Σε πρόσφατο άρθρο μας περιγράφηκαν τα επείγοντα μέτρα και οι μελλοντικές ενέργειες για την εξακρίβωση και αντιμετώπιση των κινδύνων των επιχειρήσεων σε περίοδο κρίσης (βλ. Ζοπουνίδης, Οδηγός Διαχείρισης επιχειρήσεων σε περίοδο κρίσης, Πολυτεχνείο Κρήτης, Σεπτέμβριος 2020). Στο άρθρο αυτό θα γίνει αναφορά σε μερικούς δείκτες βιωσιμότητας οι οποίοι είναι πολύ σημαντικοί για την ανάπτυξη αλλά κυρίως τη διατήρηση των επιχειρήσεων υπό συνθήκες αβεβαιότητας και κρίσης (πανδημίας κορωνοϊού).
Δείκτες
1. Κέρδη προ Τόκων και Φόρων, ο δείκτης κλειδί των επιδόσεων
Αποτελεί βασική μεταβλητή για την κερδοφορία της επιχείρησης και είναι βασικό στοιχείο της ανάλυσης κατάστασης των αποτελεσμάτων (διαφορά μεταξύ λειτουργικών εσόδων και εξόδων). Μετράει την αποτελεσματικότητα του διδύμου «Αγορά-Προιόν» της επιχείρησης. Οι θεσμικοί επενδυτές τον προτιμούν γιατί είναι σε θέση να συγκρίνει επιχειρήσεις στον ίδιο κλάδο διεθνώς.
2. Cash flow, για να αποφευχθεί η κρίση ρευστότητας
Ο όρος «cash flow» ή «περιθώριο αυτοχρηματοδότησης» αναφέρεται στις ταμειακές ροές που δημιουργεί η επιχείρηση από τις δραστηριότητές της είτε αναπτύσσεται με εσωτερικό τρόπο είτε με εξωτερικό (εξαγορές). Αντιπροσωπεύει έτσι ένα δείκτη επιλογής για τον προσδιορισμό της φερεγγυότητας της επιχείρησης (βλ. Ζοπουνίδης, Βασικές Αρχές Χρηματοοικονομικού Μάνατζμεντ, Εκδ. Κλειδάριθμος, 2013).
3. Ανάγκες σε Κεφάλαιο Κίνησης για την ολοκλήρωση της κερδοφορίας της επιχείρησης
Οι ανάγκες σε κεφάλαιο κίνησης (ΑΚΚ) είναι το βασικό στοιχείο κάθε καλού χρηματοοικονομικού μάνατζερ της επιχείρησης. Υλοποιεί την ανάγκη του ταμειακού αποτελέσματος που δημιουργείται από τη δραστηριότητα μιας επιχείρησης. Πράγματι, η εκμετάλλευση δημιουργεί συνήθως μετατοπίσεις ταμειακών ροών μεταξύ εισροών και εκροών. Οι περισσότερες επιχειρήσεις έχουν θετική ανάγκη κεφαλαίου κίνησης (εξαιρούνται επιχειρήσεις δημοσίων έργων και διανομής – σουπερ μάρκετ). Αυτό συμβαίνει όταν, για παράδειγμα, μια επιχείρηση πρέπει να πληρώσει τους προμηθευτές της εντός 30 ημερών, ενώ οι πελάτες της, την πληρώνουν εντός 60 ημερών. Οι επιχειρήσεις που εισπράτουν πριν από την εκταμίευση έχουν, από την πλευρά τους, μια αρνητική ΑΚΚ.
4. Επενδυτικά έργα που πρέπει να παρακολουθούνται, να διαχειρίζονται και να επιβλέπονται, ειδικά σε περιόδους κρίσης
Ενα επενδυτικό έργο αποτελείται από διάφορους τύπους επενδύσεων, που δομούνται και συντονίζονται σύμφωνα με ένα κύρο στόχο που θέτει η επιχείρηση: να αυξήσει το μερίδιο αγοράς της για να βελτιώσει την αποδοτικότητά της και να επεκτείνει τις αγορές της διεθνώς.
Πέντε Κριτήρια πρέπει να χρησιμοποιούνται σε περίοδο κρίσης (τουλάχιστον):
– ο στόχος της επένδυσης,
– η φύση της επένδυσης,
– η φύση των επενδυτικών υπηρεσιών,
– το μέγεθος των επενδυτικών υπηρεσιών,
– η φύση των σχέσεων μεταξύ των επενδύσεων.
Εάν οι πόροι δεν είναι επαρκείς, θα είναι επομένως απαραίτητο να μειωθούν ή να δοθούν προτεραιότητες σε ορισμένες επενδύσεις (constrained capital budgeting).
5. Ανθρώπινοι πόροι, για τη βελτιστοποίηση της εργασίας
Η διαχείριση της κατάστασης μισθοδοσίας είναι ένα από τα βασικά ζητήματα για τις επιχειρήσεις, λόγω του σημαντικού κόστους που αντιπροσωπεύει (έως και 70% του συνολικού κόστους). Είναι επομένως απαραίτητο τόσο να είναι δυνατή η μέτρησή του όσο και η παρακολούθηση δεικτών όπως το ποσοστό απουσιών, η ανακύκλωση ή η έλλειψη παραγωγικότητας προκειμένου να βελτιστοποιηθεί η εργασία και ο αντίκτυπος του κόστους της στη βιωσιμότητα της επιχείρησης. Η παραγωγικότητα της εργασίας μετριέται με το δείκτη Προστιθέμενη Αξία/Αριθμός Εργαζομένων και το κόστος εργασίας με το δείκτη Μισθοί/Αριθμός Εργαζομένων. Μεσομακροπρόθεσμα, η παραγωγικότητα πρέπει να αυξάνεται πιο γρήγορα από το κόστος της εργασίας.
6. Κεφάλαιο, όλο και πιο σπάνιο, πάντοτε πιο ακριβό
Η αποδοτικότητα μετρά την ικανότητα ενός κεφαλαίου που επενδύεται σε διαφορετικά περιουσιακά στοιχεία να αποφέρει έσοδα. Επομένως, μπορεί να αναλυθεί με μια χρηματοοικονομική λογική σε σχέση με ένα χρηματοοικονομικό προιόν ή σε σχέση με μια επένδυση σε ένα επιχειρηματικό έργο. Στο πλαίσο των αποτελεσμάτων μιας επιχείρησης, η αποδοτικότητα θα εκτιμηθεί κυρίως από την αναλογία των καθαρών κερδών προς τα ίδια κεφάλαια (χρηματοοικονομική αποδοτικότητα).
7. Επιχειρηματικοί και εμπορικοί δείκτες
Ειδικά για το επιχειρησιακό προσωπικό, οι δείκτες του επαγγέλματος πρέπει να ευθυγραμμίζονται με τη στρατηγική της επιχείρησης: τους επιτρέπουν να παρακολουθούν τη δραστηριότητα της εταιρείας καθώς και όλα τα σχέδια δράσης που αναπτύσσονται. Κατά συνέπεια, θα απαιτηθούν σχετικοί δείκτες παρακολούθησης πωλήσεων: τζίρος, βιβλία παραγγελιών, αριθμός επαφών, πελάτες σε εκκρεμότητα, δυσκολίες πληρωμής, κλπ. Για την παρακολούθηση της εξέλιξης της δραστηριότητας της επιχείρησης, είναι σημαντικό η δημιουργία εμπορικών δεικτών, δηλαδή εργαλείων μέτρησης και παρατήρησης για να προσδιοριστούν οι ενέργειες που επηρεάζουν περισσότερο την ανάπτυξή της.
8. Δείκτες διαχείρισης και παρακολούθησης των κινδύνων
Επαγγέλματα, νομικά, περιβάλλον, κλπ. Η παρακολούθηση των κινδύνων εφαρμόζεται σε πολλά επίπεδα. Σε αυτό το πλαίσιο, η ΕΚΕ είναι απαραίτητη: δεδομένης της αυξανόμενης σημασίας της, οι δείκτες έχουν πολλαπλασιαστεί γύρω από αυτήν. Είναι σημαντικό να γνωρίζουμε τις καταστάσεις κινδύνου, πως να τις εξηγήσουμε και να ακολουθούμε τους δείκτες σύμφωνα με τις υποχρεώσεις που δημιουργούνται (βλ. Ζοπουνίδης, Από το μάνατζμεντ των ρίσκων σε μια κουλτούρα ρίσκου, Πολυτεχνείο Κρήτης, Μάιος 2020).
9. Δείκτες ποιότητας
Εσωτερικά και εξωτερικά της επιχείρησης, οι δείκτες που σχετίζονται με την ποιότητα πρέπει να ενσωματωθούν στη διαχείριση και στις δραστηριότητες όλων των επιχειρήσεων. Ο κύκλος εργασιών πρέπει να λαμβάνει υπόψη την ικανοποίηση τόσο των εργαζομένων όσο και των πελατών.
10. Δείκτες φορολογικής διαχείρισης
Οι κατάλληλοι δείκτες θα επιτρέψουν την καλύτερη κατανόηση των συνεπειών ως προς τη φορολόγηση των αποτελεσμάτων. Είναι απαραίτητο να βρεθεί ένας συμβιβασμός μεταξύ της αναζήτησης βιώσιμων επιδόσεων με βάση άμεσους και έμμεσους φόρους, οι οποίοι είναι όλο και περισσότεροι και δύσκολο να παρακολουθούνται.
Συμπερασματικά, μεγάλες επιχειρήσεις, πολυεθνικές, μικρομεσαίες, πολύ μικρές, δεδομένης της αβεβαιότητας και αστάθειας των αγορών, δεν έχουν άλλη επιλογή από το να επαναπροσδιορίζουν συνεχώς τη στρατηγική τους. Ένα πακέτο σημαντικών δεικτών αποτελεί αναγκαίο εργαλείο στα χέρια των μάνατζερ των επιχειρήσεων για την προβλεπτική ικανότητα του μέλλοντός τους.
Καθηγητής Κωνσταντίνος Ζοπουνίδης, Ακαδημαϊκός
Βασιλική Ακαδημία Οικονομικών και Χρηματοοικονομικών
Βασιλική Ευρωπαϊκή Ακαδημία των Διδακτόρων
Πολυτεχνείο Κρήτης & Audencia Business School, France
