Ένα πρωτοπόρο πρόγραμμα στέγασης προσφέρει σπίτια σε άτομα διαφορετικών «κόσμων» και ηλικιών προωθώντας την ασφαλή τους συνύπαρξη εν μέσω της πανδημίας. Το πρόγραμμα αυτό ονομάζεται Sällbo και βρίσκεται στο Helsingborg, μικρό λιμάνι στη νότια Σουηδία.
Το όνομά του προγράμματος προέρχεται από τον συνδυασμό των σουηδικών λέξεων που σημαίνουν συντροφικότητα και διαβίωση, ενώ οι δύο βασικοί του στόχοι είναι η καταπολέμηση της μοναξιάς και η εξασφάλιση της ομαλής συνύπαρξης μέσα από χώρους που προωθούν την παραγωγική αλληλεπίδραση.
Το Sällbo, του οποίου η λειτουργία ξεκίνησε τον περασμένο Νοέμβριο, αποτελείται από 51 διαμερίσματα τεσσάρων ορόφων ενός ανακαινισμένου γηροκομείου όπου μέχρι στιγμής είναι εγκατεστημένοι 72 κάτοικοι εκ των οποίων παραπάνω από τους μισούς είναι άνω των 70 με τις ηλικίες των υπολοίπων να κυμαίνονται από 18 έως 25 έτη.
Η επιλογή των κατοίκων έγινε κατόπιν συνέντευξης έτσι ώστε να συγκεντρωθούν στον ίδιο χώρο άτομα από διαφορετικούς «κόσμους». Με άλλα λόγια, το ανθρώπινο «μωσαϊκό» που διαμένει στο Sällbo συνέθεσαν άτομα διαφορετικών προσωπικοτήτων, θρησκειών και αξιών.
Έπειτα, οι υποψήφιοι κάτοικοι έπρεπε όλοι να υπογράψουν μια σύμβαση που προέβλεπε τη διαμονή τους στο κτήριο για τουλάχιστον δύο ώρες την εβδομάδα σε μία διαδικασία κοινωνικοποίησης και γνωριμίας με τους μελλοντικούς γείτονές τους.
Ένας νέος τρόπος ζωής
Στην ιστοσελίδα του Sällbo αναγράφεται ότι οι εγκαταστάσεις αυτές είναι το σημείο όπου «γενιές και πολιτισμοί συναντιούνται θέτοντας την κοινωνική ζωή στο επίκεντρο». Το έργο διαχειρίζεται η Helsingsborgshem, μια μη κερδοσκοπική οργάνωση στέγασης που χρηματοδοτείται από το δημοτικό συμβούλιο σε μια προσπάθεια να γίνει πραγματικότητα η ιδέα που ξεκίνησε το 2016 για την αντιμετώπιση της μοναξιάς που υπάρχει στην καθημερινότητα των ηλικιωμένων ανθρώπων.
Σύμφωνα με έρευνα του Ινστιτούτου Karolinska, το αίσθημα της απομόνωσης αποτελεί πραγματικό κίνδυνο για την υγεία. «Η έρευνά μας έδειξε ότι οι ηλικιωμένοι αισθάνονταν αποκομμένοι από την κοινωνία με αποτέλεσμα να είναι πολύ μοναχικοί στην καθημερινή τους ζωή», αποκαλύπτει στην Guardian η Dragana Curovic, υπεύθυνη του προγράμματος Sällbo.
Ωστόσο, η προσφυγική κρίση του 2015 επιβράδυνε το έργο αυτού του τύπου των δράσεων ,καθώς τέτοιες πρωτοβουλίες βρίσκονταν διαρκώς υπό πίεση προκειμένου να στεγάσουν όλο και περισσότερους ανθρώπους που δυσκολεύονταν να ενταχθούν και να κερδίσουν την αποδοχή της σουηδικής κοινωνίας.
Παρά τις όποιες δυσκολίες, η μοναξιά των ηλικιωμένων, η μεγάλη έλευση των προσφύγων αλλά και η τάση των νεαρών Σουηδών να εγκαταλείπουν το πατρικό τους από νεαρή ηλικία επιτάχυνε την εκπόνηση του σχεδίου ανάμιξης των διαφορετικών ομάδων με «γέφυρα» επικοινωνίας τους νεότερους σε ηλικία Σουηδούς. Ακριβώς γιατί, «είναι πιο κοντά ηλικιακά με τους πρόσφυγες, αλλά ταυτόχρονα κοντά στον πολιτισμό και τη γλώσσα των ηλικιωμένων», λέει στην Guardian η κ. Curovic.
Παρόλο που το πρόγραμμα δεν έχει κλείσει ούτε έναν χρόνο λειτουργίας και παρά τις επιδράσεις της πανδημίας, φαίνεται πως λειτουργεί ήδη με επιτυχία εκπληρώνοντας τους αρχικούς του στόχους σε ένα κλίμα συνεργασίας και αλληλοβοήθειας. Εκτενέστερα, οι νεότεροι κάτοικοι βοηθούν τους ηλικιωμένους με τη σύγχρονη τεχνολογία και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, ενώ οι γηραιότεροι μοιράζονται με τους νέους τις γνώσεις και την εμπειρία τους. «Είναι μια πραγματική κοινότητα», λέει χαρακτηριστικά κάτοικος του Sällbo στην Guardian , «και η ανάμειξη των ανθρώπων λειτουργεί σωστά».
Οι εγκαταστάσεις
Στο κτήριο υπάρχει γυμναστήριο, αίθουσα γιόγκα, βιβλιοθήκη και μία μεγάλη κοινόχρηστη κουζίνα σε κάθε όροφο. Επιπλέον, υπάρχει εργαστήριο τέχνης και χειροτεχνίας το οποίο είναι γεμάτο με χρώματα ,δημιουργικά εργαλεία και όλο τον απαραίτητο εξοπλισμό. Ακόμη και η αίθουσα αναμονής αποτελεί έναν διαδραστικό χώρο, καθώς διαθέτει επιτραπέζιο ποδοσφαιράκι και πιάνο, τα οποία μάλιστα είναι δωρεά από κάτοικο του κτηρίου.
«Όλο το κτήριο είναι σαν μια οικογένεια», λέει χαρακτηριστικά στην Guardian 21χρονος πρόσφυγας από το Αφγανιστάν που διαμένει στο Sällbo .Για την ακρίβεια, αναφέρει πως του θυμίζει αρκετά τη δική του κουλτούρα στην οποία άνθρωποι διαφορετικών γενεών αναμειγνύονται σε μία προσπάθεια συμβίωσης, κοινωνικοποίησης και αλληλοβοήθειας.
Προκειμένου να επιτευχθεί η ομαλή συνύπαρξη, ο οργανισμός που έχει αναλάβει να φέρει εις πέρας το έργο έχει προσλάβει «οικοδεσπότη» πλήρους απασχόλησης, ο οποίος έχει τον ρόλο του συντονιστή με στόχο «να αποφευχθούν τυχούσες εντάσεις», υπογραμμίζει η κ. Curovic. Ωστόσο, ο ρόλος του μοιάζει να είναι διακοσμητικός, καθώς οι περιπτώσεις εντάσεων μέχρι στιγμής ήταν ελάχιστες με τον αμοιβαίο σεβασμό και την κατανόηση να υπερισχύουν.
Συντροφιά εν μέσω πανδημίας
Αυτή η «προγραμματισμένη» συντροφιά έθεσε, επίσης, τα θεμέλια ώστε όλοι οι κάτοικοι να παραμείνουν ασφαλείς κατά τη διάρκεια της πανδημίας. Προς το παρόν, δεν έχει επιβεβαιωθεί κανένα κρούσμα στα σπίτια του Sällbo, ωστόσο, το γεγονός αυτό δεν καθησυχάζει κανέναν και είναι όλοι αποφασισμένοι να διατηρήσουν ελεγχόμενη την κατάσταση.
Δεδομένου ότι η μεγάλη πλειοψηφία των κατοίκων είναι ηλικιωμένοι, ορισμένοι έχουν αυτοπεριοριστεί σε καραντίνα, ενώ εκείνοι που δεν το έχουν πράξει φροντίζουν να βρίσκονται σε συναθροίσεις με λιγότερα άτομα και κατά κύριο λόγο σε ανοιχτούς χώρους . Κατ’ επέκταση, οι νεότεροι φροντίζουν τους μεγαλύτερης ηλικίας κατοίκους κάνοντας για αυτούς διάφορες δουλειές που προαπαιτούν συναναστροφή με τον έξω κόσμο όπως, για παράδειγμα, τα ψώνια τους. Οι κανόνες, επίσης, για την αντιμετώπιση της πανδημίας εφαρμόζονται αυστηρά στις εγκαταστάσεις τηρώντας όλα τα απαραίτητα μέτρα περί υγιεινής και αποστάσεων που προβλέπονται.
Άξιο αναφοράς είναι το γεγονός πως η πρωτότυπη ιδέα του Sällbo είχε κινήσει το ενδιαφέρον όχι μόνο στη Σουηδία αλλά και διεθνώς πολύ πριν το ξέσπασμα της πανδημίας. Ειδικότερα, τρεις δήμοι ήδη επεξεργάζονται το ενδεχόμενο της άμεσης εφαρμογής της ιδέας αυτής, ενώ πολλοί άλλοι εξετάζουν την υλοποίηση παρόμοιων ιδεών. Τον Φεβρουάριο, αντιπροσωπεία από τον Καναδά επισκέφθηκε τις κατοικίες, ενώ παράλληλα οργανισμοί από την Ιταλία, τη Γερμανία και τη Νότια Κορέα εξέτασαν το ενδεχόμενο υλοποίησης παρόμοιων πρωτοβουλιών.
Με τη απομόνωση να αυξάνεται στα χρόνια του Covid και επομένως να θεωρείται πραγματικός κίνδυνος για την υγεία πολλοί αναρωτιούνται αν έργα όπως το Sällbo δύνανται να αποτελέσουν ένα αντίδοτο που θα περιορίσει την μοναξιά της πανδημίας και θα συσφίγξει ξανά τις ανθρώπινες σχέσεις.
«Ελπίζουμε ότι οι άνθρωποι κατανοούν ότι οι νέοι από άλλες χώρες δεν θα πρέπει να φοβούνται και οι φυσιολογικές σχέσεις μεταξύ νέων, ηλικιωμένων και άλλων ανθρώπων είναι κάτι εφικτό», λέει στην Guardian η κ. Curovic. «Θέλουμε αυτό να εξαπλωθεί εν γένει στην κοινωνία και να αυξήσει την προθυμία για ένταξη. Κάτι που έχει αρχίσει ήδη να συμβαίνει».
