Ενα- ένα συμπληρώνονται τα κομμάτια του ερευνητικού «παζλ» σχετικά με τον ρόλο του «συστήματος του συμπληρώματος», μιας ομάδας πρωτεϊνών της φυσικής ανοσίας του ανθρώπινου οργανισμού, στη νόσο COVID-19. Και μαζί τους συμπληρώνονται ολοένα και περισσότερα κομμάτια σχετικά με το ποιες θεραπείες που στοχεύουν το συμπλήρωμα μπορούν να έχουν τα καλύτερα αποτελέσματα στους βαριά ασθενείς με COVID-19 οι οποίοι εμφανίζουν σύνδρομο οξείας αναπνευστικής δυσχέρειας (ARDS) αλλά και εκτεταμένες θρομβωτικές επιπλοκές που ευθύνονται σε μεγάλο μέρος για τη βλάβη πολλών ζωτικών οργάνων και τη θνητότητα της νόσου.
Ο «νικητής» της σύγκρισης των δύο φαρμάκων
Νέα μελέτη που δημοσιεύεται στην επιθεώρηση «Clinical Immunology» (οnline δημοσίευση στις 19 Σεπτεμβρίου) και η οποία συγκρίνει για πρώτη φορά την επίδραση δύο θεραπειών που στοχεύουν το συμπλήρωμα, του φαρμάκου AMY-101 που έχει αναπτυχθεί από την ελληνική φαρμακευτική εταιρεία AΜΥΝDAS και του φαρμάκου eculizumab έδειξε ότι το ΑΜΥ-101 «νικά στα σημεία» παρουσιάζοντας ευρύτερα θεραπευτικά οφέλη στους ασθενείς με COVID-19.
Η συγκριτική μελέτη διεξήχθη σε δύο μικρές κοόρτες νοσηλευομένων ασθενών με σοβαρή COVID-19 που συμμετείχαν σε κλινικές δοκιμές των δύο φαρμάκων – τρεις ασθενείς στο Νοσοκομείο Σαν Ραφαέλε στο Μιλάνο της Ιταλίας έλαβαν το ΑΜΥ-101 το οποίο περιέχει το δραστικό πεπτίδιο κομπστατίνη και δέκα ασθενείς στο Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο του Σάο Πάουλο στη Βραζιλία έλαβαν το μονοκλωνικό αντίσωμα eculizumab. Τα δύο αυτά φάρμακα στοχεύουν δύο διαφορετικές πρωτεΐνες του συστήματος του συμπληρώματος – το ΑΜΥ-101 τη C3 ενώ το eculizumab τη C5.
Ο καθοριστικός ρόλος του συμπληρώματος στη φλεγμονή και τη θρόμβωση
Η συνεχιζόμενη και εντεινόμενη σε πολλές χώρες του κόσμου, συμπεριλαμβανομένης της Ελλάδας, πανδημία του νέου κορωνοϊού έχει φέρει στο φως, όπως είναι επόμενο, επιτακτικές θεραπευτικές ανάγκες και ερευνητικές ομάδες ανά τον κόσμο αναζητούν στόχους για νέες αποτελεσματικές θεραπείες. Ολοένα και περισσότερα ερευνητικά στοιχεία έρχονται να αναδείξουν τον κομβικό ρόλο που παίζει το συμπλήρωμα στις αλυσιδωτές αντιδράσεις τις οποίες προκαλεί ο νέος κορωνοϊός στον ανθρώπινο οργανισμό οδηγώντας τελικώς σε φλεγμονή και θρομβώσεις. Οπως προκύπτει από αυτά τα ερευνητικά στοιχεία, η υπέρμετρη ενεργοποίηση των πρωτεϊνών του συστήματος του συμπληρώματος οδηγεί αλυσιδωτά στη διέγερση των ουδετεροφίλων, του μεγαλύτερου πληθυσμού των λευκοκυττάρων του αίματος. Τα διεγερμένα ουδετερόφιλα εκκρίνουν με τη σειρά τους στην κυκλοφορία του αίματος σχηματισμούς γνωστούς ως NETs (Neutrophil Extracellular Traps), οι οποίοι μεταφέρουν ισχυρούς φλεγμονώδεις και θρομβωτικούς παράγοντες στο ενδοθήλιο των αγγείων. Το τελικό αποτέλεσμα είναι η θρόμβωση στη μικροκυκλοφορία και η ανεπάρκεια πολλών οργάνων.
Αυτόν τον «φαύλο κύκλο» της φλεγμονής και της θρόμβωσης προσπαθούν λοιπόν να σπάσουν οι επιστήμονες στοχεύοντας σε διαφορετικά σημεία του συμπληρώματος και ήδη αναστολείς του συμπληρώματος δοκιμάζονται ως αντιφλεγμονώδεις θεραπείες για την COVID-19.
Καλύτερο θεραπευτικό προφίλ
Στο πλαίσιο της νέας μελέτης η «μάχη» μεταξύ δύο τέτοιων αναστολέων, του ΑΜΥ-101 και του eculizumab, φάνηκε να έχει… νικητή. Οπως σημείωσε στο Βήμα ο καθηγητής του Πανεπιστημίου της Πενσυλβάνια κ. Ιωάννης Λάμπρης που συντόνισε αυτή τη συγκριτική μελέτη – μάλιστα στην έρευνα του καθηγητή στηρίχθηκε όχι μόνο η ανάπτυξη του πολλά υποσχόμενου φαρμάκου ΑΜΥ-101 αλλά και η κλινική ανάπτυξη του αντισώματος eculizumab – από τη μελέτη φάνηκε ότι «η αναστολή της πρωτεΐνης C3 του συστήματος του συμπληρώματος έχει ευρύτερο θεραπευτικό αποτέλεσμα στους ασθενείς με COVID-19, το οποίο χαρακτηρίζεται από ταχύτερη αποκατάσταση των λευκοκυττάρων, απότομη μείωση του αριθμού των ουδετερόφιλων στο αίμα και μεγαλύτερη ύφεση της θρομβοφλεγμονής που προκαλείται από τα ΝΕΤs».
Στη δημοσίευση προστίθεται ότι τα ευρήματα φωτίζουν πτυχές της παθογόνου συμβολής του συμπληρώματος στην COVID-19 και αποκαλύπτουν συγκεκριμένους βιολογικούς στόχους βοηθώντας στον σχεδιασμό πιο εξατομικευμένων θεραπευτικών παρεμβάσεων για τους ασθενείς. Μάλιστα είναι η πρώτη φορά που η χορήγηση δύο διαφορετικών αναστολέων του συμπληρώματος σε ασθενείς με COVID-19 επέτρεψε να διασαφηνιστούν -σε κλινικό επίπεδο- οι αλλαγές που επιφέρουν τα δύο φάρμακα σε διάφορα μονοπάτια άμυνας και φλεγμονής ακριβώς λόγω του διαφορετικού μηχανισμού δράσης τους.
Σημειώνεται ότι το φάρμακο ΑΜΥ-101 δοκιμάζεται ήδη στο πλαίσιο παρηγορητικής χρήσης στην Ιταλία ενώ πρόκειται να δοκιμαστεί σύντομα σε ασθενείς σε κέντρα στη Γερμανία και στις ΗΠΑ. Παράλληλα έχει γίνει αίτηση στον ΕΟΦ για αντίστοιχη έγκριση δοκιμών και στη χώρα μας.
Με έναν σμπάρο πολλά τρυγόνια
Τα πρώτα συγκριτικά αποτελέσματα της θεραπευτικής δράσης του τα οποία ήλθαν τώρα στο φως είναι σημαντικά καθώς το ελληνικό αυτό φάρμακο εκτιμάται ότι συνδέεται με πολύ μικρότερο κόστος σε σύγκριση με το ιδιαιτέρως δαπανηρό eculizumab. Φαίνεται λοιπόν ότι το AMY-101 προσφέρει «με έναν σμπάρο πολλά τρυγόνια» αφού πρόκειται για ένα φάρμακο με «σφραγίδα» ελληνική που δείχνει σημαντική αποτελεσματικότητα χωρίς να είναι ακριβό. Ας ελπίσουμε σε συνέχιση της θετικής αυτής πορείας του προς όφελος πολλών ασθενών.
