Μια ασυνήθιστη σχολική χρονιά ξεκινάει σήμερα και θα είναι για όλους μας ένα μεγάλο πείραμα. Πείραμα για την ετοιμότητα της κρατικής μηχανής (στα σχολεία φτωχή), για την ψυχραιμία των οικογενειών (ασταθής), για την υπομονή των μικρών ή μεγαλύτερων παιδιών μας (ως σήμερα μάλλον τα ωριμότερα).
Μια χρονιά που για άλλη μια φορά αφήνεται στον εθελοντισμό πολλών εκπαιδευτικών, οι οποίοι σε περιοχές της χώρας παλεύουν μόνοι τους για να καθαρίσουν τις αίθουσες ή να χωρίσουν πολυπληθή τμήματα.
Είναι αλήθεια ότι το κράτος μάς έχει συνηθίσει να βρίσκουμε λύσεις μόνοι μας. Δεν κουράζονται πολύ οι πολιτικοί μας. Δίνουν μια γενική κατεύθυνση που κατά κανόνα δεν απαιτεί πολλή σκέψη και εφησυχάζονται στην εφευρετικότητα των πολιτών.
Για παράδειγμα, γιατί να σπαταλήσουν το χρόνο τους τα μέλη του Ινστιτούτου Εκπαιδευτικής Πολιτικής και να οργανώσουν ένα συνοπτικό, προσαρμοσμένο στις ανάγκες της πανδημίας, πρόγραμμα για το πρώτο εξάμηνο της χρονιάς (για να μπορέσουν να γίνουν δυο ζώνες στο πρωινό πρόγραμμα και να μην μπαίνουν 25 ή 28 παιδιά σε μικρές τάξεις), όταν μπορούν να βρουν λύσεις μέσα στην τάξη εκπαιδευτικοί και μαθητές μόνοι τους;
Εξάλλου φαίνεται ότι τους επιστήμονές του τους απασχολεί πολύ περισσότερο τον τελευταίο καιρό ή ανάθεση βιβλίων σε συγγραφικές ομάδες για τα νέα αναλυτικά προγράμματα (που έχει και politics και άλλα).
Όσο για το υπουργείο Παιδείας, ως σήμερα επιδοτεί με εκατομμύρια το ολοήμερο σχολείο που είναι συμπληρωματικό πρόγραμμα και όσον αφορά το πρωινό, βασικό πρόγραμμα, απαντάει «δεν έχουμε λεφτά» για προγράμματα πρωί και απόγευμα ώστε να έχουμε μικρότερες τάξεις. Τα σχολεία όμως υπάρχουν για την εκπαίδευση των παιδιών και όχι για φύλαξη όσο οι γονείς τους είναι στις δουλειές τους.
Τη χρονιά που ξεκινάει είχαμε ανάγκη έναν προσεκτικό σχεδιασμό στα σχολεία που να μην στηρίζεται μόνο σε μια μάσκα (που και αυτή φτάνει σήμερα καθυστερημένη).
Τα Κέντρα Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων (CDC) των ΗΠΑ έχουν προειδοποιήσει ότι «μαθήματα, δραστηριότητες και εκδηλώσεις πλήρους μεγέθους και δια ζώσης» πιθανότατα θα οδηγήσουν στην εξάπλωση του COVID-19 στα σχολεία. Και κατ’ επέκταση έξω από αυτά. Στο Ισραήλ, τα σχολεία ήταν το δεύτερο υψηλότερο σημείο μόλυνσης τον Ιούνιο που πέρασε, μετά από 2.026 μαθητές, καθηγητές και προσωπικό που ήταν θετικά για το COVID-19 πριν φτάσουμε στο νέο καθολικό lockdown.
Η πανδημία που πλήττει την ανθρωπότητα έχει φέρει «τη μεγαλύτερη αναστάτωση των εκπαιδευτικών συστημάτων στην ιστορία», όπως αναφέρουν τα Ηνωμένα Έθνη, επηρεάζοντας σχεδόν 1,6 δισεκατομμύρια μαθητές σε περισσότερες από 190 χώρες. Το 94% του παγκόσμιου φοιτητικού πληθυσμού έχει επηρεαστεί και το ποσοστό αυτό φτάνει το 99% για τους μαθητές σε χώρες με χαμηλό ή μεσαίο εισόδημα. Οι εκπαιδευτικές ανισότητες χάσκουν, οι κυβερνήσεις ψάχνουν λύσεις, το εκπαιδευτικό οικοδόμημα στο οποίο και στηρίζεται σε μεγάλο βαθμό η συνοχή της κοινωνίας, κλωνίζεται συθέμελα.
Όσες χώρες είχαν την περίοδο αυτή την τύχη να έχουν εμπνευσμένους υπουργούς Παιδείας βαδίζουν ένα βήμα μπροστά. Αναζητώντας νέες πολιτικές και νέες μεθόδους να «μιλήσουν» στους νέους για αυτή την καινούργια κρίση, να τους προσεγγίσουν και να επεξεργαστούν λύσεις μαζί τους. Να τους κάνουν συνεργάτες, συνομιλητές, να παράγουν εκπαιδευτικό έργο μαζί τους.
Και τι γίνεται στη χώρα μας; Από τη μια πλευρά το υπουργείο Παιδείας απειλεί με τιμωρητικές λογικές και επιβολή «ποινών» όποιους δεν συμμορφώνονται με τις αποφάσεις του και από την άλλη πλευρά αγανακτισμένοι γονείς στέλνουν εξώδικα στα σχολεία καθιστώντας τους εκπαιδευτικούς τους υπεύθυνους εάν τα παιδιά τους υποστούν προβλήματα από τη χρήση της μάσκας στα σχολεία. Δεν θα εντυπωσιαστώ, αν δω και περιπολικά έξω από σχολεία σήμερα. Στη μέση, οι λεγόμενοι «ειδικοί», που δεν ξέρω πόσους πείθουν σήμερα, καθώς τα αποτελέσματα των συμβουλών τους δείχνουν τα κρούσματα του κορωνοϊού να αυξάνονται αλματωδώς.
Όποιοι σκέφτονται μόνο την τιμωρία ως μέθοδο για να προσεγγίσουν τους μαθητές, εκπαιδευτικούς, πολίτες είναι καταδικασμένοι να αποτύχουν. Όποιοι σκέφτονται μόνο τα δικαστήρια στην αγωνία τους ν αντιδράσουν, είναι καταδικασμένοι να ταλαιπωρηθούν.
Εθελοντισμός και εφευρετικότητα κατ’ επέκταση; Ίσως είναι μια λύση. Αφού το κράτος δεν μπορεί να δώσει λύσεις, ας οργανωθούν μόνα τους τα σχολεία. Να αναζητήσουν αίθουσες για να χωρίσουν τα παιδιά σε ομάδες, να προστατεύσουν την καθημερινότητα τους, να βρουν ένα τρόπο να κάνουν την δύσκολη περίοδο που περνάμε, ένα παιχνίδι στα μάτια των μαθητών τους. Να δώσουν τον ηρωικό εαυτό τους, που όλοι περιμένουμε να δούμε. Αυτός δεν ήταν άλλωστε ο ρόλος τους, διαχρονικά;
Και ένα εξάμηνο μετά, να έχουν να θυμούνται, ότι στη δύσκολη περίοδο που περνάμε, ήταν οι στυλοβάτες μας και το παράδειγμα για όλους τους μικρούς μαθητές τους.
