Σήμερα, το να γίνεις ένα «κράτος – νέα επιχείρηση» είναι στόχος δημόσιας πολιτικής σε σχεδόν κάθε χώρα στον κόσμο. Όλοι προσπαθούν να μιμηθούν τα πρωτοπόρα έθνη σε αυτόν τον τομέα, δηλαδή τις ΗΠΑ, την Κίνα, τη Νότια Κορέα, το Ισραήλ και τον Καναδά.
Ένα κράτος – start up θεωρείται αυτό που παράγει γίγαντες της ψηφιακής οικονομίας (εταιρείες αξίας 1 δις δολαρίων ή περισσότερο πριν εισαχθούν στο χρηματιστήριο). Ο όρος χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά από δύο ισραηλινούς, τον Dan Senor και τον Saul Singer, συγγραφείς ενός γνωστού βιβλίου που δημοσιεύθηκε το 2009 με τίτλο: The Start – up Nation: the Story of Israel’s Economic Miracle. Οι συγγραφείς επισημαίνουν ότι το Ισραήλ είναι η χώρα που έχει δημιουργήσει τις περισσότερες νεοσύστατες επιχειρήσεις στον κόσμο ανά πληθυσμό.
Τι είναι μια start – up
Κυριολεκτικά σημαίνει μια νεοσύστατη εταιρεία, η εκκίνηση συνδέεται με την έννοια του πειραματισμού με μια νέα δραστηριότητα, σε μια νέα αγορά, με ένα κίνδυνο που είναι δύσκολο, να εκτιμηθεί. Μια εκκίνηση δεν είναι ακόμη μια εταιρεία όπως μπορεί κανείς να φανταστεί, με μια καλή οργάνωση, να εμπορεύεται ένα προϊόν ή μια υπηρεσία σε μια απόλυτα αναγνωρισμένη αγορά.
Στο τέλος της φάσης του πειραματισμού, η εκκίνηση:
- γίνεται μια παραδοσιακή εταιρεία με καθιερωμένο οικονομικό μοντέλο,
- ή απορροφάται από μια μεγαλύτερη εταιρεία,
- ή εξαφανίζεται λόγω έλλειψης μετρητών.
Η εκκίνηση έχει τη φιλοδοξία να συλλάβει την πλήρη αξία μιας αγοράς και να αποκτήσει δεσπόζουσα θέση σε αυτήν. Ακόμη και αν αυτό δεν είναι η πρόθεση των δημιουργών στην αρχή της περιπέτειας (venture), η εκκίνηση θα μεγαλώσει αργά ή γρήγορα. Συνοπτικά, η εκκίνηση αναζητά ένα τρόπο, να καταστήσει τη δραστηριότητά της κερδοφόρα μακροπρόθεσμα και πάνω από όλα να αυξήσει τα έσοδά της εκθετικά για να φθάσει στην ωριμότητα μιας μεγάλης επιχείρησης. Ανεξάρτητα από τον τομέα δραστηριότητάς της (ψηφιακό, cleantech, biotech, editech, fintech, συνεργατική οικονομία κλπ.), δεν είναι ούτε η ηλικία, ούτε το μέγεθος που κάνει μια εταιρεία, μια εκκίνηση, αλλά οι ακόλουθες τρεις προϋποθέσεις:
- η προοπτική ισχυρής μεγέθυνσης,
- η χρήση νέας τεχνολογίας,
- η ανάγκη για σημαντική χρηματοδότηση (για την εκκίνηση καθώς και τις μορφές χρηματοδότησης επιχειρηματικού κεφαλαίου, C. Zopounidis, La Gestion du Capital Risque Ed. Economica , Paris 1990).
Η μέθοδος των start-ups είναι ευρέως διαδεδομένη, παρότι στην Ελλάδα άργησε να καθιερωθεί. Εταιρείες όπως η Google, η Amazon, η Apple και πιο πρόσφατα το Twitter, το Instagram και η Groupon προέκυψαν από τέτοιες διαδικασίες και μάλιστα από το μηδέν.
Το κράτος start–up
Τον Νοέμβριο του 2012 είχαμε αναπτύξει την έννοια του “κράτους μάνατζερ” (βλ. Τα Νέα), όπου το κράτος λειτουργεί ως επιχείρηση με στόχο να εξυπηρετεί αρχικά τους πελάτες της, δηλαδή τους πολίτες του και στη συνέχεια την ίδια τη δομή του (δηλαδή τους δημόσιους υπαλλήλους).
Στην περίπτωση του κράτους – start-up, δημιουργείται παντού μια θεσμική πίεση για να μετατρέψει τους νέους σε επιχειρηματίες. Η ενθάρρυνση της δημιουργίας νεοσύστατων επιχειρήσεων (start-ups) από το κράτος, μπορεί επομένως να θεωρηθεί ως μια επιθετική στρατηγική για την ανάπτυξη μελλοντικών leaders σε διάφορους κλάδους της οικονομίας τόσο σε εθνικό όσο και σε διεθνές επίπεδο. Τα τελευταία χρόνια υπάρχει μια αυξητική τάση δημιουργίας νέων επιχειρήσεων ανά τον κόσμο που είναι ένας συνδυασμός διαφορετικών παραγόντων που υπερβαίνει κατά πολύ μια απλή ανάκαμψη. Παρατηρείται μια επιστροφή του πρωτοποριακού πνεύματος και ιδίως εκείνη των νέων επιστημόνων. Ενώ πολλά ανώτατα στελέχη φοβούνται την αβεβαιότητα και την αστάθεια του τρέχοντος περιβάλλοντος ανάληψης κινδύνων, σχεδόν 6 στους 10 αναφέρουν ότι είναι έτοιμοι να ξεκινήσουν μια start-up. Σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες όπου οι μισθωτοί εξακολουθούν να αντιπροσωπεύουν περίπου το 90% των θέσεων εργασίας σήμερα, μπορούμε μόνο να χαρούμε με αυτήν την τόλμη και αυτή τη δυναμική αρχική αξία.
Η επιχειρηματικότητα δεν ήταν ποτέ τόσο εύκολη
Η άνοδος του Web 1.0, οι νεοσύστατες επιχειρήσεις και η συγκέντρωση χρημάτων έχουν αναδιαμορφώσει σημαντικά το οικονομικό τοπίο και έχουν επαναπροσδιορίσει τη σχέση με τις θέσεις εργασίας. Με την εμφάνιση ώριμων τεχνολογιών που κυριαρχούν και δημιουργούν νέους τρόπους αλληλεπίδρασης. Το Web, το ηλεκτρονικό εμπόριο και η κινητικότητα του χθες, το cloud δημιουργούν τη συνδεσιμότητα του σήμερα. Χάρη σε αυτές τις καινοτομίες είναι πιο εύκολο από ποτέ να ξεκινήσεις μια επιχείρηση. Το εισιτήριο εισόδου είναι εξαιρετικά χαμηλό και ο καθένας μπορεί να δει τα εμπόδια που τον χωρίζουν από το πρότζεκτ του και να τα ξεπεράσει. Οι δημιουργοί του χθες ήταν βιομήχανοι, οι επιχειρηματίες του σήμερα είναι οραματιστές που βιάζονται να προχωρήσουν τις διαδικασίες, αλλά και να αναρωτηθούν ανά πάσα στιγμή για το επιχειρηματικό μοντέλο που αναπτύσσουν. Μέχρι, να προσαρμόσουν το επιχειρηματικό τους μοντέλο από μέρα σε μέρα χάρη στη συμβολή των τεχνολογιών πρόβλεψης και των Big Data.
Η ωριμότητα των δικτύων και των ψηφιακών λύσεων στις οποίες βασίζεται αυτό το κύμα δημιουργίας δεν πρέπει συνεπώς να μας κάνει να ξεχνάμε ότι η καινοτομία είναι μια μόνιμη διαδικασία και ότι οι leaders του σήμερα θα είναι αναγκαστικά αύριο αμφισβητούμενοι από την εμφάνιση νέων τεχνολογιών (disruptive), όπως η τεχνητή νοημοσύνη και το Διαδίκτυο των Πάντων (Internet of Everything, IoE). Το ίδιο ισχύει για την επιχείρηση στο σύνολο της η οποία πρέπει να ξέρει πώς να εξελίσσεται σύμφωνα με τις προσδοκίες της αγοράς, αλλά και εκείνες του οικοσυστήματός της, των συνεργατών της και της εποχής της. Σε αυτήν τη φιλοσοφία θα πρέπει να εξελιχθούν αυτοί οι νέοι δημιουργοί κάθε κράτους και έτσι πρέπει να θεωρηθεί η τεχνολογική καινοτομία: ως βάση για την οικοδόμηση νέων μοντέλων λειτουργίας, διαχείρισης και προσωπικής δημιουργίας.
Συμπερασματικά, η έννοια του κράτους start up είναι πολύ σημαντική και ενδιαφέρουσα. Βοηθάει κάθε κράτος που εξελίσσει τεχνολογίες αιχμής που του εξασφαλίζουν υπεροχή και ανταγωνιστικότητα σε πολλά επίπεδα, άμυνα, βιομηχανία, εμπόριο, περιβάλλον, κοινωνικές παροχές, ειρήνη, κλπ. Για την ελληνική περίπτωση, υπάρχει το βιβλίο Start – Up Greece: Πως η Ελλάδα θα γίνει το επόμενο Start – Up Nation του Β. Παπακωνσταντίνου.
Καθηγητής Κωνσταντίνος Ζοπουνίδης, Ακαδημαϊκός
Βασιλική Ακαδημία Οικονομικών και Χρηματοοικονομικών
Βασιλική Ευρωπαϊκή Ακαδημία των Διδακτόρων
Πολυτεχνείο Κρήτης & Audencia Business School, France
Υπ. Διδάκτορας Μαριάννα Εσκαντάρ
Εργαστήριο Financial Engineering
Πολυτεχνείο Κρήτης
