Νέες ισορροπίες και δεδομένα δημιούργησε ο εσωκομματικός ανασχηματισμός που αποφάσισε στα μέσα της περασμένης εβδομάδας ο Αλέξης Τσίπρας, στη σκιά της γενικής παραδοχής ότι ο ΣΥΡΙΖΑ – Προοδευτική Συμμαχία είχε εγκλωβιστεί σε καταστροφική εσωστρέφεια. Ο πρώην πρωθυπουργός με την αναδιάταξη που έκανε στο σχήμα των τομεαρχών, στο κόμμα με την εκλογή του νέου γραμματέα Δημήτρη Τζανακόπουλου και την τοποθέτηση του Νάσου Ηλιόπουλου στη θέση του εκπροσώπου του κόμματος, αλλά και την αξιοποίηση βουλευτών από τη γενιά των 40άρηδων, ευελπιστεί σε επανεκκίνηση.

Φυγή προς τα εμπρός

Ο ίδιος θέλησε με τις αλλαγές που έγιναν να υπογραμμίσει την αποφασιστικότητά του να θέσειτέλος στην εσωστρέφεια και να προχωρήσει σε σημαντικές αλλαγές στο κόμμα. Ουσιαστικά έδωσε το σύνθημα για φυγή προς τα εμπρός, για συστράτευση, ανανέωση, σκληρή αντιπολίτευση και κοινωνική γείωση. «Οι επόμενοι μήνες θα είναι πολύ δύσκολοι σε όλα τα επίπεδα με προσωπική ευθύνη του ίδιου του πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη και εμείς θα είμαστε δίπλα στους πολίτες με δυναμική, αξιόπιστη, μαχητική, παραγωγική και ουσιαστική αντιπολίτευση που όχι μόνο θα ελέγχει στενά την κυβέρνηση, αλλά θα καταθέτει και ουσιαστικές προτάσεις» είναι το μήνυμα του κ. Τσίπρα, όπως αυτό εκπέμπεται στις συσκέψεις που είχε τις τελευταίες ημέρες.

Το κόμμα είχε βαλτώσει

Εν όψει αυτής της δύσκολης περιόδου που ξεκινά, οι αλλαγές ήταν μονόδρομος για τον ΣΥΡΙΖΑ – Προοδευτική Συμμαχία. Και αυτό διότι και οι μετρήσεις δεν ήταν ικανοποιητικές και το κόμμα έδινε την εικόνα ότι είχε βαλτώσει.

Διαφωνία και αποφάσεις

Η αρχή των αλλαγών έγινε με την υπερψήφιση από όλα τα όργανα της πρότασης του κ. Τσίπρα για ανάληψη των καθηκόντων του γραμματέα από τον κ. Τζανακόπουλο. Βέβαια στην ψηφοφορία της Κεντρικής Επιτροπής υπήρξαν και 24 λευκά, που όμως δεν ήταν αποδοκιμασία στο πρόσωπο του κ. Τζανακόπουλου, αλλά διαφωνία για τον τρόπο που λαμβάνονται οι αποφάσεις στο κόμμα.

Εξάλλου, λόγω της πανδημίας και της αναβολής του συνεδρίου δεν υπάρχει νέα εκλεγμένη Κεντρική Επιτροπή που θα αποφάσιζε για τον γραμματέα. Ο κ. Τσίπρας εκμεταλλεύτηκε αυτή την κατάσταση και έκανε μια σημαντική ρήξη, ενώ η συνέχεια ήρθε με την ενίσχυση του Γραφείου Τύπου υπό τον κ. Ηλιόπουλο που πήρε τη σκυτάλη από τον Αλέξη Χαρίτση, ο οποίος μετακινήθηκε στη θέση του τομεάρχη Ανάπτυξης και Επενδύσεων, ένα πόστο στο οποίο δίνει ιδιαίτερη σημασία ο πρώην πρωθυπουργός. Στο πεδίο της ενημέρωσης όρισε τρεις αναπληρωτές εκπροσώπους, νέους σε ηλικία, τον Στέργιο Καλπάκη, την Τάνια Καραγιάννη και τον Αλέξανδρο Νικολαΐδη, πρόσωπα που προέρχονται από τη διεύρυνση και είναι μέλη της Κεντρικής Επιτροπής Ανασυγκρότησης.

Σημειολογικές κινήσεις

Λίγες ημέρες μετά ανακοινώθηκε ο ριζικός – δομικός ανασχηματισμός των τομεαρχών, ο οποίος έστειλε το μήνυμα προς πάσα κατεύθυνση ότι στην προσπάθεια που γίνεται κανείς δεν περισσεύει και δεν υπάρχουν αποκλεισμοί. Το ενδιαφέρον όμως ήταν το μήνυμα του κ. Τσίπρα ότι δεν υπάρχουν ούτε και αμετακίνητοι και ότι όλοι θα πρέπει να θεωρούνται διαθέσιμοι να υπηρετήσουν από διαφορετικές θέσεις το γενικότερο κομματικό σχέδιο που προκύπτει μέσα από δημοκρατικές διαδικασίες. Στο πλαίσιο αυτής της στρατηγικής του, έκανε και άλλες δύο σημειολογικές κινήσεις με επίκεντρο τον Ευκλείδη Τσακαλώτο (άτυπος επικεφαλής της τάσης των «53+») και τον επί χρόνια στενό του πολιτικό φίλο Νίκο Παππά, που βρέθηκε εκτός κεντρικής ηγετικής ομάδας στην παρούσα φάση.

Ευκαιρίες στους νέους

Ο κ. Τσακαλώτος αποχώρησε από τομεάρχης Οικονομικών κατόπιν συμφωνίας με τον κ. Τσίπρα, αλλά στο πλαίσιο αυτό πρότεινε για αντικαταστάτριά του, πρόταση με την οποία συμφώνησε ο πρώην πρωθυπουργός, την Εφη Αχτσιόγλου, η οποία είναι στην ίδια τάση, τη στηρίζει και θεωρείται από τα ανερχόμενα στελέχη της νεότερης γενιάς. Ο κ. Τσακαλώτος είχε μέχρι και σήμερα δύο θέσεις, αυτή του κοινοβουλευτικού εκπροσώπου και του τομεάρχη Οικονομικών, ενώ πλέον θα είναι επικεντρωμένος στη Βουλή. Ετσι ο Αλέξης Τσίπρας αποφάσισε και στο επίπεδο των τομεαρχών να δώσει ευκαιρίες προκειμένου να βγουν μπροστά βασικοί εκπρόσωποι της νέας γενιάς – όπως προανήγγειλε «Το Βήμα» την περασμένη Κυριακή – οι οποίοι είτε είχαν πλούσια εμπειρία σε κυβερνητικό επίπεδο είτε έχουν δοκιμαστεί σε άλλα κρίσιμα εγχειρήματα.

Ομάδα κρούσης

Ετσι, παράλληλα με τον ενισχυμένο συντονιστικό ρόλο των κοινοβουλευτικών εκπροσώπων, δημιουργείται μια νεανική ομάδα κρούσης αποτελούμενη (πέραν των κ.κ. Τζανακόπουλου και Ηλιόπουλου) από την κυρία Αχτσιόγλου, τον κ. Χαρίτση, τον Κώστα Ζαχαριάδη (νέο τομεάρχη Εσωτερικών), Μάριο Κάτση (Ψηφιακής Πολιτικής), Γιώργο Ψυχογιό (Μεταναστευτικής Πολιτικής), που είναι μεταξύ των προσώπων που αναλαμβάνουν κομβικά πόστα. Ακόμα, σε επίπεδο αναπληρωτών τομεαρχών, δημιουργείται μια μαγιά νέων στελεχών με την προώθησή τους σε απαιτητικά χαρτοφυλάκια και μένει να φανεί πώς θα κινηθούν, αν και ήταν θετικές οι παρουσίες τους στα ΜΜΕ. Χαρακτηριστικά παραδείγματα είναι οι Γιάννης Σαρακιώτης, Χάρης Μαμουλάκης, Μίλτος Χατζηγιαννάκης, Διονύσης Καλαματιανός, Γιάννης Μπουρνούς κ.ά.

Με αυτόν τον τρόπο θα ξεκινήσει η σκληρή αντιπαράθεση με την κυβέρνηση σε όλα τα επίπεδα, καθώς η χώρα, όπως λένε ανώτερα κομματικά στελέχη του ΣΥΡΙΖΑ – Προοδευτική Συμμαχία, βρίσκεται σε μια πολλαπλή κρίση, εισέρχεται στη φάση οικονομικής και κοινωνικής κρίσης, η οποία, όπως δείχνουν όλα τα στοιχεία, θα ενταθεί τον χειμώνα που έρχεται. Ο κ. Τσίπρας δεν επεδίωξε σε αυτή τη φάση να κρατήσει ισορροπίες και επιχείρησε να σπάσει εσωκομματικές συμμαχίες και να δημιουργήσει ρήγματα στις διάφορες τάσεις με τις επιλογές του. Εξάλλου, ακόμα και η επιλογή του για τη θέση του γραμματέα του κόμματος, που αποτελεί ένα είδος «ιερού δισκοπότηρου», δεν συνάντησε ιδιαίτερες ενστάσεις, ενώ θετικά είδαν όλοι και την επιλογή του κ. Ηλιόπουλου, ο οποίος αρχικά ήταν διστακτικός καθώς συμμετέχει και στο δημοτικό συμβούλιο, όπου και θα παραμείνει.

«Πολιτικό διευθυντήριο»

Επί της ουσίας, με τις κινήσεις του κ. Τσίπρα στην εσωκομματική σκακιέρα συγκροτήθηκε στο εσωτερικό του κόμματος ένα άτυπο «πολιτικό διευθυντήριο», στο οποίο παραμένουν πρόσωπα-κλειδιά και έμπιστοι του προέδρου, όπως οι Μιχάλης Καλογήρου και Βαγγέλης Καλπαδάκης, αλλά βρέθηκαν εκτός στελέχη όπως ο Νίκος Παππάς (από τομέαρχης Ανάπτυξης και Οικονομίας θα έχει την ευθύνη του υπουργείου Υποδομών), που κατά καιρούς είχε συγκρουστεί με τους «53+», με ιστορικούς παράγοντες (Νίκος Βούτσης και Νίκος Φίλης), ενώ υπήρχε μεγάλη απόσταση με τον κ. Τζανακόπουλο. Οι περισσότεροι του «πολιτικού διευθυντηρίου» έχουν κοινή διαδρομή και στενούς πολιτικούς δεσμούς με τον πρώην πρωθυπουργό. Είναι ενδεικτικό ότι ο κ. Ηλιόπουλος διετέλεσε και γραμματέας τηςΝεολαίας του ΣΥΡΙΖΑ, διαδεχόμενος τον κ. Τζανακόπουλο, με τους δυο να έχουν και καλούς διαύλους επικοινωνίας με τους «53+».

«Κυνηγός σκανδάλων»

Το ενδιαφέρον από τον ανασχηματισμό του κ. Τσίπρα έχει η μετακίνηση του Παύλου Πολάκη από τομεάρχης Εσωτερικών σε αναπληρωτή Διαφάνειας της Διοικητικής Δράσης, όπως ονομάστηκε η θέση που θυμίζει «κυνηγό σκανδάλων». Παράλληλα, αναδιατάχθηκε και ο ΣΥΡΙΖΑ στη Βουλή σε επίπεδο κοινοβουλευτικών εκπροσώπων. Σταθερή, όπως ήταν αναμενόμενο, παρέμεινε η γραμματέας της Κοινοβουλευτικής Ομάδας Ολγα Γεροβασίλη και δημιουργήθηκε μια ομάδα κρούσης, με δεδομένο ότι ο κ. Τσίπρας θέλει πιο επιθετική αντιπολίτευση στο κοινοβουλευτικό πεδίο. Στο πλαίσιο αυτό, ορίστηκε πρώτος κοινοβουλευτικός εκπρόσωπος ο κ. Τσακαλώτος, με δεύτερο τον κ. Σκουρλέτη, με τον οποίο υπάρχει ταύτιση απόψεων, ενώ τρίτος είναι ο Γιάννης Ραγκούσης, ο οποίος άφησε τη θέση του τομεάρχη Προστασίας του Πολίτη.

Επίσης, οι κοινοβουλευτικοί εκπρόσωποι επιφορτίζονται με επιπλέον καθήκοντα, καθώς αναλαμβάνουν και συντονιστικό ρόλο στους τομείς που περιλαμβάνονται στις διαρκείς επιτροπές που αναλαμβάνουν. Ως εκ τούτου, λόγω και των διευρυμένων καθηκόντων και του συντονιστικού ρόλου, δεν αναλαμβάνουν κάποιον τομέα. Συγκεκριμένα, ο κ. Τσακαλώτος θα συντονίζει τους βουλευτές που συμμετέχουν στις κοινοβουλευτικές Επιτροπές Οικονομικών Υποθέσεων και Παραγωγής και Εμπορίου, ο κ. Σκουρλέτης τους βουλευτές που θα μετέχουν στις Επιτροπές Μορφωτικών Υποθέσεων και Κοινωνικών Υποθέσεων και ο κ. Ραγκούσης, τους βουλευτές-μέλη των Επιτροπών Δημόσιας Διοίκησης, Δημόσιας Τάξης και Δικαιοσύνης  – Εθνικής Αμυνας και Εξωτερικών.

Οι αποκαλύψεις και οι αλήθειες Σκουρλέτη

Ο απερχόμενος γραμματέας του ΣΥΡΙΖΑ – Προοδευτική Συμμαχία Πάνος Σκουρλέτης, που είναι σε ανοικτή γραμμή με κεντρικά στελέχη με ειδικό πολιτικό βάρος, όπως οι κ.κ. Βούτσης και Φίλης, είπε πολλές αλήθειες στη συνεδρίαση της Κεντρικής Επιτροπής της περασμένης Κυριακής. Ηταν μια ομιλία η οποία, αν και δεν προβλήθηκε από τα ΜΜΕ και δεν σχολιάστηκε, αποτελεί την καλύτερη πολιτική ακτινογραφία του τι συνέβαινε και τι συμβαίνει στο εσωτερικό του κόμματος.

Παλινωδία

«Το Βήμα» παρουσιάζει ορισμένα σημεία της εισήγησής του στην Κ.Ε. τα οποία φωτίζουν τι ακριβώς συνέβαινε στο παρασκήνιο του ΣΥΡΙΖΑ, τόσο πριν από την ήττα του 2019 όσο και μετά. Ο κ. Σκουρλέτης σημείωσε ότι μέχρι τιςεθνικές εκλογές και τις ευρωεκλογές δεν μπόρεσαν στο κόμμα και στην κυβέρνηση να συνειδητοποιήσουν το μέγεθος του αντι-ΣΥΡΙΖΑ μετώπου και ουσιαστικά δεν κατάφεραν να οργανώσουν τη στρατηγική και την τακτική έως τις εκλογικές αναμετρήσεις. Σε άλλο σημείο τόνισε ότι υπήρχε από εισηγήσεις αίσθηση υπεραισιοδοξίας ότι είναι δεδομένη μια δεύτερη τετραετία.

Ο ίδιος τονίζει αυτό που έλεγαν και άλλα κεντρικά στελέχη τότε, ότι οι εθνικές εκλογές έπρεπε να γίνουν πριν από το Πάσχα του 2019 ή ταυτόχρονα με τις ευρωεκλογές. «Είχαμε αντιφατικές δηλώσεις σε σχέση με τον χρόνο των εκλογών» είπε και αναφέρθηκε στην παλινωδία με τον χρόνο διεξαγωγής των αυτοδιοικητικών εκλογών που είχαν οριστεί αρχικά για τον Οκτώβριο του 2019 και τελικά έγιναν παράλληλα με τις ευρωεκλογές.

Σε άλλο σημείο ανέφερε ότι το κόμμα, πριν αναλάβει, ήταν ξεχασμένο, παρατημένο, με μειωμένη αυτοπεποίθηση και με προβληματική, σε πάρα πολλούς τομείς, επικοινωνία με την κυβέρνηση, χωρίς να έχει συνείδηση της αναγκαιότητας του διακριτού του ρόλου σε σχέση με την κυβέρνηση, με συγκεχυμένες αντιλήψεις, στοιχεία που δημιουργούσαν συνολική απαξία.

Το συνέδριο

Για τον χρόνο της διεξαγωγής του συνεδρίου είπε ότι η πρόταση η δική του – και ήταν μειοψηφική στην Πολιτική Γραμματεία – ήταν να γίνει το 2019, όπως υποστηρίζουν πολλοί και τώρα με το επιχείρημα ότι χάθηκε χρόνος πολύτιμος. «Ακατανόητο στην παγκόσμια πολιτική ιστορία να προαναγγέλλουμε ένα συνέδριο το οποίο στην καλύτερη των περιπτώσεων θα γινόταν σχεδόν έναν χρόνο μετά. Αυτό είναι η τέλεια συνταγή της εσωστρέφειας» είπε και σημείωσε ότι χάθηκε πάρα πολύς χρόνος για να συζητήσουν εάν είναι αναγκαίος ένας πολιτικός απολογισμός μετά τις εκλογές.

Το σχέδιο διεύρυνσης

«Είχαμε αναστολές, φοβόμασταν ότι θα είναι εσωστρεφές, μήπως οδηγηθούμε σε ένα κυνήγι μαγισσών, εσωστρέφειας, ανθρωποφαγίας». Και στο σημείο αυτό υποστήριξε αυτό που είναι γενική παραδοχή, ότι το εξαιρετικό κείμενο των Γιάννη Δραγασάκη και Αριστείδη Μπαλτά για τον κυβερνητικό απολογισμό δεν συζητήθηκε στον βαθμό που έπρεπε.

Ειδική μνεία έκανε και για τις αυτοδιοικητικές εκλογές, όπου ο ΣΥΡΙΖΑ υπέστη πανωλεθρία, όπου είπε μεταξύ άλλων: «Κεντρικά πολιτικά στελέχη μας έπαιζαν με δύο και με τρεις συνδυασμούς, έκαναν δημόσιες σχέσεις στην προοπτική των εθνικών εκλογών, καταρρακώνοντας το ηθικό συντρόφων μας».
Επί του σχεδίου διεύρυνσης είπε ότι δεν είπε κανείς «όχι», αλλά το ζήτημα ήταν το περιεχόμενο και άφησε αιχμές για την αντιπολιτευτική στάση του ΣΥΡΙΖΑ. «Πού είναι η δυναμική προγραμματική αντιπολίτευση;

Ή η δυναμική αντιπολίτευση είναι όταν ουρλιάζουμε σε όλους τους τόνους, ακατάληπτα, για να πείσουμε τον στενό εκλογικό μας πυρήνα και να αποκομίζουμε χιλιάδες ή εκατοντάδεςlike; Από τους ίδιους και τους ίδιους και να βράζουμε στο ζουμί μας;».

Το «αριστερόμετρο»

Το πιο μεγάλο καρφί όμως ήταν όταν, μιλώντας υπέρ της ανοιχτής, αντιδογματικής, δημοκρατικής Αριστεράς των ανοιγμάτων και των συμμαχιών, ανέφερε ότι τα εφόδιά μας «δεν ήταν, δεν ήταν ποτέ, ο σκαντζόχοιρος και το “αριστερόμετρο”, για να βγαίνουν δήθεν φιλικά Μέσα και να διασύρουν συντρόφους».

Ο προβληματισμός που ανέπτυξε αφορούσε το γεγονός ότι, αν και είναι ορατά τα σημάδια των σημαντικών ρωγμών στην κυβέρνηση, ο ΣΥΡΙΖΑ δεν καταγράφει δυναμική που κατά τον ίδιο «δεν μπορεί να προκύψει στο όνομα μιας απροσδιοριστίας προγραμματικής και ιδεολογικοπολιτικής».

Σχέδια για συνολικό rebranding του ΣΥΡΙΖΑ

Σύμφωνα με πληροφορίες του «Βήματος», οι αλλαγές του κ. Τσίπρα δεν θα σταματήσουν στον ανασχηματισμό των τομεαρχών την περασμένη εβδομάδα και στις θέσεις γραμματέα και εκπροσώπου. Θεωρείται δεδομένο ότι πρόθεση του κ. Τσίπρα αποτελεί η περαιτέρω ανανέωση του κόμματος και με επιπλέον αλλαγές από τον πρόεδρο του κόμματος, ενταγμένες σε ένα συνολικό rebranding του ΣΥΡΙΖΑ – Προοδευτική Συμμαχία, με έμφαση τόσο στις κοινωνικές ανάγκες όσο και στη νέα γενιά.