Συνέβησαν πρωτοφανή και απίστευτα πράγματα στον αιώνα που μας πέρασε τα οποία τάραξαν συθέμελα ολόκληρη την Ευρώπη και ο 20ός αιώνας θεωρήθηκε ως ο «αιώνας των άκρων». Πιο κάτω επιλέγω ιστορικά γεγονότα θαυμαστά και καινούργια για την εποχή εκείνη που σημάδεψαν τον πολυτάραχο αυτόν αιώνα.
1. Ο Α΄Παγκόσμιος Πόλεμος (η πρώτη φορά που χρησιμοποιείται ο όρος «παγκόσμιος»), αλλά και η πρώτη φορά που ονοματίζεται «Μεγάλος». Υπήρξε η πρώτη μεγάλη θυσία ανθρώπινων ζωών στο θεό Μολώχ (πάνω από 60 εκατομμύρια νεκρούς) . Διήρκεσε 4 χρόνια (1914 έως 1918) αλλά προοιωνίζονταν πολλά κακά λόγω της μοιραίας Συνθήκης των Βερσαλλιών που ακολούθησε ( 1919 ) η οποία χαρακτηρίστηκε «Δυσχερής Συμβιβασμός», λόγω των υπέρογκων ποσών για αποζημιώσεις που υποχρέωσαν τη Γερμανία να καταβάλει ως «ήρξασα χειρών αδίκων». Μεγάλο λάθος γιατί αυτή η χώρα δεν υπήρξε πρωταίτια της έκρηξης του πολέμου. Μόνον ένας προέβλεψε τις συνέπειες αυτής της κακής συνθήκης: ο λαμπρός οικονομολόγος Τζον Μέιναρντ Κέινς, αλλά δεν εισακούσθηκε από κανέναν και ο Αντολφ Χίτλερ εκμεταλλεύτηκε την ευκαιρία να γαλβανίσει τους Γερμανούς εις το έπακρον που ζητούσαν εκδίκηση για την «πισώπλατη μαχαιριά» που δέχτηκαν από τους Σοσιαλδημοκράτες, τους ιδρυτές της Δημοκρατίας της Βαϊμάρης, 1919.(Περισσότερα για τη Βαϊμάρη, στο άρθρο μου «Μας μιλάει ακόμα η Βαιμάρη;» εις «Το Βήμα» 10/2012).
Εδώ στην Ελλάδα προκαλείται διχασμός διότι ενώ ο πρωθυπουργός Ελευθέριος Βενιζέλος τάσσεται υπέρ της εισόδου στον Πόλεμο με το μέρος των «Συμμάχων», ο Βασιλιάς Κωνσταντίνος προτείνει ουδετερότητα, λόγω και της συγγένειάς του με τους Γερμανούς.
Τελικά θα μπει στον πόλεμο η Ελλάδα με το μέρος των Συμμάχων (28—6-2017 με πρωθυπουργό τον Ελευθέριο Βενιζέλο) και η «Εγκάρδια Συνεννόηση» θα νικήσει.
Με την Συνθήκη των Σεβρών (10-8-1920) που, ποτέ δεν κυρώθηκε, η Ελλάδα «κέρδιζε» την Ανατολική Θράκη, τα νησιά Ιμβρος και Τένεδος, ενώ της επιτρεπόταν να εξασκήσει κυριαρχικά δικαιώματα στην περιοχή της Σμύρνης (πενταετής κατοχή της από την Ελλάδα και κατόπιν προκήρυξη δημοψηφίσματος για την προσάρτησή της στην Τουρκία ή, την Ελλάδα ανάλογα με το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος).Μετά όμως από την Μικρασιατική καταστροφή, η Συνθήκη της Λωζάννης (30/1/1923) της στέρησε όλα αυτά τα κέρδη της. διότι είχε υποστεί βαριά ήττα και όφειλε να την πληρώσει πανάκριβα.
Η Συνθήκη των Σεβρών υπήρξε όνον ως συνθήκη προθέσεων και όχι εκτελέσεων, ουδέποτε γεγονοτική, ουδέποτε «πράξη λόγου». Το αναφέρω αυτό γιατί υπάρχει μια ρομαντική θεώρηση της περί ης ο λόγος συνθήκης. Με άλλα λόγια δεν χάσαμε κάτι που είχαμε. Παραμένει λοιπόν ένα ευσεβής πόθος σαφώς ανεκπλήρωτος. Και το χειρότερο είναι ωσάν μια συνθήκη που δεν έγινε ποτέ. Αλλά απλά «τροφοδότησε» το μεγαλοϊδεατισμό μας
2. Άλλο συνταρακτικό γεγονός είναι η «Οκτωβριανή επανάσταση» (1917). Η Δυναστεία των Ρομανώφ στη Ρωσία καταρρέει (οι οικογένεια συλλαμβάνεται και εκτελείται) ενώ ξεσπάει η Μπολσεβίκικη Επανάσταση υπό την ηγεσία του Βλάντιμιρ Λένιν η οποία και επικρατεί.
Εμφοβοι οι Ευρωπαίοι τρέμουν στην ιδέα γενικότερης εξέγερσης. Tα αστικά καθεστώτα καταλαβαίνουν πως πρέπει να αντιδράσουν άμεσα και συγκροτούν αντι-μπολσεβίκικη σταυροφορία (ή, Εμφύλιος Πόλεμος) εις την οποία ασμένως συμμετέχει και η Ελλάδα.
Στη Ρωσία διεξάγονται εκλογές το 1917 που όμως δεν τις κερδίζουν οι Μπολσεβίκοι αλλά το στηριζόμενο από τη αγροτιά Κόμμα των Σοσιαλιστών Επαναστατών (ηγέτης του ο Βίκτορ Τσερνόφ) το οποίο όμως, σαν το γερμανικό SPD λίγο αργότερα, διχάζεται σε Δεξιούς (η πλειονότητα) και σε Αριστερούς, φίλα προσκείμενους προς τους Μπολσεβίκους .
Το εκλογικό αποτέλεσμα (40% Σοσιαλιστές Επαναστάτες και 25% Μπολσεβίκοι ) αμφισβητείται από το Λένιν γιατί δεν είχε ληφθεί υπόψη το σχίσμα των Σοσιαλιστών Επαναστατών (ένα σημαντικό μέρος των τελευταίων (οι Αριστεροί Σοσιαλιστές Επαναστάτες, υπό την αρχηγία της Μαρίας Σπιριδόνοβα, θεωρούνταν ορθώς ψήφοι υπέρ των Μπολσεβίκων με τους οποίους ήταν απόλυτα ευθυγραμισμένοι).
Ακόμα και με τις ψήφους της Σπιριδόνοβα όμως δεν μπόρεσαν οι Μπολσεβίκοι να σχηματίσουν βιώσιμη κυβέρνηση και για αυτό επέλεξαν τη λύση της διάλυσης της Βουλής, η οποία μάλιστα κυρώθηκε από την Πανρωσική Κεντρική Εκτελεστική Επιτροπή.
Αρχίζει πλέον δικτατοριοποίηση της επανάστασης με κυβέρνηση του ενός κόμματος, αυτής των Μπολσεβίκων και του ενός ηγέτη-δικτάτορα του Λένιν, αρχικά και ως το θάνατό του (1924). Κατόπιν αναλαμβάνει ο στυγνότερος και απεχθέστερος, Ιωσήφ Βησαριόνοβιτς Στάλιν έως το θάνατό του (1953), οπότε τον διαδέχεται ο μεταρρυθμιστής Νικίτα Κρουτσόφ και όλη η ανθρωπότητα ελπίζει ότι τα χιόνια του ψυχρού πολέμου θα λειώσουν εν τέλει .
3.Η Ρωσία που είχε γίνει «Ενωση Σοβιετικών Σοσιαλιστικών Δημοκρατιών» θα απεμπλακεί από τον Α΄Παγκόσμιο Πόλεμο (με την ταπεινωτική συνθήκη του Μπρεστ Λιτόφσκ) αλλά θα εμπλακεί στον Β΄Παγκόσμιο Πόλεμο, αφού η Γερμανία παραβιάζοντας το Σύμφωνο μη Επιθέσεως ανάμεσα σε Μολότωφ και φον Ρίμπεντροφ κηρύσσει τον πόλεμο κατά της ΕΣΣΔ την Κυριακή 22 Ιουνίου 1941 και εισβάλλει στη χώρα .Υστερα από άτακτη υποχώρηση των σοβιετικών στρατευμάτων που οδήγησαν τους Γερμανούς έξω από τη Μόσχα (όπου και υπέστησαν δεινή ήττα) θα ανασυγκροτηθεί και, χάρη στη δύναμη και τον παθιασμένο πατριωτισμό του ρώσικου λαού, θα νικήσει στη περίφημη Μάχη του Στάλινγκραντ (2.2. 1943) ανατρέποντας τον ρου της Ιστορίας. Εφεξής ο σοβιετικός στρατός προελαύνει συνεχώς και εισβάλλει στη Γερμανία ωθώντας τον Ρώσο στρατάρχη ΖΟΎΚΟΦ, επικεφαλής των σοβιετικών δυνάμεων, να φωνάξει : «Η ώρα της εκδίκησης έφθασε».
Μετά την άλωση του Βερολίνου υπογράφεται η παράδοση άνευ όρων των γερμανικών δυνάμεων (Μάιος 1945) και τώρα έρχεται η σειρά της Ιαπωνίας όπου θα ριχτεί η πρώτη ατομική βόμβα στην πόλη Ναγκασάκι προκαλώντας βιβλικές καταστροφές H παράδοση της Ιαπωνίας θα γίνει στις 2 Σεπτεμβρίου 1945..
4.Την ήττα του Αξονα (Γερμανία, Ιταλία, Ιαπωνία, 1943-45) διαδέχθηκε ο μακρόχρονος Ψυχρός Πόλεμος με βασικούς αντίπαλους τις ΗΠΑ και την ΕΣΣΔ και οφείλονταν κυρίως στις επεκτατικές βλέψεις της ΕΣΣΔ που ήθελε να έχει υπό την επιρροή της όσο το δυνατόν περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες (Η Ελλάδα δεν την ενδιέφερε, ιδιαιτέρως) . Αλλά η προκύψασα ισορροπία τρόμου υπήρξε εγγύηση για μια μακρά ειρηνική περίοδο.
ευημερίας, ανάπτυξης και προόδου της τεχνολογίας που άλλαξε τη ζωή των ανθρώπων επί τα βελτίω. Αυτή η περίοδος κράτησε μέχρι το διαμελισμό της Γιουγκοσλαβίας (1991), για την οποία ο τότε ηγέτης του γερμανικού SPD Οσκαρ Λαφοντέν κατηγορεί ανοιχτά τη Γερμανία ως κύρια υπεύθυνη για το διαμελισμό της Γιουγκοσλαβίας. Δεν ήταν μόνον αυτή.
Υπήρξε γενικά ειρηνική η συνύπαρξη Δυτικού κόσμου και Ανατολικού Μπλοκ παρά τις κάποιες εντάσεις που εμφανίζονταν κατά καιρούς (Επανάσταση στην Ουγγαρία,1956, Εξέγερση στην Τσεχοσλοβακία,1968 «για έναν σοσιαλισμό με ανθρώπινο πρόσωπο» κ. ά.).
5.Και φθάσαμε στην αποσύνθεση του υπαρκτού σοσιαλισμού το 1991. Η ΕΣΣΔ αδυνατούσε να ανταγωνισθεί τις ΗΠΑ στην κούρσα των εξοπλισμών, ενώ οι Ρωσίδες νοικοκυρές έδειχναν με απόγνωση τις άδειες βιτρίνες των καταστημάτων τροφίμων στον αμήχανο σοβιετικό ηγέτη Μιχαήλ Γκορμπατσόφ. Ο ίδιος καταλάβαινε ότι το μαγαζί του υπαρκτού σοσιαλισμού έπρεπε να κλείσει λόγω ελλείψεως ειδών πρώτης ανάγκης, πράγμα που έγινε το 1991.
Ηδη, άλλωστε, το σύμβολο της καταστολής και του ολοκληρωτισμού «Το τείχος της ντροπής» είχε γκρεμιστεί από το 1989 και το επίθετο «κομουνιστικός» είχε απαγορευτεί διά ροπάλου. Οι απανταχού θιασώτες του καπιταλιστικού συστήματος πανηγύριζαν και επίχαιραν για την κατάντια του τέως αντίπαλου δέους. Οι πρώην κομουνιστές είχαν αναβαπτισθεί σε κάτι άλλο-ότιδήποτε- προκειμένου να παραμείνουν στην εξουσία).
6. Η Ευρώπη πλέον πασχίζει να υλοποιήσει το όραμα του Μονέ για Ενωμένες Πολιτείες της Ευρώπης. Δεν θα γίνει ποτέ πραγματικότητα. Εκτός από μια νομισματική ένωση με νόμισμα το ευρώ που οδηγεί σε μια Ηπειρο δύο ταχυτήτων: των πλουσίων χωρών του Βορρά και των φτωχών του Νότου. Οι ισχυροί του Βορρά «δανείζουν» τους Νότιους και όταν προκύψει η κρίση, οι τελευταίοι (Ελλάδα, Ιταλία Ισπανία, Πορτογαλία, Ιρλανδία και Κύπρος) περιέρχονται σε δεινή θέση γιατί αδυνατούν να εξοφλήσουν τα χρέη τους και φλερτάρουν με τη χρεοκοπία. Η εκμετάλλευση του Νότου από το Βορρά, ιδιαίτερα από την πανίσχυρη οικονομικά Γερμανία, είναι μια θλιβερή όσο και αποκρουστική πραγματικότητα.
Μέγα θύμα υπήρξε η Ελλάδα-όχι ότι δεν έφταιγε και αυτή-αλλά δανειζόταν (απερίσκεπτα) και το 85% του ποσού που ελάμβανε πήγαινε στις «αναξιοπαθούσες» μεγάλες Τράπεζες των «καθαρόαιμων» Ευρωπαίων, της Γερμανίας, της Γαλλίας και της Ολλανδίας.
Η Ελλάδα έφτασε στην άκρη του γκρεμού που αποδιδόταν αγγλικά ως «Grexit», ωσάν απειλή, ωσάν μία Δαμόκλεια Σπάθη, δηλαδή, πάνω από το αγύριστο κεφάλι μας.
7.Στην Ελλάδα μας κυβέρνησαν ερασιτεχνικές ομάδες ποδοσφαίρου που έβαζαν πολλά αυτογκόλ: Κυβέρνηση Σημίτη (που μας έχωσε με κουτοπονηριές στο ευρώ). Κυβέρνηση Καραμανλή. .. Κυβέρνηση Παπανδρέου, οπότε βγήκε στη φόρα η ευρωκουτοπονηριά μας και εκτεθήκαμε. Κυβέρνηση Σαμαρά, που κάτι πήγε να κάνει (success story) αλλά δεν του βγήκε γιατί βγήκε ο ίδιος από τη εξουσία και το άλλοτε πανίσχυρο κόμμα του έχασε τις εκλογές. Και ήλθε τέλος η Κυβέρνηση Τσίπρα. Γράφω- πριν από την πρώτη φορά αριστερά : «Σύριζα στερνή ελπίδα ή, μία από τα ίδια;». Θάνος Κακουριώτης Ελευθεροτυπία).
Μία από τα ίδια και χειρότερα. Ουδόλως απορίας άξιον ότι έχασαν την εξουσία έξω από τα χέρια τους και η Δεξιά επανήλθε. Δεν κρατάς εξουσία με μηδενική πείρα και ανύπαρκτη
προετοιμασία, αλλά προπάντων δίχως πολιτική εντιμότητα. Ορα ανύπαρκτον «ηθικό πλεονέκτημα», το οποίο αστειευόμενος, βέβαια, δεν παύει να επικαλείται ακόμα ο Σύριζα.
Εν τω μεταξύ η Ευρώπη φοβάται τους Τούρκους περισσότερο από ό,τι εμείς. Τρέμει στην ιδέα ξεσπάσματος της οργής του πολυχρονεμένου Σουλτάν Ερντογάν στο ενδεχόμενο επιβολής κυρώσεων εναντίον του. Η Μέρκελ απολαμβάνει την παρέα των συχνών επισκέψεών του. Μια καινούργια αγάπη ανθίζει και οι σχέσεις Γερμανίας- Τουρκίας περνούν από μια φάση ρομαντικής περιόδου. Εμείς τι κάνουμε; Α, ναι έχουμε τον Εμμανουέλ Μακρόν. Ας τον προσέχουμε και αυτόν σαν τα μάτια μας. Ποτέ δεν μπορεί να ξέρεις τι σε περιμένει . Το να καθίσουν Ελλάδα και Τουρκία στο τραπέζι να τα βρουν είναι μάταιος κόπος. Με τον Ερντογάν ισχύει το «Ο,τι είναι δικό μου, είναι δικό μου. Ο,τι είναι δικό σου είναι διαπραγματεύσιμο». Αφότου προσβλήθηκε από την τρέλα του μεγαλείου, έχει βάλει στο μάτι τα ανατολικά νησιά του Αιγαίου, αν και αυτό είναι μια παλιά ιστορία. Από την άνοιξη του 1914 όταν Ελλάδα και Τουρκία βρέθηκαν στα πρόθυρα του πολέμου για το ίδιο πρόβλημα. Αλυτρωτισμός α λα Τούρκα εάν είναι ποτέ δυνατόν! Ζητάει πίσω τα νησιά «της» Χίο, Σάμο, Λέσβο κλπ. Τις σκλαβωμένες «γαλάζιες πατρίδες». Η ό,τι έχει «γκριζάρει», στις ζώνες της, τέλος πάντων.
ΘΑΝΟΣ ΚΑΚΟΥΡΙΩΤΗΣ, ΟΜΟΤΙΜΟΣ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΑΠΘ
