Η πανδημία έχει πλήξει καίρια την παιδεία σε ολόκληρο τον κόσμο με εκατομμύρια μαθητές είτε να βρίσκονται εδώ και μήνες αντιμέτωποι με τεράστιες δυσκολίες, είτε να μην έχουν καν πρόσβαση σε αυτή.

Οι αριθμοί είναι αμείλικτοι: 1,5 δισεκατομμύρια παιδιά στον κόσμο επηρεάστηκαν από το κλείσιμο των σχολείων ή την καραντίνα και 463 εκατομμύρια παιδιά στερήθηκαν εντελώς το δικαίωμα στην εκπαίδευση καθώς γι’ αυτά δεν υπήρχε η δυνατότητα της τηλεκπαίδευσης, ή τα απαιτούμενα εργαλεία για πρόσβαση στο διαδίκτυο.

Τα στοιχεία συγκεντρώθηκαν από περίπου 100 χώρες του κόσμου και αφορούν την πρόσβαση σε ίντερνετ, ραδιόφωνο και τηλεόραση. Τα έδωσε προ ημερών στη δημοσιότητα η UNICEF με τους ειδικούς να προειδοποιούν ότι οι συνέπειες από τη στέρηση στην εκπαίδευση τους ενός τρίτου των μαθητών παγκοσμίως, θα γίνουν αισθητές όχι τώρα, αλλά σε βάθος δεκαετιών. Τόσο για τις κοινωνίες όσο και για τις οικονομίες.

Ψάχνοντας για… σήμα σκαρφαλωμένοι σε δέντρα

Στην Ινδονησία τα σχολεία παραμένουν κλειστά από την περασμένη άνοιξη με τις αρχές να συνεχίζουν το μοντέλο της εξ αποστάσεως διδασκαλίας. Όμως καθώς οι υπηρεσίες του διαδικτύου είναι περιορισμένες για εκατομμύρια μαθητές, ή οι μαθητές δεν διαθέτουν smartphone και υπολογιστές, το μάθημα γίνεται ζητούμενο.

Έξω από την Ιάβα, πολλοί μαθητές κάνουν τα μαθήματά τους καθισμένοι στη μέση του δρόμου, σε σημεία όπου έχουν δωρεάν πρόσβαση στο διαδίκτυο. Στη Βόρεια Σουμάτρα, ανεβαίνουν στις κορυφές των ψηλών δέντρων έχοντας περπατήσει χιλιόμετρα μακριά από το σπίτι τους για να εντοπίσουν το κατάλληλο σημείο. Σκαρφαλωμένοι πάνω σε κλαδιά δέντρων, ψάχνουν απεγνωσμένα να βρουν σήμα, για να κάνουν τα μαθήματά τους.

Σε όλο τον κόσμο, ακόμη και στις πλουσιότερες χώρες, οι εκπαιδευτικοί δίνουν μάχη για να βελτιώσουν την εξ αποστάσεως μάθηση στη διάρκεια της πανδημίας. Αλλά, στις φτωχότερες, όπως είναι η Ινδονησία, το στοίχημα είναι χαμένο.

Περισσότερο από το ένα τρίτο των μαθητών της χώρας, έχουν περιορισμένη ή καθόλου πρόσβαση στο διαδίκτυο, σύμφωνα με στοιχεία του Υπουργείου Παιδείας και ειδικοί φοβούνται ότι πολλοί μαθητές θα μείνουν πίσω, ειδικά σε απομακρυσμένες περιοχές όπου η διαδικτυακή μελέτη παραμένει καινοτομία.

Με την έναρξη του νέου ακαδημαϊκού έτους τον Ιούλιο, τα σχολεία στις λεγόμενες «Covid-free» περιοχές, άνοιξαν και πάλι, όμως αυτά εξυπηρετούν μόνο ένα μικρό μέρος των μαθητών της χώρας. Από τον Αύγουστο, πολλές κοινότητες χαμηλού κινδύνου είχαν τη δυνατότητα να αποφασίσουν αν θα ανοίξουν ξανά τα σχολεία, όμως πολύ λίγες το έπραξαν.

Ευσυνείδητοι δάσκαλοι και εκπαιδευτική τηλεόραση

Υπάρχουν πολλοί -ευτυχώς- αφοσιωμένοι δάσκαλοι που ταξιδεύουν μεγάλες αποστάσεις για να κάνουν μάθημα πρόσωπο με πρόσωπο σε μικρές ομάδες μαθητών στα σπίτια τους, ενώ ήδη από τον περασμένο Απρίλιο, οπότε και επιβλήθηκε καραντίνα, τα δημόσια τηλεοπτικά και ραδιοφωνικά δίκτυα της Ινδονησίας μεταδίδουν εκπαιδευτικό πρόγραμμα αρκετές ώρες την ημέρα.

Η πλειονότητα των μαθητών όμως κάνει μάθημα διαδικτυακά, χρησιμοποιώντας κινητά τηλέφωνα με τους μαθητές να αναγκάζονται να αγοράζουν πακέτα με πολύ λίγα δεδομένα. Ορισμένες οικογένειες έχουν μόνο μια συσκευή την οποία μοιράζονται μεταξύ τους πολλά αδέρφια, ενώ συχνά πρέπει να περιμένουν τους γονείς τους να επιστρέψουν σπίτι για να μπορέσουν να κατεβάσουν από το ίντερνετ τις εργασίες που πρέπει να κάνουν.

Η διδασκαλία μέσω διαδικτύου είναι κάτι το πρωτόγνωρο για πολλούς εκπαιδευτικούς ειδικά σε αγροτικές περιοχές. Οι μαθητές συχνά μπερδεύονται και πολλοί γονείς που έχουν στοιχειώδη εκπαίδευση δεν μπορούν να βοηθήσουν τα παιδιά τους ούτε καν στα βασικά.

«Οι μαθητές δεν έχουν ιδέα τι να κάνουν και οι γονείς πιστεύουν ότι τα παιδιά τους κάνουν απλώς διακοπές», αναφέρει στους New York Times ο Ιτζέ Τσοντιτζάχ, καθηγητής στην Τζακάρτα, πρωτεύουσα της Ινδονησίας: «Υπάρχουν ακόμα πολλές περιοχές όπου δεν υπάρχει πρόσβαση στο διαδίκτυο αλλά ούτε και σε ηλεκτρικό ρεύμα», προσθέτει.

Διεύρυνση των ανισοτήτων

Οι δυσκολίες που αντιμετωπίζουν σήμερα οι μαθητές της υπαίθρου συμβάλλουν περαιτέρω στην ανισότητα της Ινδονησίας η οποία είναι η τέταρτη πολυπληθέστερη χώρα του κόσμου: «Ακόμη και πριν την πανδημία το χάσμα ανάμεσα στις αγροτικές και αστικές περιοχές ήταν μεγάλο», λέει από την πλευρά του ο Λουχούρ Μπιμά, ανώτερος ερευνητής στο Ινστιτούτο Ερευνών Smeru, ένα κέντρο δημόσιας πολιτικής που εδρεύει στην Τζακάρτα.

Στην έκθεση της UNICEF αναφέρεται ότι σε όλο τον κόσμο οι μαθητές που δεν είχαν πρόσβαση σε τηλεκπαίδευση ανέρχονταν σε «67 εκατομμύρια στην ανατολική και νότια Αφρική, 54 εκατομμύρια στην δυτική και κεντρική Αφρική, 80 εκατομμύρια στην περιοχή του Ειρηνικού και της ανατολικής Ασίας, 37 εκατομμύρια στη Μέση Ανατολή και τη βόρεια Αφρική, 147 εκατομμύρια στη νότια Ασία, 25 εκατομμύρια στην ανατολική Ευρώπη και την κεντρική Ασία και 13 εκατομμύρια στην Λατινική Αμερική και την Καραϊβική».

Δεν πρόκειται απλά για απώλεια μάθησης. Είναι μια ζοφερή πραγματικότητα που επιτείνει το αίσθημα μοναξιάς στα παιδιά καθώς τα αποκόπτει από τις μαθησιακές κοινότητες, τους δημιουργεί άγχος και ανασφάλεια για το μέλλον διότι στερούνται με τον πιο βίαιο τρόπο το βασικότερο δικαίωμα. Στη μόρφωση και την εξέλιξή τους.