αποτελούν μακράν την πιο αποδοτική λύση. Το ετήσιο κόστος καταστροφών λόγω πλημμυρών στην Ελλάδα φτάνει τα 300 εκατ. ευρώ. Το πρόγραμμα για αναζωογόνηση και αποκατάσταση υδάτινων συστημάτων θα δημιουργούσε 1.870 νέες θέσεις εργασίας, άμεσα και έμμεσα.
Θαλάσσιες προστατευόμενες περιοχές. Κάλυψη εφάπαξ επενδυτικών αναγκών, όπως υποδομές φύλαξης, εργασίες αποκατάστασης θαλάσσιων οικοσυστημάτων, οικοτουριστικές δραστηριότητες κ.α. Εκτίμηση για 1.418 νέες θέσεις εργασίας.
Επενδυτικό πρόγραμμα που θα στοχεύσει ειδικά στην αποκατάσταση και διαχείριση δασών εντός περιοχών Natura 2000. Εκτίμηση για 3.692 νέες θέσεις εργασίας.
