Δεν θέλω να πάω σε νέο κατάλυμα. Θέλω να φύγω από τη Λέσβο» λέει ο Ρέζα, νεαρός Αφγανός. Όπως χιλιάδες άλλοι πρόσφυγες παραμένει στον παραλιακό δρόμο μεταξύ της πρωτεύουσας του νησιού, τη Μυτιλήνη και του χωριού Παναγιούδα. Στην άλλη πλευρά του κόλπου φαίνονται από μακριά σκηνές. Η ελληνική κυβέρνηση, σε συνεργασία με την Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες κατασκευάζει προσωρινό προσφυγικό κέντρο σε πρώην χώρο στρατιωτικής εκπαίδευσης.
Ήδη εκεί έχουν μεταβεί 500 άστεγοι πρόσφυγες και στόχος είναι σύντομα να υπάρχει χώρος για όλους. «Εδώ αισθάνομαι πιο ασφαλής», λέει ο πρόσφυγας από τη Συρία, που μετακόμισε στον προσωρινό καταυλισμό οικειοθελώς. Για τον Ρέζα αυτό δεν αποτελεί λύση. Η ελπίδα του να φύγει εντελώς από τη Λέσβο είναι μεγαλύτερη από την πείνα και τον φόβο. Έτσι νιώθουν και χιλιάδες άλλοι άνθρωποι, που παραμένουν στον δρόμο έχοντας κατασκευάσει άναρχα, αυτοσχέδια καταλύματα.
Ο ελληνικός στρατός, ο οποίος είναι στην πραγματικότητα υπεύθυνος για τη διανομή τροφίμων, επιτρέπει σε ΜΚΟ, οι οποίες δεν είναι ιδιαίτερα αγαπητές στο νησί, να διανέμουν τρόφιμα και νερό. Δεν λείπουν οι δραματικές σκηνές. Με το που ανοίγουν οι πόρτες των βαν, διψασμένοι και πεινασμένοι άνθρωποι ζητούν βοήθεια, φωνάζοντας. Οι εθελοντές προσπαθούν να κρατήσουν την τάξη. Κάποιοι παλεύουν μεταξύ τους, μια γυναίκα πέφτει κάτω, ένας άνδρας σπάζει το χέρι του. Οι ΜΚΟ δεν είναι εξοπλισμένες ούτε εκπαιδευμένες για τέτοιες καταστάσεις. Ωστόσο, μαθαίνουν. Την επόμενη μέρα η διανομή τροφίμων γίνεται πιο οργανωμένα. Την Κυριακή πλέον μοίραζαν σακούλες με ψωμί. Φρούτα και μερίδες φαγητού. Πολλοί εργαζόμενοι σε ΜΚΟ δεν έχουν καν κίνητρο για δουλειά. Είναι απλήρωτοι και επίσης επιβαρύνονται με το κόστος διαμονής και ταξιδιού. Πολλοί νέοι από όλοι την Ευρώπη εργάζονται στη Λέσβο στην ουσία εθελοντικά, προτάσσοντας τον ανθρωπισμό απέναντι στην αποτυχία της ευρωπαϊκής πολιτικής ασύλου και το οργανωτικό χάος της ελληνικής κυβέρνησης.
Mετά τη Μόρια…
«Οι πρώτες μέρες μετά τη φωτιά ήταν σκληρές. Οι άνθρωποι ήταν διασκορπισμένοι, οι δρόμοι είχαν μπλοκάρει» αναφέρει ο Χενκ Ντίνκελμαν, επόπτης της εθελοντικής οργάνωσης Euro Relief, ο οποίος ήταν υπεύθυνος για την στέγαση προσφύγων στο προσφυγικό κέντρο της Μόριας και οργάνωσε βασικές υπηρεσίες και μετά την πυρκαγιά. Όπως σημειώνει, στη Μόρια, παρά τις αντιξοότητες είχαν καταφέρει να οργανώσουν τη διανομή τροφίμων. Με τη νέα κατάσταση χρειάζεται χρόνος και υλικοτεχνική υποδομή για να γίνει καλύτερα η διανομή τροφίμων.
Στο μεταξύ, μετά από πέντε μέρες η ελληνική κυβέρνηση κατάφερε να στήσει πίσω από συρματοπλέγματα σκηνές προσφέροντας τουλάχιστον θέσεις για ύπνο. Έχει επίσης προσληφθεί μια υπηρεσία catering. Για την κάλυψη των βασικών αναγκών όμως υπάρχει μεγάλο πρόβλημα. Δεν αρκούν οι προσωρινές τουαλέτες που έχουν στηθεί. Ακόμη και η βοήθεια του στρατού και η κήρυξη του νησιού σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης δεν επαρκούν για να λυθούν προβλήματα που χρειάζονται άμεση λύση.
Προβλήματα στη δημοσιογραφική κάλυψη
Από την Κυριακή έχει απαγορευθεί η πρόσβαση σε δημοσιογράφους στον δρόμο, όπου έχουν σταθμεύσει οι πρόσφυγες και μετανάστες. Ήδη τις προηγούμενες μέρες η έλευση δημοσιογραφικών ομάδων με κάμερες επιτρεπόταν μέχρι ορισμένου σημείου, από εκεί και πέρα οι δημοσιογράφοι έπρεπε να περπατήσουν. Αλλά και στο νέο καταυλισμό η κυκλοφορία δημοσιογράφων υπόκειται σε περιορισμούς. Μερικοί παρακάμπτουν τα εμπόδια και φτάνουν εδώ από τους γύρω λόφους. Επισήμως επιτρέπονται δημοσιογράφοι μόνο για ξεναγήσεις στο προσωρινό προσφυγικό κέντρο και για δηλώσεις από τους αρμόδιους αξιωματούχους. Όπως του υπ. Μετανάστευσης Νότη Μηταράκη, ο οποίος δήλωσε ότι από την πρώτη μέρα προτεραιότητα της κυβέρνησης ήταν η ασφάλεια όλων των πλευρών, αιτούντων άσυλο και τοπικού πληθυσμού. Επίσης δήλωσε ότι έχοντας διασφαλίσει την ασφάλεια, τη διανομή τροφίμων και νερού και την ιατρική περίθαλψη, η κυβέρνηση μερίμνησε για 1000 θέσεις για ύπνο στο προσωρινό κέντρο.
Θα μπορούσε σχεδόν να έχει κανείς την εντύπωση ότι πρόκειται για «θαύμα» από τη μια μέρα στην άλλη. Ωστόσο δημοσιογράφοι που έφτασαν μέχρι τη νέα ζώνη που δημιουργήθηκε, κάνουν λόγο για παρόμοιες καταστάσεις με εκείνες των προηγούμενων ημερών, με νέες απόπειρες εξέγερσης από πρόσφυγες και μετανάστες. Κάποιοι σκόπιμα προκαλούν επίσης τους εκπροσώπους των αρχών. Η βία τραβά την προσοχή.
Η Λέσβος πληρώνει για την Ευρώπη
Μετά την καταστροφική πυρκαγιά στη Μόρια, οι Βρυξέλλες και η Αθήνα ανακοίνωσαν την κατασκευή νέου στρατοπέδου στο νησί. Κανείς δεν το θέλει στη Λέσβο. Οι κυβερνήσεις στη δυτική Ευρώπη δεν φαίνεται να ενδιαφέρονται. Σχεδόν κανείς δεν θέλει να δεχθεί μετανάστες. Η ανησυχία είναι ότι πρόσφυγες και μετανάστες και στα άλλα νησιά θα ενθαρρυνθούν να βάλουν φωτιές προκειμένου να μεταφερθούν άμεσα σε χώρες, όπου θα έχουν προοπτική. Ωστόσο οι κενές υποσχέσεις της ΕΕ για επίτευξη λύσης δεν κομίζουν τίποτα. Η Ελλάδα δεν μπορεί να ανεχτεί άλλο η ΕΕ να κλείνει τα μάτια. Η γεωγραφική θέση της χώρας δεν αφήνει περιθώρια για παράβλεψη του προβλήματος. Ένα είναι σίγουρο: ότι πρόσφυγες θα συνεχίσουν να έρχονται και στο μέλλον. Και τότε ένα ακόμη προσφυγικό κέντρο στη Λέσβο δεν θα είναι αρκετό, για να συγκρατήσει τους αιτούντες άσυλο μακριά από το ευρωπαϊκό πεδίο.
Φλόριαν Σμιτς, Λέσβος
Επιμέλεια: Δήμητρα Κυρανούδη
