FT: Η Αθήνα αναδύεται ως πρωτεύουσα τέχνης

Οι Financial Times με νέο τους δημοσίευμα αποθεώνουν την Αθήνα, παρουσιάζοντας την ως αναδυόμενη πρωτεύουσα της Τέχνης, που αν και ζει την πανδημία του κοροναϊού, έχοντας αντιμετωπίσει και στο παρελθόν τις δυσκολίες της οικονομικής κρίσης, δεν πτοείται μιας και έχει μάθει «να κινείται –κάποιοι θα πουν να ευδοκιμεί– μπροστά στις αντιξοότητες».

«Η τέχνη στην Αθήνα βράζει επειδή η ίδια η πόλη βράζει και αλλάζει. Ο κοροναϊός δεν το άλλαξε αυτό», λέει ο Ανδρέας Μελάς της γκαλερί AMP στους FT.

Όπως σημειώνει το δημοσίευμα, πολλοί ήταν οι καλλιτέχνες που έχασαν την όρεξή τους μέσα στο lockdown που έφερε ο κοροναϊός. Άλλοι όμως κατάφεραν να εμπνευστούν και να δημιουργήσουν, εκμεταλλευόμενοι τις νέες συνθήκες και δυνατότητες. Μάλιστα, οι FT δίνουν το παράδειγμα όλων εκείνων των καλλιτεχνών που έλαβαν μέρος στο Artist Support Pledge, χρησιμοποιώντας τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης για να πουλήσουν έργα τους μέσω Διαδικτύου.

«Μου άρεσε να υποστηρίζω άλλους καλλιτέχνες και να πουλάω έργα σε ένα στενότερο δίκτυο – συνήθως θα τα κατάφερνα μέσω γκαλερί ή ιδρυμάτων», λέει η Navine G Khan-Dossos, καλλιτέχνις η οποία ετοιμάζει τη δική της εγκατάσταση που θα παρουσιαστεί στην Μπιενάλε της Αθήνας που έχει προγραμματιστεί για την επόμενη άνοιξη.

«Η πανδημία μάς έκανε να αποκτήσουμε μια πιο συλλογική νοοτροπία», συμφωνεί η καλλιτεχνική διευθύντρια της Art Athina, Σταματία Δημητρακοπούλου. «Είναι ζωτικής σημασίας να μείνουμε ενωμένοι για να επιβιώσουμε -και στον κόσμο της τέχνης».

Το δημοσίευμα των Financial Times

Ο Gagosian θα ανοίξει τη νέα του γκαλερί αυτόν τον μήνα στους πρόποδες του Λυκαβηττού, με μια έκθεση από τον μινιμαλιστικό καλλιτέχνη Brice Marden με έδρα τη Νέα Υόρκη, ο οποίος ζει και εργάζεται στην Ύδρα. Για τον Larry Gagosian, «η Αθήνα είναι μια πόλη ασύγκριτης σημασίας, αγαπημένη με τους καλλιτέχνες μας, και είμαστε ενθουσιασμένοι που επεκτείνουμε το πρόγραμμά μας εκεί». Το πρότζεκτ του Koons, εντωμεταξύ, θα εκτεθεί στο Ιδρυμα ΔΕΣΤΕ στην Ύδρα το επόμενο καλοκαίρι.

«Αυτή η περίοδος προσφέρει μια μεγάλη ευκαιρία για να τακτοποιηθούν τα πράγματα και να αναδιαρθρωθούν τα συστήματα», λέει η Σύλβια Κούβαλη, η οποία επέστρεψε από το Λονδίνο και την Κωνσταντινούπολη στην Αθήνα για να ανοίξει την γκαλερί Rodeo το 2018. Η Κούβαλη βοήθησε στην καθοδήγηση πολλών καλλιτεχνών για την εκπροσώπησή τους στη διεθνή σκηνή.

H Πολιδεύκους, ένας δρόμος στον Πειραιά, είναι ένα νέο σημείο εστίασης για την αθηναϊκή πολιτιστική ενέργεια. Η έκθεση Rodeo συμπίπτει με μια νέα έκθεση του γεννημένου στην Αθήνα, αναδυόμενου καλλιτέχνη Zoë Paul με έδρα την Αθήνα, στο γειτονικό The Intermission, υπό τη διεύθυνση της σύμβουλου τέχνης Άρτεμις Μπαλτογιάννη. Το έργο του Needlefish θυμίζει μια εγκατάσταση που είχε παρουσιάσει στο MoMA τον προηγούμενο χρόνο.

«Η βασική διαφορά σε σχέση με μια δεκαετία πριν είναι ότι οι ντόπιοι καλλιτέχνες βρίσκονται τώρα σε άμεσο διάλογο με ξένους καλλιτέχνες, οπότε δεν είναι πλέον εγκλωβισμένοι και μπορούν να εκφράσουν την »ελληνική ζωή»», λέει η Μαρίνα Ηλιάδη της γκαλερί Bernier Eliades κοντά στην Ακρόπολη, η οποία αντιπροσωπεύει μεγάλα ονόματα όπως ο Thomas Schütte μαζί με αναδυόμενους καλλιτέχνες όπως το ανερχόμενο αστέρι Ραλλού Παναγιώτου (των οποίων τα έργα πωλούνται από 20.000 €).

Η Αθήνα, ωστόσο, παραμένει γόνιμο έδαφος: «Μετά από όσα έχει περάσει η πόλη –και συνεχίζει– οι καλλιτέχνες αισθάνονται συγκινημένοι να την σχολιάσουν, βγάζοντας μια δυστοπική διάθεση στο έργο τους», λέει ο Αλέξανδρος Τζάννης. Το 2019 επιμελήθηκε την ομαδική έκθεση On The Edge of the Blade We Run, μια εξερεύνηση του Blade Runner, στις αποθήκες της Αθήνας όπου βρίσκεται το στούντιό του.

Μιλώντας για τον πολιτιστικό χαρακτήρα της πόλης, η Margot Norton, από το Νέο Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης της Νέας Υόρκης, η οποία επιμελήθηκε ένα πρότζεκτ για το Deste, λέει: «Η Αθήνα ορίζεται από έναν δυναμισμό που είναι αδύνατο να συλλάβεις, αλλά είναι απαραίτητος για την πόλη».

Πριν από την πανδημία, η τέχνη στην Αθήνα δεν ήταν μόνο δημιουργική και συνεργατική, αλλά έγινε και εμπορικά επιτυχημένη. Νωρίτερα φέτος στην γκαλερί της Ελένης Κορονέου, μια έκθεση της νεαρής Αφγανής ζωγράφου με έδρα το Βερολίνο, Tamina Amadyar (με έργα που πωλούνται από 12.000 ευρώ) πουλήθηκε σε ένα μήνα σε συλλέκτες στη Γαλλία, τη Βρετανία, τις ΗΠΑ και την Ελλάδα.

Σε όλη την πόλη στις γκαλερί Kalfayan, ολόκληρη η έκθεση Night Garden με μικρά ατμοσφαιρικά έργα ζωγραφικής (με τιμές από 3.000 έως 4.000 ευρώ) της Ελληνο-Αιγύπτιας Farida El Gazzar πουλήθηκε εντός των πρώτων ημερών.

Και ενώ η αγορά έργων τέχνης έχει επιβραδυνθεί αναμφίβολα, υπάρχει ελπίδα: Αυτό το καλοκαίρι η Κουβάλη πούλησε το μεγαλύτερο μέρος της έκθεσής της στον Πειραιά.

Σύμφωνα με την Αφροδίτη Γόνου, σύμβουλο για τις σύγχρονες εκθέσεις και τις ιδιωτικές συλλογές του Κυκλαδικού Μουσείου, υπάρχουν καλοί λόγοι για να είμαστε αισιόδοξοι. «Οι νέοι αριθμοί συλλεκτών αυξάνονται γρήγορα. Πριν από δέκα χρόνια δεν υπήρχαν σχεδόν καθόλου εδώ».

«Όταν χτύπησε η οικονομική κρίση, αλλάξαμε την επιχειρηματική μας εστίαση στο εξωτερικό», λέει ο Γιώργος Βαμβακίδης, συνιδρυτής της γκαλερί The Breeder, στο Μεταξουργείο που επικεντρώνεται σε έργα σχετικά με την ταυτότητα, την έκφραση και την παράξενη αισθητική. «Πάντα παρουσιάζαμε καλλιτέχνες που ζουν και εργάζονται εκτός του κανόνα. Τώρα αυτά τα έργα έχουν μεγαλύτερη προβολή», προσθέτει.

Ο Άγγελος Πλέσσας και ο Ανδρέας Αγγελιδάκης είναι δύο Αθηναίοι καλλιτέχνες της γκαλερί, που παίζουν αντίστοιχα με την πνευματικότητα και τα αρχιτεκτονικά ερείπια.

Το αυξημένο ενδιαφέρον και η εμπιστοσύνη στην ελληνική πρωτεύουσα προσελκύουν επίσης Έλληνες καλλιτέχνες που δραστηριοποιούνταν για χρόνια στο εξωτερικό. «Επιστρέψαμε στην Αθήνα μετά από χρόνια μεταξύ της Βιέννης και του Λος Άντζελες επειδή υπάρχει φρέσκια ενέργεια εδώ», λέει ο καλλιτέχνης της γκαλερί Breeder, Γιάννης Βαρελάς, του οποίου ο συνεργάτης, ο Δημητρακόπουλος της Art Athina, επέστρεψε για να ανανεώσει την έκθεση.

Οι γκαλερί που αντιμετώπισαν καλύτερα την πανδημία ήταν αυτές που ήταν ευέλικτες. Για παράδειγμα, η γκαλερί Rodeo χρησιμοποίησε τους διαδικτυακούς χώρους προβολής της Art Basel για να συγκεντρώσει χρήματα για μια αθηναϊκή φιλανθρωπική οργάνωση. H γκαλερί Breeder έδωσε προτεραιότητα στις δράσεις σε εξωτερικούς χώρους, ώστε οι άνθρωποι να μην χρειάζεται να συγκεντρώνονται σε κλειστούς χώρους.

«Τα πράγματα ήταν σίγουρα επισφαλή – πρωτοβουλίες ακυρώθηκαν και οι εκθέσεις τέχνης αναβλήθηκαν… οπότε είναι δύσκολο να δημιουργηθούν ταμειακές ροές για την υποστήριξη καλλιτεχνών», λέει ο Hugo Wheeler, ο οποίος διευθύνει τη νέα γκαλερί Hot Wheels στα Εξάρχεια. Συνεργάζεται στενά με έξι καλλιτέχνες και πολλούς άλλους κατά καιρούς. Αργότερα αυτό το μήνα θα εκθέσει έργα της Κύπριας Μαρίνας Ξενοφώντος.

Οι αλλαγές στο κέντρο και τα νέα ξενοδοχεία

Το κέντρο της Αθήνας έχει αλλάξει τα τελευταία χρόνια. Σαράντα νέα ξενοδοχεία άνοιξαν σε όλη την Αττική πέρυσι, και τουλάχιστον επτά έχουν προγραμματιστεί να ανοίξουν στο κέντρο της ελληνικής πρωτεύουσας φέτος.

Ακριβώς όπως η εισροή νέων επισκεπτών έχει μετατοπίσει την πολιτιστική έμφαση, έτσι και οι χώροι των ξενοδοχείων έχουν αναδειχθεί σε έναν επιπλέον χώρο προβολής.

Στο ξενοδοχείο Perianth στο χώρο της τραπεζαρίας βρίσκει κανείς ένα πολύχρωμο μεταμοντέρνο έργο του Αθηναίου ζωγράφου Αντωνάκη. Η συνιδρύτρια του ξενοδοχείου Αναστασία Σγουμποπούλου αγοράζει σύγχρονα ελληνικά έργα απευθείας από τα στούντιο επειδή «υπάρχουν τόσοι πολλοί καλοί καλλιτέχνες στην Αθήνα που δεν έχουν εκπροσώπηση».

Σουρεαλιστικές φωτογραφίες της Ιταλίδας Jasmine Deporta και πορτρέτα του Βρετανού ζωγράφου William Roper-Curzon με έδρα την Αθήνα, μπορείτε να  αγοράσετε από το Shila, ένα νέο μπουτίκ ξενοδοχείο σε μια κατοικία της δεκαετίας του 1920.