Η μοναξιά αναγνωρίζεται ως σοβαρή απειλή για την ψυχική υγεία. Παρότι ο σύγχρονος κόσμος μας γίνεται ολοένα και πιο «συνδεδεμένος» ψηφιακά, τα νεαρά άτομα φαίνεται να είναι σήμερα πιο απομονωμένα από ποτέ στην πραγματική ζωή. Παράλληλα η πανδημία του νέου κορωνοϊού η οποία οδήγησε πολλά κράτη επί μήνες σε lockdown ενώ και τώρα απαιτεί κοινωνική αποστασιοποίηση επί μακρόν, αυξάνει την ανάγκη για κατανόηση των συνεπειών που μπορεί να έχει στην ψυχική υγεία η κοινωνική απομόνωση και η μοναξιά. Παρότι μελέτες σε πολλά είδη θηλαστικών έχουν δείξει πως η κοινωνική απομόνωση κατά την παιδική ηλικία είναι επιβαρυντική για τη λειτουργία του εγκεφάλου και τη συμπεριφορά στην ενήλικη ζωή, μέχρι σήμερα οι μηχανισμοί που αφορούν τα νευρικά δίκτυα του εγκεφάλου και βρίσκονται πίσω από αυτή τη σύνδεση παρέμεναν εν πολλοίς άγνωστοι.
Τα κύτταρα-«κλειδιά» του εγκεφάλου
Τώρα ερευνητική ομάδα της Σχολής Ιατρικής Ιcahn του Κέντρου «Ορος Σινά» στη Νέα Υόρκη εντόπισε συγκεκριμένα κύτταρα στον προμετωπιαίο φλοιό, μια περιοχή -«κλειδί» του εγκεφάλου που ρυθμίζει την κοινωνική συμπεριφορά, τα οποία είναι απαραίτητα για τη φυσιολογική κοινωνικοποίηση στην ενήλικη ζωή και αποδείχθηκαν άκρως ευάλωτα στην παιδική κοινωνική απομόνωση στο πλαίσιο πειραμάτων σε ποντίκια. Τα ευρήματα που δημοσιεύθηκαν στην επιθεώρηση «Νature Neuroscience» ρίχνουν φως στον άγνωστο ως σήμερα ρόλο αυτών των κυττάρων που ονομάζονται νευρώνες του έσω προμετωπιαίου φλοιού οι οποίοι προβάλλουν στον παρακοιλιακό πυρήνα, την περιοχή του εγκεφάλου που αποστέλλει σήματα σε διαφορετικά τμήματα του δικτύου επιβράβευσης του εγκεφάλου. Αν το εύρημα αυτό αποδειχθεί ότι αφορά και τους ανθρώπους, αναμένεται να οδηγήσει σε θεραπείες για ψυχιατρικές διαταραχές που συνδέονται με την κοινωνική απομόνωση.
«Εκτός του ότι εντοπίσαμε το συγκεκριμένο δίκτυο στον προμετωπιαίο φλοιό το οποίο είναι ιδιαιτέρως ευάλωτο στην κοινωνική απομόνωση κατά την παιδική ηλικία, δείξαμε επίσης ότι το δίκτυο αυτό αποτελεί υποσχόμενο στόχο για θεραπείες σε περιπτώσεις ελλειμμάτων της κοινωνικής συμπεριφοράς» ανέφερε ο Χιροφούμι Μορισίτα, αναπληρωτής καθηγητής Ψυχιατρικής, Νευροεπιστήμης και Οφθαλμολογίας στην Ιατρική Σχολή Icahn και κύριος συγγραφέας της νέας μελέτης. «Μέσω της διέγερσης του συγκεκριμένου δικτύου του προμετωπιαίου φλοιού επιτύχαμε να αναστρέψουμε σε ενήλικα ζώα τα ελλείμματα κοινωνικοποίησης που είχαν προκληθεί από την κοινωνική απομόνωση σε μικρή ηλικία».
Διπλή εφαρμογή προηγμένων τεχνικών για αποκατάσταση
Συγκεκριμένα οι ερευνητές ανακάλυψαν ότι σε αρσενικά ποντίκια, δύο εβδομάδες κοινωνικής απομόνωσης αμέσως μετά τον απογαλακτισμό οδήγησαν σε αποτυχία ενεργοποίησης των συγκεκριμένων νευρώνων του προμετωπιαίου φλοιού όταν τα πειραματόζωα εκτέθηκαν σε κοινωνικά ερεθίσματα στην ενήλικη ζωή τους. Προκειμένου να προσδιορίσουν αν μπορούν να αποκαταστήσουν τη δραστηριότητα αυτών των νευρώνων καθώς και αν η αποκατάσταση αυτή θα οδηγήσει σε βελτίωση της κοινωνικοποίησης των ενήλικων πλέον ζώων, οι επιστήμονες εφήρμοσαν την τεχνική της οπτογενετικής προκειμένου να διεγείρουν επιλεκτικά τους νευρώνες. Οι ερευνητές χρησιμοποίησαν επίσης τη χημογενετική. Σημειώνεται ότι ενώ η οπτογενετική επιτρέπει την ενεργοποίηση συγκεκριμένων νευρώνων με παλμούς φωτός σε ζώα που είναι σε θέση να κινούνται ελεύθερα, η χημογενετική επιτρέπει τον μη παρεμβατικό χημικό έλεγχο πληθυσμών κυττάρων με ειδικά φάρμακα. Μέσω της εφαρμογής και των δύο αυτών τεχνικών οι επιστήμονες επέτυχαν να αυξήσουν γρήγορα την κοινωνική αλληλεπίδραση στα αρσενικά ποντίκια. «Ελέγξαμε την ύπαρξη προβλημάτων κοινωνικής συμπεριφοράς πριν από τη διέγερση και στη συνέχεια ελέγξαμε και πάλι τη συμπεριφορά των ζώων ενόσω η διέγερση βρισκόταν σε εξέλιξη. Είδαμε ότι τα ελλείμματα στην κοινωνική συμπεριφορά αναστράφηκαν» εξήγησε ο καθηγητής Μορισίτα.
Ελπίδα για πλήθος ψυχικών διαταραχών
Με δεδομένο ότι τα προβλήματα κοινωνικής συμπεριφοράς εμφανίζονται σε πολλές νευροαναπτυξιακές και ψυχικές διαταραχές όπως ο αυτισμός και η σχιζοφρένεια, ο εντοπισμός των συγκεκριμένων νευρώνων του προμετωπιαίου φλοιού ανοίγει νέους θεραπευτικούς στόχους για πλήθος διαταραχών. Σύμφωνα με τους ερευνητές, στους ανθρώπους η παρέμβαση στο δίκτυο του εγκεφάλου που εντοπίστηκε στη μελέτη θα μπορούσε να γίνει μέσω μεθόδων όπως η διακρανιακή μαγνητική διέγερση ή η διακρανιακή ηλεκτρική διέγερση.
